Ahmed Zaki Yamani, një ministër i vjetër saudit i naftës i cili udhëhoqi vendin përmes krizës së naftës në 1973 dhe shtetëzimit të ndërmarrjes shtetërore të energjisë dhe ishte një që peng i të ashtuquajturiot Carlos Jackal (Çakall), ka vdekur në Londër, ku jetonte që në nga vitet ‘90.
Televizioni shtetëror saudit raportoi vdekjen e tij të martën, pa hyrë në detaje.
Yamani do të varroset në Mekë.
I njohur për kostumet e tij perëndimore dhe tonin e butë dhe të matur, Yamani ka kontribuar që Arabia Saudite të zërë një pozitë dominuese në Organizatën e Vendeve Eksportuese të Naftës (OPEC) që nga fillimi i saj. Mbretëria e Gjirit është ende sot një fuqi vendimet e së cilës ndikojnë në industrinë e naftës dhe çmimet e naftës.
“Për industrinë globale të naftës, politikanë, zyrtarë të lartë dhe gazetarë, Yamani ishte një përfaqësues, në fakt, një simbol, i epokës së re të naftës,” shkruajti Daniel Yergin në librin e tij mbi industrinë e naftës – “Çmimi”.
Roli në Luftën e Tetorit të vitit 1973
Yamani u bë ministër i naftës në 1962 dhe mbajti këtë pozitë deri në vitin 1982. Ai luajti një rol kryesor në procesin në të cilin karteli i naftës OPEC filloi të diktonte çmimet në tregun botëror, i dominuar më parë nga politika ekonomike perëndimore.
Ai ishte i njohur për stilin e tij të qetë të negociatave, pavarësisht se shpesh kalonte sfida të vështira, të tilla si ato që sollën puç në tregun global të energjisë. Kjo ishte veçanërisht e vërtetë për Luftën e Tetorit të vitit 1973, në të cilën Egjipti, Siria dhe aleatët e tyre sulmuan papritmas Izraelin në festën hebraike të Yom Kippur.
Kur presidenti amerikan Richard Nixon shprehu mbështetjen për Izraelin, prodhuesit arabë nga OPEC ranë dakord të ulnin furnizimet e naftës me 5 përqind, dhe kur Nixon vazhdoi të mbështeste, lindi ideja që u bë e njohur si “armët e naftës” – një embargo e plotë e naftës për në Shtetet e Bashkuara dhe vendet e tjera që mbështetën Izraelin.
Çmimet e naftës në SHBA u rritën me 40 përqind, pasuar nga mungesat e benzinës dhe radhët e gjata në stacionet e karburantit. Gjithashtu, çmimet e naftës në tregun global u katërfishuan, duke u hapur mundësi vendeve të Gjirit për të fituar pasuri të mëdha.
Në 1975, Yamani dy herë u gjend në situata që historia do t’i kujtojë.
Konflikt me mbretin Fahd
Ai ishte i pranishëm kur kushëriri i mbretit Faisal vrau monarkun në mars të atij viti dhe në dhjetor, ai ishte midis pengjeve në sulmin ndaj selisë së OPEC-ut në Vjenë, i udhëhequr nga Carlos Jackal, në të cilin u vranë tre persona dhe 11 u kapën.
Yamani më vonë e quajti venezuelianin Carlos (Çakallin), emri i vërtetë i të cilit është Ilich Ramirez Sanchez, një “terrorist i pamëshirshëm që punon me gjakftohtësi dhe saktësi kirurgjikale”. Nga ai moment, Yamani gjithnjë kishte truproje.
Yamani mbikëqyri dhe nacionalizoi plotësisht Arabian American Oil pas krizës 1973. Sot, kompania është e njohur si Saudi Arabian Oil Co., ose ARAMCO, punëdhënësi më i madh i shtetit dhe burimi kryesor i të ardhurave.
Në vitin 1986, Mbreti Fahd pushoi nga puna Yamanin në një deklaratë të shkurtër të lëshuar nga agjencia e lajmeve shtetërore saudite. Në atë kohë, ai besohej se kishte rënë në konflikt me mbretin për dëshirën që OPEC të krijonte një sistem të përhershëm të kuotave të prodhimit dhe që Arabia Saudite të fitonte një pjesë më të madhe.
Yamani lindi në Mekë në vitin 1930 dhe studioi në universitetet e Nju Jorkut dhe Harvardit. /tesheshi.com/
