Me një kryeplak, një mësues, e një pseudotregtar…
Teksa kaloja kohë të jetës sime në një fshat të Shqipërisë, konstatova një kombinatorik marrëdhëniesh apo vetorganizimi që më la pa fjalë. Fshati në fjalë kishte një kryeplak, një mësues dhe një tregtar. Të tjerët ishin bujq. Deri këtu nuk ka asgjë për t’u habitur. Kryeplaku ishte analfabet. Mësuesi s’kishte para për të ngrënë, dhe as përkrahje, ndërsa tregtari s’kishte as mend e as pushtet, por kishte thjesht para.
Kryeplaku e mbante gjithmonë me vete mësuesin e katundit, në mënyrë që të mbulonte analfabetizmin e vet. Po ashtu, mbante afër edhe tregtarin, që t’i paguante ndonjë drekë.
Mësuesi rrinte pranë kryeplakut, sepse mendonte se ai e mbulonte me pushtet, dhe, nga ana tjetër, tentonte t’i fliste me fjalë të mëdha tregtarit, me anë të së cilës kërkonte të financonte intelektin e tij, që nuk ia dilte dot as të luftonte analfabetizmin e fëmjëve të fillores.
Ndërsa tregtari qëndronte pranë kryeplakut ngaqë ku i dihej, ndoshta një ditë do t’i duhej ndonjë vulë për ta zgjeruar lokalin e tij, dhe e mbante afër mësuesin po ashtu si për t’i thënë katundit se lokalin ia begenisnin njerëzit me mend dhe pushtet, ata që ne të urbanizuarit i quajmë vip-a. E tëra i përngjante në një farë mase një marketingu katundaresk.
Në fakt, të tre bashkë bëheshin patericë për njëri-tjetrin në njëfarë mënyre, e, në të njëjtën kohë, dhe shkopinj nën rrota. Mësuesi e dinte që kryeplaku dhe tregtari e kishin kuptuar se ai nuk i mësonte dot as fëmijët e fillores, e jo më të mëdhenjtë. Jo më kot e kishin transferuar në fshatin më të largët, por sërish ai e luante bukur rolin e tij. Kryeplaku ishte i vetëdijshëm që mësuesi dhe tregtari e dinin se si analfabet që qe, ai mund të hiqej sa hap e mbyll sytë prej postit, por sidoqoftë përpiqej të kamuflohej me seriozitet, apo “hejbe”, siç i thonin atyre anëve. Ndërkaq, tregtari e dinte se po t’i prishnin lokalin e ndërtuar pa leje në atë fshat, ku institucioni i lejes nuk kishte ekzistuar ndonjëherë, ai do të kthehej aty për aty në një bujk, si gjithë të tjerët.
Të tre e njihnin mirë njëri-tjetrin, dhe e dinin se largimi nga njëri-tjetri nënkuptonte automatikisht mjerim për ta. Kësisoj, nuk kishin rrugëzgjidhje tjetër, vetëm se t’i qëndronin pranë njëri-tjetrit, duke ia punuar shoqi-shoqit; përndryshe, bujqit do t’ua punonin të treve.
Ky fshat, i cili të kujton “Qytetin N” të Kadaresë, dhe ku po ashtu, si në qytetin e Kadaresë, çdo lëvizje e rëndomtë përkthehej në ngjarjen e ditës që duhej komentuar darkave në lokal, si për çudi vijonte të xhironte në vend në ciklin e tij të mbyllur të qeverisjes. Bujqit me një protestë mund ta hiqnin kryeplakun si të paaftë, mund ta largonin njëlloj mësuesin si të pazotin, dhe mund ta luftonin monopolin e tregtarit, që e kishte ndërtuar lokalin dhe ishte i suksesshëm falë faktit se qëndronte pranë kryeplakut dhe nuk i lejonte bujqit e tjerë të hapnin një aktivitet të tillë.
Kështu, kur vendosa të largohem nga ky fshat, mendova me vete, “Shyqyr që po iki nga këtu, për të parë diçka më ndryshe në metropol.” Më pas më erdhi në mendje pyetja, “Nga ndryshon metropoli nga ky fshat?”
Një thënie filozofike thotë: “Në do ta kuptosh më mirë një çështje komplekse, thjeshtësoje sa më shumë atë.” Dhe fillova të thjeshtoj. Ne kemi “kryepleq” në parlament që për shumë rrethana nuk e meritojnë atë pushtet, kemi biznesmenë të cilët duke ndenjur afër “kryepleqve” politikanë kanë marrë padrejtësisht favore e tendera dhe ruajnë oligopolin në treg, dhe kemi po ashtu analistë politikë e gazetarë që, si “mësuesi” i fshatit, ushqehen duke u bërë gjethja e fikut e injorancës së dy kategorive të para.
Më pas ne bujqit e megafshatit, njësoj si ata në fshat, nuk guxojmë t’u kërkojmë llogari qeverive apo ‘’kryepleqësive’’ tona për gabimet e bëra, sepse stepemi nga miti i ndërtuar prej këtyre tre kategorive që mitin nuk e ndërtojnë dot, pasi ai ndërtohet me akte heroike, zbulime shekullore dhe filantropizëm. Pra, krejt e kundërta nga ç’bëjnë tre kategoritë e para. Kështu fasadat e partive politike, miliardat e hedhura nga bizneset, teoritë e sofistikuara akademike, opinonet dhe ideologjitë e partive të shtruara nga akademikët “mësues”, na ndalojnë që të protestojmë apo të ndërmarrim një veprim qytetar llogarikërkues, duke i hapur rrugën “kryeplakut” dhe “tregtarit” që ta vazhdojnë pasurimin e vet padrejtësisht.
A thua se ideologjitë dhe opinionet nuk i kanë shpikur shoqëritë e mëparshme për të zgjidhur hallet e qytetarëve, a thua se investimet qeveritare nuk bëhen për të përmirësuar jetesën dhe zhvillimin urban, dhe a thua se politikat nuk hartohen për t’u shërbyer qytetarëve? Atëherë, kur këto mekanizma janë në favorin tonë, pse nuk përfitojmë ne, por përfitojnë të tjerët në kurrizin tonë? Ndoshta ka ardhur koha që ne, “bujqit” e zonave urbane, apo të civilizuarit e “megakatundeve”, të fillojmë të reagojmë, të protestojmë dhe të përdorim çdo aksion qytetar që është në dobi të komunitetit. Jo vetëm tek ne, por edhe në shoqëritë më të civilizuara globale ka madje “një kryeplak, një mësues dhe një tregtar”, por ajo çka bën dallimin është se atje “bujqit” janë bërë qytetarë dhe reagojnë, ndërsa ne kemi mbetur vetëm tek stadi i komentimit “të ngjarjes së ditës” darkave në lokale. /tesheshi.com/
