Edhe pas 25 vitesh, vijon të jetë po i njëjti debat në Shqipëri mbi rolin e të huajve në zhvillimet tona politike, posaçërisht i ambasadorëve të Perëndimit dhe gjithnjë të atij të SHBA. Roli që ka marrë Donald Lu për reformën në drejtësi, e ka provokuar dhe më tej këtë debat, nxitur dhe nga ajo linjë mendimi që mbron idenë se në dështimin e përgjithshëm drejt një Shqipërie normale, kanë pjesën e vet dhe të huajt.
Dhe, për ta kuptuar më mirë këtë frymë, hasim në retrospektivë një shkrim të Fron Nahzit aty nga viti 97-të (Nga Fron NAHZI: Shqipëria dhe profetët perëndimorë – përfshirë në rubrikën Retro), që i bën një skaner rolit të të huajve në Shqipërinë e pas 90-ës. Por stili i tij rrëfimtar është i ngjyer pak me një ironi therrëse – edhe pse vetë ka qenë pjesë e atij kontigjenti të huajsh (Sorrosit) – nëpërmjet së cilit duket se as ai nuk ka qenë dakort me qasjen e të huajve ndaj realitetit shqiptar.
Dhe, në rrëfimin e tij, Nahzi sjell rastin e një britaniku, i cili na paskësh propozuar se ç’duhej bërë me 500 mijë bunkerët e Shqipëri.
“Për të transformuar Shqipërinë nga një vend me ekonomi të komanduar në një vend të tregut të lirë, duhet t’i dërgoje ministrat për vizita jashtë shtetit. Një këshilltar anglez i Komunitetit Europian me flokë kaçurela të dendura, që merrte një rrogë 1000 dollarë në ditë, rekomandoi që e gjithë qeveria të shkonte në Londër për të bërë një seminar njëjavor. Ideja nuk u pranua, sepse edhe vetë shqiptarët e kuptuan se kjo ishte një idiotësi. I njëjti këshilltar doli me vonë me idenë ‘bindëse’ se si mund të shfrytëzoheshin të 500 000 bunkerët që kishte ndërtuar paranoja e Enver Hoxhës. Sipas tij, bunkerët do të hidheshin në erë dhe shufrat e hekurit do t’i shiteshin Perëndimit, kurse betoni do përdorej për të ndërtuar shtëpi. Pas një analize financiare që përfshiu koston e tritolit, fuqinë punëtore dhe transportin, ideja u braktis. Pas një viti këshilltari kaçurel u kthye në Londër.”
Vështirë ta dallosh në narrativën e Nahzit nëse kjo ka qenë reale apo nëse është një rast i ndërtuar artistikisht në funksion të përçimit të idesë së deri ku arrinte absurdi i asaj periudhe të parë të post-komunizmit në Shqipëri.
Por meqë është rikthyer dhe debati mbi bunkerët, kontekstin e tyre në raport më të kaluarën dhe aktualitetin, ripërfshirjen e tyre në ligjërimin politik të ditës, ja vlente bërja publike e këtij propozimi të huaj mbi bunkerët. Gjithnjë nëse ka qenë i vërtetë. /tesheshi.com/
