Të ashtuquajtura copa “të zhveshura” të tokës që janë të shpërndara në formën e një rrethi në zonat e Namibisë dhe Australisë janë shumë më të përhapura nga sa dinim më parë.
Ato njihen si “rrathët e zanave” dhe një vlerësim i ri global numëroi 263 vende ku mund të gjenden këto pika “tullace” – të shpërndara në tre kontinente dhe 15 vende, duke përfshirë Sahelin, Madagaskarin dhe Azinë Qendrore Perëndimore. Ky informacion i ri mund t’i ndihmojë shkencëtarët të kuptojnë se çfarë i shkakton ato, një pyetje që ka rezultuar çuditërisht e vështirë për t’iu përgjigjur.
“Ne kryem një vlerësim global dhe sistematik të modeleve të vegjetacionit të ngjashëm me një rreth zanash dhe zbuluam qindra vende të tilla në tre kontinente,” shkruan një ekip i udhëhequr nga shkencëtari mjedisor Emilio Guirado i Universitetit të Alicantes në Spanjë.
“Studimi ynë ofron një pasqyrë të ekologjisë dhe biogjeografisë së këtyre ekzemplarëve magjepsës dhe atlasit të parë të shpërndarjes së tyre globale.”
“Rrathët e zanave” janë vërtet një mister ekologjik. Ato shfaqen në rajonet e shkretëtirës si “trotuare” rrethore dhe djerrë në bimësinë e ulët me bar që normalisht mbulon tokën – një zonë me tokë të thatë, të zhveshur, deri në rreth 12 metra në diametër.
Ende nuk dihet se çfarë i shkakton ato. Disa kanë sugjeruar se insektet e vogla mund të luajnë një rol, dhe madje ideja që rrathët ndihmojnë bimësinë të maksimizojë burimet e pakta ujore po fiton tërheqje. Por shumë peizazhe kanë karakteristika të ndryshme, gjë që i ndërlikon gjërat.
Një pjesë e problemit është se këto rrathë ndodhen në pjesë të botës që janë jashtëzakonisht jomikpritëse dhe të vështira për t’u arritur.
Megjithatë, studimi i fundit mund të ndihmojë në ngushtimin e përgjigjeve në pyetjen se çfarë i shkakton ato. Kjo për shkak se ata ishin në gjendje të identifikonin karakteristika specifike të përbashkëta për të gjitha vendet ku mund të gjenden “rrathët e zanave”. Këto përfshijnë mjedise shumë të thata dhe shkretëtirë; temperaturat e larta dhe sezonaliteti i lartë i reshjeve; dhe tokë me shumë pak lëndë ushqyese dhe një përmbajtje të lartë rëre.
Interesante, ekipi zbuloi gjithashtu se zonat me “rrathë zanash” treguan produktivitet më të qëndrueshëm të vegjetacionit me kalimin e kohës sesa zonat përreth pa to. Gjetjet e tyre, thonë Guirado dhe kolegët e tij, mund të ndihmojnë në identifikimin e arsyeve specifike të rajonit se pse mund të shfaqen “rrathët e zanave”. /tesheshi.com/
