Me të përmendur fjalën Stan Tërg, nuk ka shqiptar, por jo vetëm, që mos i shkojë mendja tek miniera e Trepçës, atje, në veri të Kosovës.
Është një tokë pra tërë pasuri në “bark” të saj, por dhe në sipërfaqe, ku mund të veçohet një kishë katolike sase (ose saksone), mbetje shekullore e një kohe kur elementë saksonë të ardhur nga Gjermania e sotme kanë nxjerrë prej aty minerale. Pasi siç thuhet, miniera e Trepçës daton që në mesjetë.
Sipas drejtorit të muzeut të Mitrovicës, Hajrullah Mustafa, ka të dhëna arkivore që flasin për një prezencë të madhe të minatorëve në zë të asaj kohe, sidomos sasëve, si dhe të qëndrimit të tyre për një kohë të gjatë në Trepçë, çka ka çuar dhe në të paturit e një kishe.
Sipas tij, ajo është pikërisht kisha e Shën Pjetrit e cila për herë të parë përmendet në vitin 1303, atëherë kur edhe Trepça përmendet për herë të parë.
“Nga kjo del që prezenca e minatorëve sasë dhe ndërtimi i kishës së tyre datojnë shumë më herët, në shekullin e XIII. Kjo kishë, me gjasë ka qenë në funksion deri në shekullin e XV-I, ku edhe merr fund prania e sasëve në Trepçë”, ka thënë Mustafa.
E tashmë, komuniteti mysliman i atyshëm që ka prezencë absolute, kërkon rehabilitimin e kësaj kishe me vlera të jashtëzakonshme, dëshmi e një kohe të shkuar, e që nuk ka pse dergjet në atë gjendje.
“Po, e kemi kishën sase këtu mu në qendër të Stan Tërgut. Edhe pse ne të gjithë këtu jemi të besimit islam, kishën e ruajmë me xhelozi dhe nuk lejojmë që ta dëmtojë ndokush”, ka thënë për portalin tesheshi.com Bajram Neziri, banor i zonës.
Sipas tij, në këtë kishë nuk mbahet mend që ndokush të këtë venë dorë për ta rregulluar.
Kemi pasuar shumë takime me përfaqësues të KFOR-it dhe ndërkombëtarë të tjerë,të cilavë gjithmonë ju kemi referuar edhe për kishën sase dhe kemi kërkuar që ata të ndërmarrin diçka për të. Por deri më sot nuk kanë ndërmarrë asnjë veprime. Po të ishte kjo një kishë ortodokse serbe menjëherë do të intervenonin dhe do ta kthenin në manastir, siç kanë bërë me kisha të tjera që i kanë përvetësuar”, thotë Neziri.
“Kisha e ‘Shën Pjetrit’- e sasëve, ka formën e bazilikës së madhe trepjesëshe e cila ka hyrë në radhën e monumenteve më të mëdha të këtij lloji në këto hapësira të Ballkanit. Kisha me arkitekturën e saj është e tipit perëndimor-gotik dhe afreskat në të janë punuar nga mjeshtërit bizantinë”, ka nënvizuar drejtori i muzeut të qytetit të Mitrovicës Hajrullah Mustafa, si për të shpalosur dhe njëherë vlerat e saj, duke i bërë thirrje institucioneve të Kosovës që merren me trashëgiminë që të bëjnë diçka për rehabilitimin e saj.
Në anën tjetër, edhe imami i xhamisë kryesore të Mitrovicës, prof. Mulla Asllan Murati, ka theksuar se popullata shqiptare që jeton në Stan Tërg ka një kulturë shumë dimensionale sa i përket ruajtjes së trashëgimisë kulturore, tek e cila bën pjesë dhe kisha katolike sase.
“Kjo popullatë që është e besimit islam, ka ruajtur dhe është përkujdesur për kishën sase në Stan Tërg”.
Edhe ai ka kërkuar që shteti të vërë dorë në atë kishë, për t`jua përcjellë gjeneratave të ardhshme si një pasuri e vyer e tokës së Kosovës. /tesheshi.com/
