Standartet europiane për mjedisin dhe shëndetin publik rrezikohen nga kompromiset me Shtetet e Bashkuara, paralajmëroi organizata Greenpeace duke cituar disa dokumente sekrete.
Grupi mjedisor arriti të shtjerë në dorë 248 faqe dokumentesh të klasifikuara nga bisedimet e marrëveshjes së tregtisë së lirë që synon nënshkrimin e një pakti të gjerë mes Bashkimit Europian dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës.
Fshehtësia që rrethon bisedimet ka nxitur frikën se korporatat amerikane mund të erodojnë mbrojtjen e konsumatorit që ekziston në BE. Por zyrtarët e lartë të BE-së e kanë mohuar se ka një axhendë për të ulur standartet europiane.
“Thjesht nuk jemi në biznesin e uljes së standarteve”, tha komisionerja e BE-së për Tregtinë, Cecilia Malmstroem në blogun e saj, pas publikimit të dokumenteve nga Greenpeace.
Mbështetësit e marrëveshjes thonë se ajo do të krijojë shumë mundësi të reja për bizneset. Partnershipi i tregtisë transatlantike dhe investimeve, që është emërtimi i plotë, do të harmonizonte rregullat në një spektër shumë të gjerë sektorësh, duke mundësuar nxitje për eksportet në të dyja anët e Atlantikut.
Raundi i 13-të i negociatave u zhvillua javën e kaluar dhe komisioni Europian thotë se shpreson të arrijë në marrëveshje gjatë këtij viti. Një gjë e tillë do të shmangte çdo rrezik politik që vjen nga zgjedhjet presidenciale amerikane të nëntorit.
Negociatori i BE-së, Ignacio Garcia Bercero, tha se disa nga pikat e vërejtjeve të Greenpeace janë “thjesht gabim” dhe theksoi se teksti i rrjedhur nga bisedimet “nuk reflekton rezultatin e negociatave”.
Greenpeace thotë se ka dokumente që mbylojnë dy të tretat e pjesëve të diskutuara. “Këto dokumente konfirmojnë atë që kemi kohë që e themi: TTIP do të vendosë koorporatat në qendër të politikbërjes, për të keqen e mjedisit dhe shëndetit publik”, tha drejtori i Greenpeace, Jorgo Riss. “E kemi ditur se pozicioni i BE-së ishte i keq, por tashmë shohim se pozicioni i SHBA-së është akoma edhe më i keq”.
Greenpeace thotë se teksti në fjalë tregon se SHBA dëshiron të zëvendësojë “parimin e parandalimit” të BE-së për produkte potencialisht të dëmshme me një qasje më pak strikte që aplikohet në SHBA, e që synon të menaxhojë rrezikun sesa ta shmangë atë.
Parimi i parandalimit mund të detyrojë një prodhues të provojë mungesën e rrezikut nga një produkt. Ai aplikohet, për shembull, për organizmat e modifikuar gjenetikisht, rreziqet e mundshme të të cilave për ekosistemin dhe zinxhirin ushqimor kanë ngritur një debat të stuhishëm.
Shtetet e Bashkuara lejojnë kultivimin e më shumë se 170 bimëve të modifikuara gjenetikisht, aty ku vetëm një tip, një lloj misri, është miratuar për kultivim tregtar në BE.
Greenpeace thotë se tekstet që zotëron nuk i referohen angazhimit global për reduktimin e lëshimit të dioksidit të karbonit në atmosferë, ashtu si është rënë dakord në samitin e Parisit për ngrohjen globale. Komisioni Europian, megjithatë, ka premtuar ta bëjë qëndrueshmërinë mjedisore pjesë të marrëveshjes së tregtisë së lirë.
Ka gjithashtu shumë shqetësim në BE në lidhje me rolin e gjykatave tregtare të arbitrazhit, të pavarura nga gjykatat kombëtare, ku firmat mund të padisin qeveritë sipas rregullave të Organizatës Botërore të Tregtisë. Ka druajtje se korporatat e mëdha amerikane mund të vendosin presion të madh ligjor mbi disa shtete europiane. Kërcënimi nga paditë mund të ketë një efekt “esëllimi” mbi ligjvënësit, duke i detyruar ata të ulin mbrojtjen e mirëqënies sociale, thonë kritikët.
Komisioni dhe shumë politikanë argumentojnë nga ana e tyre se marrëveshja do të sillte përfitime të mëdha për Shtetet e Bashkuara dhe Europën.
Presidenti amerikan, Barack Obama dhe kancelarja gjermane, Angela Merkel apeluan së bashku që marrëveshja të mbyllej brenda vitit. Sidoqoftë, me mijëra protestues dolën në Hanover në një marshim kundër marrëveshjes.
Teksti final i marrëveshjes do të kërkonte miratimin e 28 qeverive të BE-së dhe parlamentit Europian. Një studim nga Qendra për Kërkime të politikave ekonomike vlerëson se fitimet potenciale për BE-në shkojnë deri në 119 miliardë euro në vit, ndërsa për Shtetet e Bashkuara 95 miliardë euro në vit.
Shefi negociator i BE-së, thotë se raundi i 13-të i bisedimeve mbuloi 97 për qind të barrierave aktuale tarifore, që i kushtojnë eksportuesve europiane më shumë se 3.5 miliardë euro në vit.
Por, Bercero shtoi se “ka ende shumë punë për të bërë”. Ata janë në fakt, ende shumë larg nga dakordësimi i një marrëveshjeje për prokurimet publike, sipas tij. BE dëshiron që autoritetet amerikane t’u japin kompanive europiane shumë më tepër akses në tregje për të konkurruar për kontrata publike.
Mes çështjeve të tjera të vështira, sipas tij, janë: tregu i mishit, sektori i shërbimeve dhe markat gjeografike të mbrojtura në BE, si Champagne apo Gorgonzola.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
