Nga Toni Isa
Sjellja ushtarake e presidentit Bashar al-Esed ishte surpriza e javëve të fundit. Nga Idlibi në Tedmur, humbjet e tij dukeshin më shumë si dorëzim me dëshirë territoresh sesa humbje nga lufta. Esedi ka filluar zbatimin e planit B të luftës: atë të kthimit në shtëp dhe të mbrojtjes së territoreve të saj.
Harta siriane është e shpërndarë, afërsisht si më poshtë:
– 50 përqind e territorit është e kontrolluar nga ISIS, e cila wshtw ose pjesë ushtarake e rënë në duart e saj, ose janë zona të kontrolluara plotësisht, që nga veriu, lindja etj.
– 20 përqind është nën kontrollin e fraksioneve opozitare siriane dhe të kurdëve. Këto shtrihen në veri dhe në jug.
– 30 përqind janë ende nën kontrollin e regjimit, që nga kufijtë e Turqisë në bregdet e deri në Tartus, dhe me një shtrirje të disa krahinave të Halebit, Hamasë, Humsit, e deri në Damask.
Në Irak, harta shpërndarë, afërsisht është si më poshtë:
– 40 përqind e zonës së Irakut është nën kontrollin e ISIS-it, zona këto të ngjitura me zonat që ISIS dominon në Siri.
– 15 përqind e tyre gëzon autonominë nën kontrollin e kurdëve, pra si rajon i Kurdistanit.
– 45 përqind e Irakut, në mes dhe në jug, është ende nën autoritetin e pushtetit qendror i cili është kryesisht i shi’itëve me mbështetje të Iranit.
Këtu duhen theksuar dy gjëra: E para është se kurdët janë duke kërkuar aneksimin e Kirkukut, zyrtarisht, në rajon. E dyta është se ISIS kontrollon zonat sunite me dominim më të fortë se ai i autoritetit qendror tek zonat e tjera sunite, që do të thotë se ISIS është zona kandidate për zgjerim dhe jo zonat shi’ite të ndikimit.
Bazuar në këto fakte, të gjithë po bëjnë llogaritë sesi të ndajnë interesat e tyre në Siri dhe Irak.
Në javët e fundit, kushtet e terrenit të të dyja vendeve kanë evoluar me shpejtësi. Duket se procesi i vizatimit të hartës ka hyrë në fazën urgjente operacionale. Kjo vjen në sfondin e përgatitjeve për përfundimin e marrëveshjes në mes Iranit dhe fuqive të mëdha. Marrëveshja do të trajtojë çështjen bërthamore, por ajo do të përcaktojë në esencë rolin e Iranit si një fuqi rajonale.
Në periudhën ndërmjet marrëveshjes, të gjithë garojnë për të marrë kontrollin e sa më shumë terreni. Irani nisi zbatimin e skemës së vjetër, e cila synon të bëjë Gjirin Arabik (Persian sipas emërtimit të saj) zonën e vet të influencës. Arritja e këtij qëllimi destabilizon sistemin e sigurisë së brendshme të shteteve të Gjirit.
Përgjigja e menjëhershme dhe e fortë e Arabisë Saudite në Jemen, erdhi për shkak se kjo çështje është jetike dhe nuk pret. Mirëpo “Operacioni stuhi” nuk ndalon në fazat e mëposhtme dhe të ndjeshme të tipareve të konfliktit në ditët e fundit. Egzistojnë kapituj të tjerë të papritur që mund të çojnë në një tjetër trend të ngjarjeve gjeopolitike.
Por, “frontet e pjekura”, të tilla si Iraku, Siria, kanë bërë që me sunitë, shi’itë, kurdë etj., të hynë në fazën e avancuar të operacioneve. Në fakt ishte dramatik pushtimi që ISIS i bëri Ramadit dhe pjesës tjetër të Enbarit në Irak. Dhe kjo pasi ushtria qendrore nuk tregoi aspak rezistencë. Kështu nuk ka asnjë shpresë, sipas vlerësimit të vëzhguesve, që ushtria të marrë Anbarin në fund.
Ashtu siç ishte një pushtim surprizë që ISIS i bëri krahinës së Idlibit dhe marrjes së kalasë së sipërme në Sahel, pa kurrfarë rezistence nga ushtria siriane po ashtu. Disa ditë më parë pushtimi i ISIS-it për qytetin e Tedmurit, dukej më shumë si një dhuratë e bërë nga ushtria e Esedi tek ata, sesa humbje nga luftimet.
Zërat në qarqet diplomatike thonë se ndryshimet e pritshme në Siri dhe Irak kanë filluat të hyjnë në fuqi me anë të dërhyrjes së drejtpërdrejtë të fuqive rajonale nën patronazhin e faktorit ndërkombëtar. Informacionet flasin për një marrëveshje të rënë dakord nga takimi me Sekretaren amerikane të Shtetit, John Kerry dhe presidentit rus Vladimir Putin në Soçi, mbi efekt e marrëveshjen së ndarjes së interesave që lidhen mes të dy palëve.
Sipas saj, rajoni po shkon drejt një ndarje të tipit Sykes-PICOT të ri i cili i sadisfakson ndërkombëtarët dhe faktorët e rajonit.
Kjo marrëveshje shpëton dhe ruan kështu sigurinë strategjike të Izraelit, nga ku Irani dhe Turqia marrin shpërblime arabe. Kështu do të krijohen zona të reja influence, për shtetet konfliktuale, në të cilat do të shkrihet kufiri midis Sirisë dhe Irakut. Rajonet e ISIS-it janë puqur tashmë mes Irakut dhe Sirisë përgjatë qindra kilometrave në shkretëtirë, duke ditur që në ditët e fundit ra në duart e ISIS-it edhe kufiri i vetëm i mbetur midis Sirisë dhe Irakut (Tenef-Velid), ashtu siç edhe zonat kurdë bashkohen me të dy vendet.
Logjikisht, pakica alevite me mbështetjen shi’ite, nuk mund të dominojnë zonat me shumicë të madhe sunite si në Hums e deri në kufirin (e shembur tashmë) me Irakun. Pra këto zona nuk mund të mbulohen dhe të përshtaten me shtypjen e vjetër Esedian. Kjo fazë përfundoi.
Në thelb, zona e preferuar e regjimit sirian përfshin kalanë e tij të fortifikuar bregdetare dhe pjesë të Homsit, Hamasë, Halebit e Damaskut të cilat do jenë me popullsi sunite të balancuar. Këtë krizë do ta përballojë Esedi me Hezbollahun duke vënë gjithmonë në dispozicion të tyre Damaskun me të mirat dhe të këqijat që vijnë.
Esedi ka marrë një direktivë nga Moska dhe Teherani se plani A ka mbaruar tërësisht, që ishte edhe dëshira e tij për ta mbajtur Sirinë e plotë për vete. Ata duhet të mbështetesin planin B për të mbajtur disa pjesë jetike për vazhdimin e kryesimit shi’it në krye të vendit. Skica e Lindjes së Mesme kërkon kalimin në planin B në disa sfera influence.
Prandaj Esedi hoqi dorë nga konfliktet absurde mbi zonat e pashpresa. Zona të cilat do t`i shkojnë opozitës sunite me komponentët e saj të ndryshëm. Kështu Esedi do të tërhiqet për të mbrojtur shtëpinë e tij në bregdetin e sipërm (ku flota ruse është e gatshme për çdo eventualitet), dhe për të mbrojtur kopshtet e pasme në Homs, Hama dhe Haleb. Ndërsa Damasku do të jetë merita e tij më e madh një ditë.
Në Siri dhe Irak, ka filluar shkëmbimi ku secila palë po i kupton kufijtë e saj, gjë që nuk është e vështirë për t`u ndarë. Esed po kryen shkëmbimin e kërkuar, pasi u shua trashëgimia e tij për makro-kontrollin e Sirisë, në shkëmbim të kësaj ai mori sigurinë se shi’itët – alevitët- do jenë të sigurtë në rajonal dhe në rrafshin ndërkombëtarë.
Loja e sotme është vetëm lojë kohe. Pjekja e konfliktit në kuadër të planit A mori gati 12 vjet në Irak, dhe përafërsisht 5 vjet në Siri. Sa do të marrë maturimi planit B? Cilat janë fazat e ardhshme?
Këtë askush nuk mund ta thotë.
Përktheu: Enklid Pelari
Agjensi të ndryshme online
Linku: http://all4syria.info/Archive/217208
