Çdo gjë që u paratha, u bë realitet. Askush nuk e besoi këtë në Europë, aq më pak udhëheqja e këtij kontinenti. Naivitet, padije apo neglizhencë? Ndodhi ajo që nuk mendohej se mund të ndodhte: Europa mungonte në tryezë. Në tryezën prej ku fillon shndërrimi nga një superfuqi ekonomike në një muze të bukur, por nën qiell të hapur, ku turistët mund të sodisin “atë që dikur ishte kontinenti më i fuqishëm i botës”.
Në tryeza të tilla, nëse nuk ke një karrige për t’u ulur si pjesë, zakonisht je i destinuar të jesh thjesht pjesë e menysë. Në skenën gjeopolitike siç po zhvillohet sot, Europa po përballet me sfida të reja dhe ekzistenciale që rrezikojnë ta dobësojnë rolin e saj si aktor global. Që nga 24 shkurti 2022, Rusia nuk po lufton vetëm në fushëbetejë, por po përdor një strategji të sofistikuar të luftës hibride. Ajo ka shfrytëzuar energjinë, ushqimin, flukset e emigracionit dhe kërcënimin bërthamor për të ushtruar presion mbi Europën, që duke qenë plotësisht e varur nga gazi i lirë rus, ka reaguar ngadalë dhe shpesh i pasigurt, duke nxjerrë në pah mungesën e një strategjie të qartë për t’u përballur me këtë kërcënim.
Edhe pas takimit të Parisit, Europa mbeti në klasë, në mëdyshje dhe në vendnumëro. Madje, për ironi, liderët e saj, dolën prej andej edhe më të hutuar sesa hynë, sikur të kishin marrë pjesë në një simpozium absurd mbi rolin e tyre në një botë që nuk i pret më për vendime. Dhe tani, si do t’i përgjigjet Europa Trump-it, meqë ky e la jashtë çdo ekuacioni? Ai e kapi për dore si një fëmijë të humbur, por pa u ditur drejt cilës rrugë po e tërheq? Një gjë është e qartë deri më tani: Europa nuk e di fare këtë. I vetmi që guxoi të ishte më i drejtpërdrejtë, kancelari gjerman Olaf Scholz, po numëron orët e fundit në detyrë. Historia nuk do të ketë kohë as ta regjistrojë si një përpjekje.
Nga takimi Rusi-SHBA nuk doli asnjë tym i bardhë, por një gjë u kuptua qartë: Europa nuk është më faktor në këtë çështje. Rubio, nga ana tjetër, deklaroi nëpër dhëmbë se “nuk e kemi lënë jashtë Europën, por mbase do të hyjë brenda kësaj tryeze shumë më vonë”. A është kjo një Jaltë e re? Edhe në Jaltë ishin tre, jo vetëm dy. Nuk është në fakt një Jaltë e re, por vetëm një përpjekje e amerikanëve për të ardhur më afër me Rusinë, sepse e kanë kuptuar se kundërshtia me Rusinë në dekadat e fundit e ka çuar ariun rus në krahët e dragoit kinez.
Vallëzimi mes ariut dhe dragoit duhet të përfundojë
Ndërkohë që Europa endet mes iluzioneve të autonomisë strategjike dhe dështimeve të saj të përsëritura, ngecur në burokraci të pafunda, përfshirë këtu edhe zgjerimin, Rusia dhe Kina kanë ndërtuar një bosht të ri pushteti – një aleancë që Perëndimi, në naivitetin e tij, e konsideroi thjesht një vallëzim interesi. E megjithatë, “DragonBear” nuk është një flirt kalimtar, por një partneritet gjithnjë e më i qëndrueshëm, në kërkim të aleatëve të rinj fqinjë, i aftë të ndryshojë ekuilibrat globalë.
Ariu që kurrë nuk mund të zbutet kurrë, kërkon dominimin e Europës Lindore, ndërsa Kina, dragoi në dukje i duruar, por, autokracia me synon kontrollin mbi Tajvanin dhe Paqësorin Jugor. Të dyja po ndërtojnë një arkitekturë të re ekonomike dhe ushtarake, një alternative që Perëndimi nuk dëshiron ta pranojë, por nuk mund ta injorojë.
Dhe këtu gjeti hapësirën Trump. Ai e sheh lojën më qartë se burokratët e Brukselit: Rusia, për dekada armik, është shtyrë në krahët e Kinës, një realitet që për SHBA-në është më i rrezikshëm se çdo gjë tjetër. Kina është objektivi i tij i vërtetë – një fuqi ndaj së cilës Amerika ka një borxh të pashlyeshëm dhe një varësi të frikshme për lëndët e para. Prandaj, në skenën gjeopolitike, për të ndryshuar rrjedhën, ai ka nevojë për sakrifica. Dhe Ukraina është zgjedhur për këtë rol.
Por, a do të jetë e vetmja?
Fytyra e Zelenskit, e kthyer në një karikaturë groteske në platformën X të Trump-it, është veçse një simbol i asaj që po ndodh: një udhëheqës i një vendi në luftë, i portretizuar si një klloun që ka futur duart thellë në xhepat e Amerikës. Dhe nëse zgjedhjet janë mjeti më i mirë për të ndryshuar kursin e Ukrainës, atëherë ato duhet të ndodhin. A mund të ketë zgjedhje në një vend ku ligji ushtarak është në fuqi? Sigurisht që jo. Por kjo nuk është më një çështje ligjore – është një marrëveshje biznesi.
Trump 2.0 apo Lufta e Ftohtë 2.0?
Europa ka hyrë në një cikël dështimesh strategjike, duke u kapur pas premtimeve boshe, burokracisë dhe nacionalizmave të pavlera. Gjermania premtoi një epokë të re të mbrojtjes, duke përfaqësuar me dëshirë gjithë uninin, por mbeti vetëm në fjalë. Sanksionet nuk izoluan Rusinë, por e shtynë drejt Kinës dhe goditën ekonominë europiane. Ndihma për Ukrainën u vonua aq shumë sa tashmë është e padobishme. Rusia, ndërkohë, ka zgjeruar ndikimin e saj në Azi, Afrikë dhe Amerikën Latine, duke luajtur një lojë të gjatë që Europa nuk mëton ta kuptojë.
Kjo nuk është më çështje e një Perde të Re të Hekurt, por e një realiteti të ri ku Europa rrezikon të mos jetë më faktor. Vendet lindore të NATO-s do të mbështeten te SHBA për mbrojtje, ndërsa fuqitë si Franca dhe Gjermania mund të kërkojnë një marrëveshje me Rusinë dhe Kinën për arsye ekonomike. Shtetet e vogla do të mbeten në mëshirën e rrymave gjeopolitike, pa një drejtim të qartë.
Trump e ka të qartë objektivin e tij: Kina. Çdo gjë tjetër është vetëm një shpërqendrim. Ukraina mund të jetë sakrifica e parë, por a do të jetë e fundit? Ky duhet të jetë shqetësimi ynë i vërtetë. Historia nuk përsëritet, por ajo nuk harron. Dhe në këtë lojë të madhe fuqish, frika jonë më e madhe duhet të jetë ajo që mund të ndodhë me Kosovën.
