Nga Bashkim Kastrati
Mortaliteti i foshnjave në Kosovë ka një rënie të vazhdueshme ndër vite, por duhet ende punë dhe kushte të përshtatshme që ky numër të bie edhe më shumë. Sipas institucioneve shëndetësore janë disa faktorë që po ndikojnë në mortalitetin e foshnjave në moshë fare të vogël si traumat në lindje, infeksionet perinatale, çrregullimet e shkaktuara si pasojë e komplikimeve gjatë shtatzënisë dhe shkaqet tjera, gjendja ekonomike dhe sociale, gjinia, statusi familjar, tymosja e duhanit, mosha dhe pesha e nënës, numri i madh i lindjeve etj, janë disa nga faktorët që po ndikojnë në mortalitetin e foshnjave në Kosovë.
Drejtoresha e Klinikës së Neonatologjisë, dr. Mynavere Hoxha, ka thënë për tesheshi.com se në këtë klinikë në vitin 2014 janë pranuar 10 mijë e 422 të porsalindur që kanë lindur të gjallë në Klinikën Obstetrike Gjinekologjike në Prishtinë dhe 757 foshnje të porsalindura që kanë lindur në maternitetet tjera kudo në Kosovë.
Ajo thotë se prej tyre rreth 2000 foshnje janë trajtuar në Njësinë e Kujdesit Intensiv Neonatal, ndërsa me peshë të ulët në lindje kanë qenë 1067 foshnje.
“Sa i përket vdekshmërisë neonatale, numri i foshnjave që kanë vdekur në 28 ditët e para të jetës ka qenë 95, kështu që shkalla e vdekshmërisë neonatale ka qenë 9.1 promil. Numri i foshnjave që kanë vdekur në javën e parë të jetës ka qenë 69 foshnje. Kështu, shkalla e vdekshmërisë së hershme neonatale ka qenë 6.6 promil”, thotë Hoxha.
Sa i përket krahasimeve ndër vite ajo thotë se në vitin 2000 shkalla e vdekshmërisë neonatale ka qenë 31 promil, pra në çdo 1000 foshnje të lindura gjallë kanë vdekur 31 foshnje, ndërsa në vitin 2014, në çdo 1000 foshnje të lindura gjallë kanë vdekur 9 foshnje.
Pajisja me aparatura adekuate ka rezultuar me ulje të mortalitetit të foshnjave
Doktoresha Hoxha thotë se ulja e vdekshmërisë Neonatale në Klinikën e Neonatologjisë në QKUK, ka ndikuar në uljen e vdekshmërisë perinatale në përgjithësi në nivel të Kosovës, ku me të dhënat perinatale do të dilet së shpejti në konferencën perinatale.
“Në uljen e vdekshmërisë neonatale ka ndikuar së pari përkushtimi i stafit për shërbim sa më cilësor. Përbrenda Klinikës, në kuadër të edukimit të vazhdueshëm profesional, janë organizuar trajnime, ligjërata dhe seminare. Viteve të fundit shëndeti i nënës dhe fëmijës ka qenë prioritet i prioriteve, kështu që edhe pajisja e klinikës me aparaturën e nevojshme dhe material shpenzues ka qenë më në nivel”, theksoi Hoxha.
Ajo thotë se në këtë drejtim kontribut kanë dhënë edhe donatorë të ndryshëm dhe njerëz të vullnetit të mirë ku si përkrahësi kryesor është fondacioni amerikano –kosovar “Aksioni për Nëna dhe Fëmijë”. Nëpërmes të këtij fondacioni vazhdimisht furnizohemi me surfaktant (terapi shumë e shtrenjtë) e cila e ka rritur mbijetesën e foshnjave të lindura para kohe dhe aparaturë tjetër si inkubatorë, aparaturë laboratorike, furnizim me reagensa e tj., si dhe ka pasur donacion edhe nga zyra japoneze me 5 respiratorë.
Duhet të investohet më shumë në profesionalizmin e stafit mjekësor
Dr. Skënder Syla, drejtor i zyrës së Organizatës Botërore të Shëndetësisë në Prishtinë ka thënë për tesheshi.com se kjo zyrë po vazhdon përpjekjet e koordinuara me agjensionet partnere të Kombeve të Bashkuara (UNFPA dhe UNICEF) por edhe me organizata të tjera, për ngritjen e cilësisë së shërbimeve shëndetësore për nëna dhe foshnja të porsalindura. Ai thotë se zyra e OBSH në Prishtinë po përpiqet të rifreskojë dhe fuqizojë shkathtësitë dhe njohuritë e profesionistëve shëndetësorë të fushës përmes prezantimit dhe zbatimit të programeve si Kujdesi Efektiv Perinatal apo Vlerësimi i rritjes dhe zhvillimit të fëmijëve sipas standardeve globale të OBSh-së për rritjen e fëmijëve të moshës 0-5 vjeç.
“Po përpiqemi të ndihmojmë në ndërtimin e një sistemi të monitorimit dhe vlerësimit të vazhdueshëm të cilësisë së shërbimeve për këto kategori të popullatës qoftë përmes prezantimit dhe mbështetjes së vlerësimit të cilësisë së shërbimeve për nëna dhe të porsalindur apo cilësisë së shërbimeve spitalore pediatrike, qoftë përmes mbështetjes së zhvillimit të praktikave të mbështetura në dëshmi shkencore përmes zhvillimit të udhërrëfyesve klinik gjegjës. Në këtë përpjekje zë vendin e vet edhe promovimi shëndetësorë dhe fuqizimi i pacientëve në vlerësim të nevojave të tyre dhe dizajnim të shërbimeve në përputhje me nevojat e tyre”, thotë Syla.
Ai thotë se fatkeqësisht intervenimet që do të kontribuonin parandalimit/zvogëlimit të mëtejmë të vdekjeve të foshnjave nuk i takojnë vetëm sektorit shëndetësorë, por kanë të bëjnë gati po aq edhe me mirëqenien sociale dhe emocionale të nënave dhe familjeve të tyre.
Sipas tij, zhvillimi i një sistemi multisektorial që garanton rrjetin e sigurisë për nënat e ardhshme që nga periudha para mbarësimit e deri një vit pas lindjes, me sigurimin e shërbimeve shëndetësore cilësore, të sigurta, të arritshme, të vazhdueshme në periudhën para dhe pas lindjes përmes Kujdesit Parësor Shëndetësorë, fuqizimit të rolit të mamive në të gjitha periudhat e shtatzënisë dhe ofrimin e kujdesit profesional, cilësor, të sigurt dhe maksimalisht të demedikalizuar gjatë lindjes.
“Ne ruajmë bindjen se mund të bëhet akoma më mirë dhe më shumë dhe me këtë bindje vazhdojmë angazhimin tonë”, theksoi Syla. /tesheshi.com/
