Artenca Tufa: Artizanja shkodrane që ‘qëndis’ me dorë mbretëreshat shqiptare

Nga Entela Canaj

Emblemat apo figurat historike jemi mësuar  ti shohim të pikturuara, të gdhendura, apo të rrëfyera nëpër libra, por përtej të zakonshmes, zonja Artenca Tufa, ka vendosur ti sjellë ato në një mënyrë ndryshe: të qëndisura me dorë.

Ka një jetë të tërë që merret me punime artizanale, një zanat i trashëguar ndër breza në familjen e saj puro shkodrane, por që edhe ajo ia ka përcjellë me shumë dashuri  vajzës së saj, që është  diplomuar pikërisht në fushën e stilimeve.

Sot, të dyja bashkë nënë e bijë kanë krijuar punime mjaft interesante, jo thjesht dantella e qilima tipikë që jemi mësuar të shohim, por në punët e tyre të dorës gjejmë edhe pak nga trashëgimia jonë kulturore.

Dea e Butrintit, Teuta Ilire, Rozafa e Shkodrës, D’ora Distria e shumë gra të tjera të antikitetit e të kohëve moderne, personazhe plot gjurmë në  historinë tonë kombëtare risillen plot mjeshtëri nga duart e arta të gruas shkodrane.

Madje në disa raste të tjera Artenca me vajzën Olsën kanë qëndisur dhe stampuar edhe godina karakteristike siç është ‘Kafja e Madhe’ në Shkodër, pjesë e trashëgimisë kulturore shqiptare por që për fat të keq është shkatërruar me vitet që mban mbi supe dhe ka nevojë për restaurim.

“Ky është edhe qëllimi ynë, -tregon Artenca- që t`u rrëfejmë brezave dhe turistëve të huaj vlerat e historisë dhe kulturës sonë, e madje ti bëjmë apel edhe institucioneve shtetërore që të kthejnë sytë e të ruajnë trashëgiminë tonë kulturore, siç është edhe kafja e madhe në Shkodër”.

Punimet e saj janë ekspozuar në dhjetra panaire brenda dhe jashtë vendit, por sërish artizanati në Shqipëri nuk ka marrë mbështetjen e duhur nga shteti. Gratë dhe familje të tëra që merren me këtë zanat nuk gjejnë treg për të shitur produktet e tyre, kjo është ajo që kërkojnë prej vitesh: një treg për punimet artizanale, që në fund të fundit veç vlerave estetike të punës me dorë ka edhe vlera historike e turistike për Shqipërinë.

Shoqata dhe shteti sponsorizon vetëm panairet në data të caktuara, kryesisht për festat kombëtare, por a mjaftojnë 2-3 evenimente në vit për këto gra që të ekspozojnë dhe tregtojnë punët e tyre?!  Shumica jetojnë me këtë punë, e u duhet të gjejnë treg e mënyra për t`i shitur. ‘’Panairet brenda apo jashtë vendit janë më shumë një ndërthurje kulturash dhe një shkëmbim eksperiencash me njëri-tjetrin që ne së bashku të gjejmë tregje, të bëjmë atë që është më e bukura, të jemi kreativë të bëjmë atë çka pëlqejnë njerëzit: futjen në treg të prodhimeve tradicionale  sepse qe një periudhë që u shkëput pak dhe njerëzit u sulën pas gjërave të importit. Por se do t’iu lutesha institucioneve që të mundësojnë krijimin e tregjeve artizanale”, thotë Satber Drishti, një tjetër artizane nga Shkodra. Ka prej tyre që kanë hapur edhe faqe ne internet për ti ekspozuar, por sërish interneti nuk është zgjidhja pasi jo të gjithë kanë akses në botën dixhitale.

Përtej vështirësive dhe kostos së punës shpesh herë pa shpërblim, pasioni dhe talenti i grave shqiptare për thurjet me dorë nuk është shuar kurrë, përkundrazi kjo lloj tradite është trashëguar brez pas brezi duke u ndërthurur në kohët e sotme me teknikat moderne siç është rasti i artizanes Artenca Tufa dhe vajzës së saj. /tesheshi.com/