Njeriu shpesh është i prirur të pranojë idenë e një ndryshimi të madh midis epokës në të cilën jeton dhe kohërave të mëparshme. Ky besim shpesh vjen nga një ndjenjë tjetërsimi dhe nostalgjie për të kaluarën, ose nga ajo që mund ta quajmë një përpjekje për të rivendosur epokën e artë të qytetërimit, e cila është larguar shumë nga realiteti ynë, ose një përpjekje për të arritur përparim dhe epërsi më të madhe mbi atë që kemi arritur më parë.
Kjo qasje nuk është specifike vetëm për njeriun modern, siç mendojnë disa. Gjatë gjithë historisë, njerëzimi ndoqi të njëjtën rrugë dhe kishte të njëjtat aspirata, dhe kjo është arsyeja pse Kur’ani përmend shpesh “ata para jush” dhe thekson se paraardhësit gjithashtu e panë veten si më të fuqishmit dhe më me ndikim në tokë dhe se ata u bënë superiore dhe më e avancuar se të gjithë të tjerët.
Dhe nëse nisemi nga kjo ide, do të shohim se moderniteti bazohet në konceptin e ekzistencës në të cilin është ndërtuar njeriu modern, i cili buron nga një ndjenjë e madhe krenarie dhe epërsie dhe që bazohet në vendosjen e një marrëdhënieje të ndryshme ndërmjet atij dhe natyrës, ndërmjet tij dhe Zotit, dhe ndërmjet saj, edhe kohës dhe hapësirës.
Kur shikojmë nga afër përbërësit e këtij koncepti dhe botëkuptimin e tij, shohim se historia përsëritet herë pas here. Dhe kjo do të thotë se nuk ka asgjë të re që të jetë e paprecedentë në asnjë periudhë të historisë njerëzore, veçanërisht kur flasim për çështjen e marrëdhënies midis fesë, botës dhe njeriut. Mund të thuhet lehtësisht se këta lloj njerëzish dhe këto mentalitete e qëndrime ndaj natyrës dhe Zotit janë shfaqur vazhdimisht gjatë historisë nën maskën e modernitetit.
Ideja se disa njerëz e shohin veten si unikë, superiorë dhe të ndryshëm nga të tjerët është një perceptim njerëzor që është përsëritur herë pas here në histori në emër të fesë. Megjithatë, nuk mund të anashkalohet se kjo përsëritje merr një formë të ndryshme çdo herë me aktorë të ndryshëm dhe mjedisin nga i cili lind. Çdo anije nxjerr atë që është në të, dhe secili person ka vulën e tij unike, origjinalitetin, përgjegjësinë dhe veçantinë.
Nga ana tjetër, mund të thuhet se nuk ka asgjë të re nën diell. Dhe Martin Heidegger e përsëriti duke thënë: “Sigurisht, nuk ka asgjë të re nën diell, dhe dikush doli përpara meje që tha atë që po them tani, por ajo që është e re është se po e them këtu dhe tani”.
Në çdo periudhë të historisë dhe në të gjitha pjesët e botës, kudo ku ekziston shoqëria njerëzore (komuniteti), feja shfaqet si një model i sjelljes njerëzore dhe një institucion shoqëror. Si rezultat, u shfaqën lëvizje të shumta kundër fesë në çdo formë, duke refuzuar jetën nën kujdesin e fesë dhe duke hedhur poshtë idenë se feja përfshin të gjitha aspektet e jetës, dhe këto lëvizje kërkuan mënyra dhe metoda të reja alternative.
Një projekt modernist
Në epokën moderne, gjejmë një projekt modernist që ndjek të njëjtën qasje në kundërshtimin e fesë dhe flet për një mënyrë të re jetese, duke iu referuar autenticitetit të ekzistencës së një qëndrimi laik ndaj fesë në shoqëritë e lashta.
Edhe pse ky projekt laik flet në emër të modernitetit, ai i bën thirrje edhe origjinalitetit për të gjetur një vend në ballë intelektuale. Dhe ai vazhdimisht kujton luftën tradicionale midis diskursit fetar dhe sekularizmit, si brenda ashtu edhe jashtë.
Max Weber, p.sh., e shpreh veçorinë e imazhit të laicizmit dhe modernizmit në epokën moderne me shprehjen “zhgënjim në botë/humbje e botës”.
Në shprehjen e tij të zhgënjimit në botë, ai i referohet nevojës për të kërkuar në vetë botën shkakun e fatkeqësive dhe rrethanat nëpër të cilat kalon vetë bota, dhe për të braktisur kërkimin e shkaqeve jashtë botës, nga qielli ose nga bota shpirtërore, të cilën disa e përshkruajnë si bota e fantazisë ose e botës magjike (imagjinare). Edhe pse ky mendim karakterizon qëndrimin e modernitetit, ai nuk është i ri, por ka ekzistuar krahas fesë në çdo periudhë të historisë.
Megjithatë, për myslimanët bota nuk ishte kurrë një botë magjike, siç ishte për të krishterët mes të cilëve u rrit Max Weber dhe të ngjashëm me të. Edhe pse ka njerëz që e kanë ndjekur këtë koncept nën ndikime të ndryshme kulturore, ky vizion nuk ka arritur në nivelin e një dukurie të përgjithshme të përhapur në mesin e muslimanëve.
Në Islam, Allahu është shkaku absolut i ekzistencës dhe Krijuesi i gjithçkaje që ndodh në këtë univers. Dhe Ligji Hyjnor (sunnetullah) në krijimin e Tij nuk e refuzon idenë e shkakësisë, por bën thirrje për miratimin e arsyeve logjike për të arritur në rezultate (pasoja). Allahu, i Cili krijoi gjithçka, ka vendosur ligje në këtë kozmos që nuk ndryshojnë.
Besimi në mungesën e ndonjë shkaku absolut përveç Allahut e pengon krijimin e botës që të përshkruhet si një ngjarje magjike ose imagjinare e bazuar në rastësi, por e bën magjinë, fantazinë dhe magjinë, të cilat protagonistët e modernitetit i lavdërojnë, gjëra të pajtueshme vetëm me paganizmin.
Prandaj, apeli (i disa studiuesve myslimanë) ndaj metodës weberiane dhe analizës dhe interpretimit laik të saj, të cilat nuk janë aspak në përputhje me Islamin dhe botën islame, dhe përpjekja për t’i zbatuar ato në botën islame, në thelb ishte një gabim i madh dhe një përpjekje e humbur.
Realiteti ka treguar problemet dhe vështirësitë e zbatimit të këtyre analizave dhe interpretimeve në botën perëndimore, pra mjedisin në të cilin u shfaqën këto analiza. Ndërsa laicizmi priste rezultatet e përpjekjeve të tij fëmijërore për të treguar një rritje të ndikimit të tij dhe një ulje të rolit të fesë në botë, ai u përplas me faktin se sfera e ndikimit të fesë është zgjeruar dhe efektiviteti i saj në qasje të ndryshme politike dhe aspekte sociale janë rritur. /tesheshi.com/
