Tek ‘Ushtari i mirë Shvejk’, pasi llupësi me nam, Balauni, ia hëngri racionin ditor eprorit të tij, toger Lukashit, ky i fundit u shpreh gjithë pezm se: “derisa ordinancat u hanin ushqimin oficerëve, Austria nuk mund ta fitonte këtë luftë!”
Kjo vlen dhe në rastin kur kreu i ri i Bashkisë së Tiranës, Erion Veliaj, po tenton të ndërhyjë në shërbimin e qelbur urban për ta humanizuar atë, por duke iu qasur deri tani vetëm shërbimit të ajrit të kondiconuar brenda tyre.
Por në fakt ato kanë një problem akoma më të madh: një makth që quhet faturino. Dhe nuk dihet nëse gjatë ecejakeve të tij të fundit me autobusët urbanë të Tiranës, Veliaj ka mundur ta konstatojë këtë, nëse një dorë e ka ngucur nga pas për t`i kërkuar biletën.
U sollën autobusë të rinj, deri dhe me kondicioner; u panë shoferë të kollarisur, ndonëse shëmtueshëm, por ai, fatorinoja, mbeti gjithnjë aty: stoik në detyrë, sfidues ndaj çdo risie, që furtunat e kohës nuk e shkulën dot vendit.
Të kesh sot fatorino ende në detyrë, është njësoj sikur të përdorësh për shërbimin urban autobusë prodhim Shkodre, me të cilët pas 15 minutash udhëtim të përziheshin zorrët.
Fatorinot vërtet janë relike, por jo dhe aq simpatike sa për eglendisur me vjetërsinë e tyre. Sepse ato tek ne janë një model tipik anti-qytetarie.
U përmend pak më sipër ngucja me dorë, por kjo është më e pakta e tyre.
Të trajnuar vetëm për të mbledhur biletat ose paratë, e aspak për të qenë të edukuar e të sjellshëm me pasagjerët, ata qëndrojnë në krye të shkaqeve se pse shumë njerëz nuk preferojnë të udhëtojnë me urban.
Sigurisht, edhe ata janë njerëz; disa nga ata janë familjarë që e bëjnë atë punë për bukën e fëmijëve, por sjellja harbutçe e disa syresh, komunikimi i tyre rrugaçëror, i bën ata të pahonepsshëm nga masa e madhe e njerëzve që u bie për hise t`i kenë pranë në përditshmëri kur halli ua do t`u hipin urbanëve; ndërkohë që dhe ecejakja e tyre “profesionale” sa lart-poshtë e sa majtas-djathtas hapësirës së urbanit, shoqëruar me urdhërin për t`i hapur rrugë, është po aq e padurueshme.
Në të vetmin rast kur sot në botën moderne mund të hasësh fatorino, është ku ai qëndron i ulur në një cep pas portës hyrëse të urbanit dhe në heshtje mbledh biletat; krejt një pozitën e një qengji të urtë, aq sa të ngjall mëshirë që bën atë lloj pune rutinë, që nuk i jep shans të jetë më dinamik.
Kjo do çonte dhe në disiplinimin, ose më mirë “ç`bagëtizimin” e hyrje-daljeve nga ana e pasagjerëve, duke hyrë e dalë në portat respektive të sqaruara me mbishkrime përkatëse.
Duke iu rikthyer dhe njëherë thënies së Lukashit se “derisa ordinancat u hanin ushqimin oficerëve, Austria nuk mund ta fitonte këtë luftë!”: Nuk do ketë reformim dhe modernizim të shërbimit urban në Tiranë a gjetkë në Shqipëri, derisa të frymojë brenda tyre fatorinoja. Të paktën kështu siç frymon deri më tani. /tesheshi.com/
