Teksa agresioni izraelit kundër Rripit të Gaza-s hyri në ditën e 45-të, konturet e dëmeve fillestare dhe humbjeve të pësuar nga ekonomia izraelite kanë filluar të shfaqen, me vlerësime se ajo po shkon drejt recesionit.
Vlerësimet e fundit të tilla vijnë nga Shmuel Abramzon, një ekonomist kryesor në Ministrinë e Financave të Izraelit, i cili beson se është plotësisht e mundur të pritet që dëmet dhe humbjet të rriten.
Ai thotë se ekonomia izraelite po vuan nën barrën e agresionit kundër Gaza-s që nga 7 tetori dhe ka frikë se humbjet do të rriten nëse lufta me Hezbollahun në frontin verior zgjerohet.
Sipas vlerësimeve të Abramzonit, të publikuara nga gazeta ekonomike izraelite The Marker, pasiguria dhe situata e paqartë në lidhje me ecurinë e mëtejshme të luftës në Gaza dhe vazhdimi i përshkallëzimit në frontin libanez mund të ndikojë në aktivitetin ekonomik dhe të shkaktojë dëme shumëdimensionale në ekonominë izraelite.
Sipas tij, çdo muaj i luftës mund të çojë në humbje të produktit të brendshëm bruto (PBB) prej tetë deri në nëntë miliardë shekelë (2.1 deri në 2.4 miliardë dollarë), si dhe humbje të ardhshme për ekonominë dhe tregun e punës.
Sipas pritshmërive të Abramzonit, GDP-ja e Izraelit në vitin 2023 mund të ulet me 1.4 për qind, që do të thotë se ritmi i rritjes ekonomike këtë vit do të arrijë vetëm dy për qind, krahasuar me pritjet e mëparshme për rritje prej 3.4 për qind.
Meqenëse popullsia e Izraelit po rritet me dy për qind çdo vit, kjo situatë do të thotë që GDP për frymë në Izrael do të ngecë në vitin 2024.
Gjatë pandemisë së koronavirusit, ekonomistit kryesor në Ministrinë e Financave iu kërkua t’i jepte qeverisë një vlerësim të përditësuar të rënies së PBB-së pothuajse çdo javë.
Vlerësimet u bazuan kryesisht në masat e mbylljes dhe pasojat e tyre në tregun e punës, tregtinë dhe ekonominë.
Megjithatë, ai tani beson se ekonomia izraelite është nën barrën e rëndë të agresionit kundër Gaza-s.
Sot, në dritën e luftës në Gaza, përshkallëzimin në frontin e Libanit dhe zhvendosjen e izraelitëve nga zonat e konfliktit në jug dhe veri, kryeekonomisti në Ministrinë e Financave nuk po publikon vlerësime të përditësuara të dëmit të shkaktuar ndaj PBB-së.
Shumica e sektorëve të prekur
Sipas gazetës, në rrethanat aktuale nuk mund të formulohen vlerësime të tilla, sepse nuk ka mundësi të monitorohen me saktësi ndryshimet dhe zhvillimet e ngjarjeve, e me këtë edhe vlerësimi i dëmit të pritshëm.
Gjeografikisht, dëmet më të mëdha ndodhin në veri, në frontin me Libanin dhe në jug, në frontin me Gaza-n, kryesisht në zonat nga të cilat u evakuuan banorët, sepse pati një ndërprerje në një pjesë të madhe të aktiviteteve të biznesit në këto zona.
Nga ana tjetër, janë shkaktuar dëme në disa aktivitete tregtare në të gjitha pjesët e vendit, si sektori i argëtimit, i restoranteve dhe kafeneve, i aviacionit civil, si dhe i turizmit, me përjashtim të një sërë hotelesh ku ishin akomoduar banorët e evakuuar të prekur rëndë nga lufta.
Efektet anësore shtesë lidhen me tkurrjen e tregut të punës, duke pasur parasysh se qindra mijëra punëtorë në Izrael janë aktualisht në forcat rezervë që marrin pjesë në luftën në Gaza.
Në të njëjtën kohë, për shkak të ndërprerjeve në sistemin arsimor dhe pezullimit të plotë ose të pjesshëm të mësimit, një numër i madh i punëtorëve nuk vijnë në punë, gjë që ul produktivitetin e tyre.
Ka mendime të ndryshme për efektet e pritshme inflacioniste të luftës.
Disa vlerësime të hershme tregojnë se lufta do të dëmtojë ofertën e huaj dhe do të shkaktojë një rënie të mprehtë të vlerës së shekelit, duke krijuar presione të reja inflacioniste.
Pasi shekali u mblodh në nëntor dhe hyri në një lloj “rutinë të kohës së luftës”, duket se këto pritje ishin të paktën pjesërisht të gabuara.
Kërkesat për kompensim monetar
Sa i përket tregut të punës, midis 7 tetorit dhe 19 nëntorit, 128,000 izraelitë aplikuan për përfitime papunësie dhe përfitime të sigurimeve shoqërore, dhe 96,000 prej tyre iu kërkua të merrnin pushim nga puna pa marrë pagesë ose përfitime papunësie.
Për krahasim, mesatarisht 20,000 kërkesa të reja për përfitime dhe shtesa papunësie bëhen çdo muaj, nga të cilat 59 për qind janë të moshës 20 deri në 40 vjeç dhe 39 për qind janë të moshës 41 deri në 67 vjeç.
Sipas të dhënave nga Byroja e Punës e Institutit Kombëtar të Sigurimeve të Izraelit, muajin e kaluar listës së të papunëve iu shtuan rreth 70 mijë persona.
Ky numër është tre herë më i lartë se i njëjti muaj i vitit të kaluar, pasi 60 për qind e pretenduesve të rinj të papunë u dërguan me leje pa pagesë. /tesheshi.com/
