Nga Donat Maloku
Qeveria e Kosovës ka paralajmëruar se do ta miratojë një projektligj të ri, përmes së cilit mbrojtja juridike e të akuzuarve të Gjykatës Speciale do të ketë mbështetje financiare nga shteti.
Sipas Qeverisë, projektligji parasheh të ofrojë mbështetje financiare për personat që potencialisht do të akuzohen nga kjo gjykatë.
Dilemat janë ngritur sidomos nëse bëhet fjalë për mbulimin e shpenzimeve për pagesën e avokatëve përmes buxhetit të Kosovës.
Analistët e shohin si problematik propozimin e Qeverisë së Kosovës për mbulimin e shpenzimit me paratë e taksapaguesve kosovarë për avokatët për personat e akuzuar të Gjykatës Speciale.
Ndërsa deputetët kanë qëndrime të ndryshme lidhur me këtë çështje. Disa prej tyre thonë se shteti ka obligime dhe përgjegjësi ndaj qytetarëve të tij për t’i mbrojtur dhe financuar gjatë proceseve gjyqësore që pritet të vijnë, kurse disa deputet të tjerë një vendim i tillë e konsiderojnë të papranueshëm.
Ish deputeti i Kuvendit të Kosovës, Riza Smaka e sheh si problematik propozimin e qeverisë për financimin e harxhimeve të të akuzuarve për Specialen:
“Në parim, aktakuza penale i adresohet persionit fizik – entitetit natyral dhe, për aq, është e karakterit privat e jo public. Poqese në procedure penale do të rezultonte se i akuzuari(a) do të shpallej fajtor(e), atëherë harxhimet procedurore do të mbetej t’i faturoheshin të akuzuarit – es, por jo edhe fondeve publike. Së andejmi, propozim -ligji për financimin e harxhimeve të të akuzuarve nga Dhomat Prokuroriale të Specializuara , rezulton të jetë problematik dhe në procedurë parlamentare do të duhej të harmonizohej me interesat publike, në radhë të parë e eventualisht edhe në atë private”, ka deklaruar Smaka për portalin “Te Sheshi”.
Hajrullah Tërnava, ekspert i sigurisë, thotë se në asnjë shtet në botë nuk ka ligj që i mbron të dyshuarit për krime të rënda, e që shteti i paguan mbrojtësit (avokatët) e tyre me parat publike të qytetarëve:
“Tani, në këtë situatë ka edhe taktika, që të arrihet mundësia që të mirren vota nga deputetët në Kuvend për krijimin e Ligjit që e lejon krijimin e Gjygjit Special. Edhe që miratohet një ligj i tillë për mbrojtjen e të akuzuarve, në të do të ketë kritere dhe norma deri në çfarë mase mund të ndihmohet një i dyshuar. Sa i përket arsyes së harxhimeve të parasë publike nuk do koment, se si është e mundur nëse dikush prej të akuzuarve shpallet fajtor për vepra të rënda në kohën që e parasheh ligji, e mbrojtësi të paguhet nga shteti! Mendoj se qëllimi kryesor i këtij ligji është përfitimi i votës të atyre deputetëve që janë kundër miratimit të ligjit për Gjykatën Speciale. Personalisht mendoj se një miratim i një ligji të tillë për popullatën e Kosovës është i papranueshëm, sepse në këtë gjyq do të jenë të akuzuar individët që dyshohet se kanë kryer vepra të rënda kriminale, e kurrsesi sikur që keqinterpretohet nga disa, se do të akuzohet e tërë Ushtria Çlirimtare e Kosovës”, ka deklaruar Tërnava për portalin “Te Sheshi”.
Analisti Imer Mushkolaj, thotë se një ligj i tillë nuk është i nevojshëm, pasi thotë se gjyqi do t’iu bëhet individëve, kështu që ata vetë duhet të përkujdesen për mbrojtjen e tyre. “Kosova nuk ua ka borxh që nëpërmjet ligjit t’ua paguajë edhe mbrojtjen për krimet eventuale që mund t’i kenë kryer, por krime që nuk kanë të bëjnë me UÇK-në. Lufta e UÇK-së ishte luftë e drejtë dhe individët që me veprimet e veta mund ta kenë njollosur atë duhet të japin vetë përgjegjësi penale. Qytetarët nuk iu kanë borxh atyre për këto veprime”, ka deklaruar Mushkolaj për portalin “Te Sheshi”.
Deputetët me qëndrime ‘pro et contra”
Deputetja e LDK-së, Melihate Tërmkolli, ka thënë se vendimi i qeverisë është i papritshëm, pasiqë Kosova edhe më parë ka pasur gjykime dhe të akuzuar të tjerë nga Tribunali Ndërkombëtar për krimet e kryera në ish-Jugosllavi në Hagë, dhe se qeveritë e kaluara asnjëherë nuk kishin mbështetur financiarisht të akuzuarit:
“Të them të drejtën nuk e di pse qeveria ka marrë një vendim të tillë. Ne kemi pas raste edhe më herët kur janë bërë gjykimet edhe në Hagë dhe të tjerë dhe nuk kemi pas një vendim as të qeverisë as të institucioneve tjera, prandaj e konsideroj të paarsyeshme në njëfarë mënyrë edhe këtë vendim, sepse në fakt ne e dimë se janë supozime për krime të mundshme dhe natyrisht që nuk ka asnjë mbështetje financiare për një gjë të tillë”, ka deklaruar Tërmkolli.
Deputeti i PDK-së, Zenun Pajaziti, tha se askush më shumë se shteti nuk ka përgjegjësi ndaj të akuzuarve të mundshëm, për t’i mbrojtur financiarisht. Sipas Pajazitit, ky vendim ka ardhur duke pas parasysh praktika të tilla nga e kaluara e shteteve që kanë kaluar nëpër procese të tilla:
“Nuk dua të paragjykojmë se sa janë ato shuma etj., por duhet t’iu dalim në mbështetje njerëzve të cilët të shumtën e rasteve kanë pas edhe akuza të paqena… Më shumë se sa institucionet e Kosovës dhe shteti i Kosovës askush tjetër nuk ka përgjegjësi që të marrë njëfarë mënyrë përgjegjësinë për mbulimin financiar të shpenzimeve që dalin”, ka pohuar në seancën e sotme Pajaziti.
Pal Lekaj, nga AAK, parti kjo e cila është kundër krijimit të Dhomave të Specializuara, e sheh të gabuar reagimin e dy ditëve më parë të shoqërisë civile ndaj vendimit për mbrojtjen financiare të të akuzuarve, duke thënë se ata që mund të akuzohen nuk janë kriminelë, por ushtar të lirisë.
Ndryshe, një grup intelektualësh nga mediat e shoqëria civile, kanë kundërshtuar propozimin e qeverisë për miratimin e këtij projektligji derisa kanë kërkuar nga kryeministri Isa Mustafa të mos e procedojë fare në Kuvend këtë projektligj, ose nëse vendos ta bëjë këtë, kërkojnë nga deputetët e Kuvendit të Kosovës që të njëjtin mos ta votojnë.
Në Projektligjin për mbrojtjen juridike dhe mbështetjen financiare të personave që mund të akuzohen nga Gjykata Speciale, të siguruar nga mediat, thuhet se mbështetja financiare u sigurohet të gjithë personave të akuzuar dhe familjeve të tyre. /tesheshi.com/
