Nazisti që donte të vriste Hitlerin: ç’përfaqëson 20 korriku për Gjermaninë?

Asnjë akt tjetër rezistence ndaj Hitlerit nuk pati një përgjigje të tillë si atentati i kryer nga Graf von Stauffenberg. Por e gjithë historia ka mbetur e diskutueshmederi më sot.

Në orën 12:42 pasdite më 20 korrik 1944, një bombë shpërtheu në kazermën e takimeve në selinë e Hitlerit në Wolfsschanze në Prusinë Lindore.

Bomba ishte menduar të vriste Adolf Hitlerin. Ajo u aktivizua nga oficeri i Wehrmacht-it, Claus Schenk Graf von Stauffenberg, nacionalsocialisti i flaktë, por që nuk shihte zgjidhje tjetër përveç likuidimit të diktatorit.

“Prandaj nuk ngelet gjë tjetër veçse ta vrasim”, u tha ai disa ditë më parë bashkëpunëtorëve të tij më të afërt.

Stauffenberg nuk ishte vetëm një vrasës, por edhe organizatori më i rëndësishëm i një përpjekjeje të madhe për grusht shteti nga qarqet konservatore, ku u përfshin figura të larta ushtarake, diplomatë dhe zyrtarë të administratës.

Koloneli von Stauffenber u largua nga kazermat më 20 korrik 1944, pak para se të shpërthente bomba me sahat.

Ai ishte i bindur se “Führer” kishte vdekur kur mori një avion ushtarak në Berlin. “Operacioni Walküre”, fillimisht një plan i Wehrmacht-it për të shtypur një kryengritje të mundshme, kishte filluar tashmë atje. Komisionerët, të caktuar në poste kyçe në aparatin shtetëror nacionalsocialist, duan ta kthejnë “Walküre”-n në dorën e tyre.

 Asnjë udhëheqës i famshëm ushtarak nuk mori pjesë

Hitleri, megjithatë, i shpëtoi vdekjes, duke pësuar vetëm lëndime të lehta. Paneli i rëndë i lisit i tavolinës së konferencave dhe dritaret, të cilat ishin të hapura për shkak të vapës së verës, devijuan dhe neutralizuan presionin e shpërthimit. E megjithatë, përmbysja e Hitlerit nuk dukej e pamundur në fillim.

Gjithçka që duhej ishte që të gjithë të përfshirë në komplot të vazhdonin pa pengesa dhe të kryenin “Operacionin Walküre”. Por pati planifikim të keq. Gjithashtu, nën presionin për t’u zbuluar, disa nga komplotistët mbetënn pasivë ose madje shkojnë në anën e Hitlerit. Në mbrëmje, përpjekja për grusht shteti dështoi. Hitleri u drejtohet njerëzve në radio dhe flet për “providencën” që e shpëtoi. Stauffenberg dhe disa bashkëpunëtorë arrestohen dhe pushkatohen po atë natë. Të tjerat u zbuluan më vonë.

Në total, rreth 200 anëtarë të rezistencës u vranë. Historiani Wolfgang Benz e sheh arsyen kryesore të dështimit në faktin se “asnjë nga komandantët e famshëm ushtarakë” të kohës, si gjenerali Ervin Rommel, nuk mori pjesë në grushtin e shtetit kundër Hitlerit: “Të paktën njëri prej tyre duhej të vinte veten në krye që populli të thoshte: ‘Epo, po, edhe Rommel mendon se Hitleri është kriminel’”.

Kuptim i fortë simbolik

Sidoqoftë, më 20 korrik 1944, rezistenca ndaj Hitlerit fitoi një kuptim të fortë simbolik. Bashkëpunëtori i Stauffenberg-ut, Henning von Tresckow, arriti në përfundimin më parë se suksesi nuk ishte më aq i rëndësishëm, pasi ishte e rëndësishme “që lëvizja gjermane tregoi se guxoi të godiste me vendosmëri Hitlerin para syve të botës dhe para historisë, duke rrezikuar jetën e anëtarëve të saj”.

Kishte edhe veprime të tjera, si përpjekja e marangozit Georg Elser në vitin 1939 për të vrarë Hitlerin me një bombë të bërë në shtëpi në Bürgerbräukeller të Mynihut ose fushata e pamfleteve të Rrethit të Miqve të Trëndafilit të Bardhë.

Më vonë, ata gabimisht u lanë në hije nga “rezistenca e vonë, nëse jo e vonuar, e elitave konservatore”, siç e përshkroi Wolfgang Benz Ditën e Atentatit ndaj Hitlerit më 20 korrik 1944.

Së pari tradhtarët, pastaj heronjtë

Kujtimi i atentatit të 20 korrikut ka një histori krejt tjetër. Shumë kohë pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, autorët e atentatit konsideroheshin tradhtarë. Gruas së Stauffenberg-ut fillimisht i mohohet një pension si e veja e një oficeri. Vetëm më vonë komisionerët marrin statusin zyrtar të heroit. Që atëherë, ka rrugë, shkolla dhe baraka me emrat e tyre.

Flamujt vendosen në ndërtesat dhe institucionet shtetërore më 20 korrik. Në përvjetorin e atentatit zhvillohet një ceremoni solemne e betimit për rekrutët e Bundeswehr-it: Ushtria Demokratike Gjermane fton luftëtarët e rezistencës të mbledhur rreth ish-oficerit të Wehrmacht-it, Stauffenberg.

Por gjithmonë është shoqëruar me tone kritike. Biografi i Staufenberg,ut Thomas Karlauf, thekson se ky grup rebel u aktivizua vetëm në verën e vitit 1944, menjëherë pas zbarkimit të aleatëve në Normandi. Katër vjet më parë, pas fitoreve të shpejta ushtarake mbi Poloninë dhe Francën në vitin 1940, Stauffenberg ishte entuziazmuar: “Çfarë ndryshimi në një kohë të shkurtër!” Me të, si dhe me anëtarët e tjerë të grupit të rezistencës, kishte “një rrugë shumë të gjatë konvertimi”, thotë Benz, duke shtuar: “Ata nuk u interesuan fare për Holokaustin”.

Meqenëse humbja ushtarake po afrohej, ata donin të bënin një grusht shteti për të “shpëtuar atë që mund të shpëtohej” për Gjermaninë.

Kishte më shumë rezistencë

Dhe kolegu i tij Johannes Hürter beson se Stauffenberg nuk ishte demokrat dhe se ai kishte në mendje një formë autoritare të qeverisjes për Gjermaninë. Wolfgang Benz gjykon pak më pak ashpër: “Në këto rrethana Gjermania do të bëhej sërish një shtet kushtetues. Por demokracia sipas modelit tonë, siç është tani sipas Kushtetutës, nuk ishte ideja e komplotistëve të atentatit të 20 korrikut”.

E megjithatë, shumë gjermanë sot, kur përmendet rezistenca ndaj nacionalsocializmit(nazizmit), fillimisht mendojnë për 20 korrikun 1944. Claus Schenk Graf von Stauffenberg u bë mishërimi i rezistencës. Por kishte edhe shumë heronj të tjerë, që u rebeluan kundër terrorit të regjimit nazist – hebrenj, komunistë, njerëz të kishës, artistë, partizanë. Dhe sigurisht edhe ata njerëz, që rezistuan në heshtje, dhe veprimet e të cilëve, ndryshe nga sulmi i 20 korrikut, ranë në harresë, shkruan Detuche Welle. /tesheshi.com/