Historiani Tom Holland u mundua në programin “BBC This Week” të kundërshtojë argumentin se i ashtuquajturi Shtet Islam nuk duhet etiketuar si i tillë: “Shteti Islam”.
Logjika e Holland-it në program ngjante më filozofike, e zënë me dialektikën dhe logjikën e gjuhës, dhe thuajse jo e vendosur në një kontekst të duhur historik.
Komentet e tij ishin në përgjigje të kundërshtimit të kryeministrit britanik, David Cameron-it, ndaj përdorimit nga BBC-ja të frazës “Shtet Islam”. Cameron-i parapëlqen ISIL-in, që vetë do të thotë, “Shteti Islam në Irak dhe Levant”, apo cilësuesin cinik “i ashtuquajturi” që të vendoset para frazës.
Ndonëse Holland deklaron se protesta e Cameron-it ndaj përdorimit të frazës “Shtet Islam” është në thelb parimore, ai nuk pajtohet me kryeministrin. Sipas Holland-it, duke i mohuar “IS”-it të drejtën për ta përdorur frazën, Cameron-i po e kopjon strategjinë e “IS”-it të mohimit të çdo kredencialeje islame për kundërshtarët e tyre muslimanë, duke i përshkruar ata si “heretikë”. Cameron-i po luan të njëjtën lojë si “IS”-i, gjithnjë sipas Holland-it.
Version përzgjedhës i historisë
Por, në një artikull të botuar në mars nga New Statesman, Holland rreket t’u përmbahet kredencialeve të tij si “historian”, duke gërmuar në histori, ama në një version përzgjedhës të saj. Interpretimi i tij i historisë islame m’u duk mua si i huaj, pa lidhje, i veshur me çka ngjante si një referencë autentike, por pa njohuri të njëmendtë për domethënien dhe vlerat e përgjithshme të Islamit, e të frymës së mesazhit të tij.
“Problemi i ndeshur nga autoritetet fetare ortodokse në botën muslimane, gjithsesi, është shumë i ngjashëm me atë me të cilin u ballafaqua Kisha Katolike në shekullin e 16-të,” shkruante ai. “Shumë i ngjashëm,” thotë ai, por ofron pak nëpërmjet demonstrimit të pohimit të tij të pashoq.
Në programin e BBC-së i dha fund me një tjetër deklarim kategorik, duke e mbyllur me një thënie tronditëse, se “Islami” po përjeton një “krizë”.
Për dikë që protestoi kundër kërkesës së thjeshtë të Cameron-it për të përdorur një “i ashtuquajturi” përpara “Shteti Islam”, ndërsa deklaron se ka një krizë në zemër të Islamit – një feje të rrënjosur në një kulturë që shtrihet në thuajse 1400 vite, e cila shfaqet tejendanë gjeografive dhe kulturave të ndryshme, në mbarë botën – Holland duhet të bëjë më tepër kujdes.
Historia, me të tëra kompleksitetet e veta, nuk mund të izolohet nga e tashmja, me gjithë trazirën politike aktuale. Për të qenë “histori” e dubluar, ajo nuk duhet bërë një peizazh për ide politike të fshehta që maskohen si fakte historike, thjesht sepse të ngjashmit e Holland-it mund t’i përdorin referencat e shkuara historike dhe t’ia shesin ato audiencës së tij si analogji të njëmendta.
Unë e shoh veçanërisht domethënëse që pikëpamjet e Holland-it mbi historinë janë huazuar nga referenca të kamotshme, si Islami i hershëm, Krishterimi i shekullit të 16-të, etj., por nuk arrijnë të shqyrtojnë një histori më të afërt, e shumë më me lidhje, që bëri të mundur lindjen e së ashtuquajturit “Shtet Islam”.
Eshtë e pamundur që Holland të mos e dinte, apo, më së paku, të mos e vlerësonte lidhjen midis ndërhyrjeve ushtarake perëndimore në Lindjen e Mesme, veçanërisht në Irak në vitin 2003, dhe lindjes së grupeve xhihadiste në rajon.
Roli perëndimor në lindjen e ISIL-it
Ta shpërfillësh plotësisht lindjen graduale të “IS”-it nga organizimet e hershme fundamentaliste që përmbytën Irakun pas invazionit amerikano-britanik, duke u shndërruar në atë forcë luftarake, është një gafë katastrofike për këdo që pretendon ta njohë historinë.
Ndërsa sektarizmi ekziston në shoqëritë muslimane, ashtu si në grupet e tjera fetare në shoqëri të tjera, ishte guvernatori amerikan i Irakut, Paul Bremer, i cili përgatiti terrenin për dhunën aktuale sektare në rajon kur në maj të 2003-shit nisi fushatën e tij të “debaathifikimit” të Irakut. Ajo rezultoi me çrrënjosjen e çdo aspekti të ndikimit të Partisë Baath në Irak, me shpërbërjen e ushtrisë, e të çdo ane të institucioneve shtetërore. Veç kësaj, solli minimizimin e çdo forme të ndikimit sunnit në vend, duke përgatitur marrjen e kontrollit nga grupet shiite, përfshirë milici të shumta shiite që vazhdojnë të përbëjnë ushtrinë irakiane.
Në fjalën e Holland-it, dhe në atë të “historianëve” të tjerë, nuk zë vend roli i ish-kryeministrit britanik, Tony Blair-it, i cili, ndonëse në përgjithësi i papëlqyer nga publiku i përgjithshëm, vijon me ndërhyrjen e tij politike dhe me politikat e errëta. Blair-i ishte aleati i ngushtë i presidentit amerikan, George W. Bush-it. Së bashku, ata e kthyen Irakun në një fushë vrasëse, ku gjakderdhja nuk ka pushuar ende.
Sigurisht, Holland nuk është i vetëm në nxitjen e zhargonit të “krizës së Islamit”. Ai (zhargoni) ishte, dhe mbetet, në zemër të mendimit të diskredituar neokonservator. Qëllimi i deklarimeve të tillë është kryesisht për të mohuar çdo përgjegjësi në lidhje me rrënimin që po e mbërthen Lindjen e Mesme, e për t’ua vënë fajin drejtpërdrejt aktorëve lokalë për fatkeqësitë e vendeve të tyre.
Një ligjërim i tillë jo vetëm i nxjerr të larë SHBA-të, Mbretërinë e Bashkuar, e të tjerë nga përgjegjësia: ai i pozicionon ato si një viktimë në një luftë të nxitur nga muslimanët dhe kriza e tyre e fesë dhe sektit.
“Rritja e vazhdueshme e fundamentalizmit të dhunshëm, antiperëndimor, islam është një nga sfidat përcaktuese të kohës sonë,” shkruajti Mark Mardell në faqen elektronike të BBC-së (2 korrik 2015). “IS”-i, shkroi ai, “kontrollon hapësira të gjera të Sirisë dhe Irakut, dhe ka më tepër se thjesht pika mbështetjeje në Libi, Jemen dhe Nigeri.”
Edhe pse Mardell-i i dha të gjitha fjalët kyçe të kërkuara për ta vendosur lindjen e “IS”-it në kontekstin e duhur, ai përsëri nuk arriti ta shohë atë.
Shkatërrimi i martesës harmonike
Çfarë kanë të përbashkët Iraku, Siria, Libia dhe Jemeni? Si Iraku dhe Libia kanë përjetuar dy luftëra masive perëndimore, dhe Siria e Jemeni po viktimizohen nga nga ndërhyrja e vazhdueshme perëndimore. Lufta në Irak solli në vend el-Kaedën e kthyer në IS-i; lufta në Libi e ndau vendin midis qindra milicive rebele të armatosura nga Perëndimi, e kështu me radhë. E shihni logjikën?
Por Mardell-i nuk merret me ndonjë nga këto, teksa ai, ashtu si Holland-i, është i zënë me kapjen pas terminologjisë pa lidhje: “Dhe, më ngjan mua, sapo të nisim të bëjmë koment mbi saktësinë e emrave me të cilat njerëzit i quajnë organizatat e tyre, do të pritet vazhdimisht që ne të bëjmë gjykime subjektive. A është Kina vërtet një ‘republikë popullore’?”
Sido që Mardell-i nuk është “historian,” ai është një “paraqitës”; një njeri i medias duhet së paku të jetë në dijeni të disa çështjeve aktuale që kanë lidhje të drejtpërdrejtë me temën e tij.
Një çështje e tillë aktuale, Pranvera Arabe, kishte potencialin për t’i dhënë fund radikalizimit të rinisë arabe duke u ofruar atyre një produkt demokratik që nuk shihte kontradiktë midis Islamit dhe demokracisë, në njërën anë, dhe mundësisë ekonomike, në anën tjetër.
Por çdonjë nga këto përvoja u mbyt nga forca ushtarake, duke e lënë disi Tunizinë të luftojë për demokracinë e saj në lindje kundër rekrutëve të “IS”-it dhe bamirësve të tyre.
Ideja pas dhunës është shkatërrimi i çdo mundësie për të parë një martesë harmonike midis Islamit politik dhe demokracisë, dhe i ashtuquajturi “Shtet Islam” është demoni i lëshuar kundër forcave të moderacionit dhe modernitetit në rajon.
Kjo gjendet larg të qenit një “krizë në Islam,” por është një luftë politike që në fund do të përcaktojë të ardhmen e rajonit për shumë breza që do të vijnë.
Përktheu: Bujar M. Hoxha – /tesheshi.com/
