Nga Ahmed Ibrahim
Një dekadë pas masakrës së Sheshit Rabba, kur të paktën 900 protestues u vranë duke protestuar kundër rrëzimit të Presidentit Mohamed Morsi në një grusht shteti, presidenti aktual Abdel Fattah el-Sisi, njeriu që rrëzoi Morsi-n, nuk duhet të shqetësohet për një opozitë, e cila është mbajtur e frenuar në minimum.
Sa i përket Vëllazërisë Myslimane, grupi ku Morsi ishte anëtar kur ai u bë president në 2012, ata mbeten politikisht të dobët dhe të ndarë mbi hapat e ardhshëm.
Edhe hapësira jashtë Egjiptit për anëtarët e Vëllazërisë Myslimane në mërgim është zvogëluar tani që marrëdhëniet turko-egjiptiane janë përmirësuar, që do të thotë se Ankaraja është më pak e gatshme të lejojë që territori i saj të përdoret si bazë për fushatat anti-Sisi.
Situata është shumë larg nga ajo kur Vëllazëria Myslimane fitoi zgjedhjet menjëherë pas revolucionit të Egjiptit të vitit 2011 që rrëzoi presidentin afatgjatë Hosni Mubarak.
Kjo, në fund të fundit, çoi në pikëpyetje për trashëgiminë e qëndrueshme të kësaj organizate si forcë politike.
“Situata duket shumë e keqe për Vëllazërinë Myslimane tani, por ata kanë kapërcyer kriza të ngjashme më parë,” tha për Al Jazeera Joas Wagemakers, një profesor i asociuar i studimeve islame dhe arabe në Universitetin e Utrecht-it dhe një ekspert për Vëllazërinë Myslimane.
Ai beson se Vëllazëria Myslimane mbetet e rëndësishme, edhe pse hapësira e saj për veprim po zvogëlohet në mjedisin politik në ndryshim të Lindjes së Mesme. Por, siç thotë ai, kjo lëvizje gjithmonë mund të zgjerojë operacionet në vendet perëndimore.
Vëllazëria Myslimane zgjodhi Salah Abduallah në mars si udhëheqësin e ri në detyrë pas vdekjes së Ibrahim Munir me bazë në Londër.
Amr El Afifi, një ekspert i Vëllazërisë Myslimane dhe një nga autorët e librit “Broken Bonds: The Existential Crisis of Egypt’s My Brotherhood”, beson se grupi po lufton me tre kriza të njëkohshme: një krizë identiteti, legjitimiteti dhe anëtarësimi.
“Kjo organizatë u formësua nga valët e njëpasnjëshme represive që pësoi dhe për shkak të kësaj nuk arriti në shumë momente të përcaktohej sipas kushteve të veta dhe të ofronte një pamje apo manifestim gjithëpërfshirës social dhe politik”, beson El Afifi.
Kriza e identitetit
Mund të argumentohet se tekstet pothuajse qindravjeçare të Vëllazërisë Myslimane nuk përcaktojnë një platformë të qartë ideologjike për një sërë çështjesh, duke përfshirë aktet e forcës politike, vendin e gruas në shoqëri dhe rolin e pakicave në shoqërinë myslimane. Përkrahësit e kësaj pikëpamjeje thonë se kjo çoi në ndarjen e pashmangshme në rryma konservatore dhe progresive.
Por me disa përjashtime të dukshme, Vëllazëria Myslimane ka shmangur mbajtjen e një qëndrimi të qartë për shumë çështje, siç është forca.
Me gjithë përpjekjet e gjeneratave të njëpasnjëshme të liderëve të kësaj lëvizjeje që shkruanin gjerësisht kundër akteve të forcës politike, disa anëtarë i interpretuan ndryshe tekstet themeluese të kësaj lëvizjeje dhe tekstet islame.
Platforma e Vëllazërisë Myslimane ishte e paqartë për përdorimin e forcës gjatë jetës së themeluesit të saj, Hassan al-Banna. Edhe pse ishte kundër revolucioneve, ai deklaroi se Vëllazëria Myslimane do të përdorte “forcën praktike” kur të ishte e nevojshme për të arritur qëllimet e saj, shpjegon El Afifi.
Kjo paqartësi ka bërë që disa figura të shquara brenda lëvizjes, në momente të ndryshme të historisë së saj të gjatë, të ndahen në lidhje me përdorimin e dhunës, me të dyja palët që gjejnë argumente në qëndrimet e Banna-s për të mbështetur qëndrimin e tyre.
“Nëse lëvizja ende dëshiron të jetë e qëndrueshme, do të duhet të përcaktohet më saktë”, tha El Afifi.
Që nga rrëzimi i Morsi-t, i cili vdiq në burg në vitin 2019, Vëllazëria Myslimane ka luftuar me këtë dilemë.
Mohamed Kamal, një nga drejtuesit e Komitetit të Lartë Administrativ të këtij grupi, hartoi një plan në tre faza kundër autoriteteve egjiptiane. Anëtarët e lartë të kësaj organizate refuzuan, duke iu përmbajtur qëndrimit dominues kundër forcës politike.
“Ndarja brenda Vëllazërisë Myslimane në 2013 e ndau grupin në dy kampe,” shpjegon Wagemakers.
“Kjo lëvizje është aktualisht e ndjeshme ndaj radikalizimit për shkak të represionit shtetëror, por nuk mendoj se ky radikalizim do të arrijë nivelet e viteve ‘50 dhe ‘60,” tha Wagemakers për Al Jazeera.
Gjatë viteve ‘50 dhe ‘60, shpjegoi ai, Vëllazëria Myslimane u nda në dy kampe nën presionin e represionit shtetëror dhe burgosjes së anëtarëve të lëvizjes. Njëri kamp i mbante të hapura kanalet e komunikimit me qeverinë, ndërsa tjetri besonte se e vetmja rrugë përpara ishte konfrontimi i drejtpërdrejtë me autoritetet.
Një krizë legjitimiteti
Kriza e identitetit mbivendoset me krizën e legjitimitetit. Brezi i ri i anëtarëve të rinj që kanë vuajtur nga represioni dhe dënimet me burg, besojnë se përvojat e tyre i vendosin në të njëjtin nivel me brezin e vjetër të mesit të shekullit të 20-të.
Për shkak të kësaj situate, është më e vështirë për anëtarët e rinj të pranojnë autoritetin moral të shkollës së vjetër, thotë Wagemakers, ndërsa Vëllazëria Myslimane i jep përparësi “autoritetit moral”, duke këmbëngulur në zgjedhjen e udhëheqësve më të vjetër.
“Ata u burgosën dhe u torturuan nga qeveria (e Gamal Abdel Nasser),” thotë Wagemakers. “Kjo u jep atyre autoritet të madh moral brenda organizatës.” Këta janë anëtarë që përjetuan vuajtjet e viteve ‘50 dhe ‘60”.
Por shumë nga këta udhëheqës të vjetër nuk kanë ide të reja që mund të qetësojnë brezin e ri të shqetësuar, duke krijuar kështu ndarje të mëtejshme brenda organizatës.
El Afifi beson se legjitimiteti i bazuar në vështirësitë e vuajtura është i vjetëruar, veçanërisht pasi anëtarët më të rinj kanë përjetuar tashmë probleme vetë gjatë dekadës së fundit. Në vend të kësaj, beson ai, Vëllazëria Myslimane duhet të gjejë forma të reja legjitimiteti nëse duan të ruajnë autoritetin moral mbi anëtarët e tyre.
Kriza organizative
Kriza e tretë me të cilën përballet kjo lëvizje është goditja organizative që pësoi për shkak të burgosjeve, vrasjeve dhe internimeve të shumë drejtuesve të saj.
“Ndryshimet në kontekstin politik dhe social i kanë bërë të vjetëruara mekanizmat tradicionalë të rekrutimit dhe mbajtjes,” tha El Afifi.
Shpërndarja gjeopolitike e anëtarëve të Vëllazërisë Myslimane shton një nivel kompleksiteti organizativ që udhëheqja e lëvizjes nuk ka qenë ende në gjendje ta trajtojë, duke pasur parasysh humbjen e kujtesës institucionale dhe organizative që kjo sjell.
Në vend të kësaj, sipas El Afifi-t dhe bashkëautorit të tij Abdelrahman Ayyash në Broken Bonds, anëtarët e papërvojë dhe të dorës së dytë u ngritën në rangun e asaj që përshkruhet si “përparim i krizës”.
Kjo hapësirë boshe ka bërë që studentët e rinj të marrin përsipër përgjegjësi të mëdha organizative me pak mbikëqyrje nga anëtarët më të vjetër, gjë që shpjegon aftësinë e disa anëtarëve të rinj për të përdorur metoda të diskutueshme force pa shumë mbikëqyrje nga udhëheqja historike.
Pavarësisht sfidave me të cilat përballet kjo lëvizje dhe pamjes së zymtë të paraqitur nga ekspertët e lëvizjeve islame politike, Wagemakers pohon se përderisa ka shoqëri socialisht konservatore me udhëheqës të korruptuar dhe autokratikë në Lindjen e Mesme, njerëzit do të duan grupet opozitare islame që përpiqen të përmirësojnë situatë.
“Kjo lëvizje ka pësuar një goditje të fortë, por ende nuk është mposhtur”, tha ai. /tesheshi.com/
