Zaineb Saab mbylli derën e shtëpisë së saj dhe nuk guxoi të bënte zë kur vrasja filloi në Sabra dhe Shatila, dy lagje që strehojnë një kamp refugjatësh palestinezë në Bejrut, kryeqyteti i Libanit.
Më 16 shtator 1982, anëtarët e milicisë së krishterë të ekstremit të djathtë, Partia Falange, u koordinuan me forcat izraelite dhe vranë midis 2,000 dhe 3,500 civilë muslimanë, libanezë dhe palestinezë.
Saab tha se ajo dëgjoi britma nga fqinjët e saj gjatë masakrës treditore, por jo të shtëna armësh. Shumica e viktimave janë therur me thika.
“Ata shkuan direkt në shtëpitë e njerëzve dhe i vranë,” tha Saab për Al Jazeera-n nga Sabra.
Më shumë se katër dekada më vonë, Saab dhe të mbijetuar të tjerë thonë se bombardimet e vazhdueshme të Gazës nga Izraeli risjellin kujtimet e tyre më të këqija, duke i detyruar ata të rijetojnë ato ditë të tmerrshme për Sabra-n dhe Shatila-n.
Masakra konsiderohet si një nga episodet më të tmerrshme të dhunës kundër refugjatëve palestinezë që kur ata u dëbuan nga atdheu i tyre gjatë krijimit të Izraelit në 1948.
Megjithatë, banorët e Sabra-s dhe Shatila-s thonë se ajo që kanë jetuar atëherë nuk mund të krahasohet me dhunën tronditëse që po ndodh tani në Gaza.
Më shumë se 5,700 palestinezë janë vrarë në 18 ditë bombardime, duke përfshirë më shumë se 2,000 fëmijë. Më shumë se gjysma e popullsisë së Gaza-s është zhvendosur dhe shumica e shtëpive dhe infrastrukturës së saj – shkollat, universitetet dhe spitalet – janë dëmtuar ose shkatërruar nga bombardimet izraelite që nga 7 tetori, kur luftëtarët e Hamasit sulmuan Izraelin jugor.
“Ndërsa shohim se çfarë po ndodh në Gaza, kujtojmë masakrën këtu. Por nuk është e njëjta gjë. Gaza është më keq”, tha Saab.
Fëmijëri e humbur
Në shtëpinë e Majdi Majzoub në kamp, televizioni tregon skena dramatike të fëmijëve palestinezë që shpëtoheshin nga rrënojat pasi sulmet ajrore izraelite shkatërruan shtëpitë e tyre në Gaza.
Ato e ktheu atë në kohën kur ishte ndër të mbijetuarit e masakrës izraelite 41 vjet më parë.
Majzoub ishte 10 vjeç në atë kohë. Në qershor 1982, Izraeli nisi një pushtim në shkallë të plotë për të dëbuar Organizatën për Çlirimin e Palestinës (PLO) nga Libani, ku ishte vendosur. Izraeli gjithashtu planifikoi të instalonte një qeveri kukull të kryesuar nga partia Falange.
Deri më 1 shtator, PLO ishte zhvendosur në Tunizi, ndërsa forcat shumëkombëshe u vendosën për të mbrojtur civilët në Sabra dhe Shatila. Task-forca u largua në mënyrë të pazakontë pas vetëm 10 ditësh, duke lejuar Izraelin të kryente një rrethim të kampit.
Dy javë më vonë, tha Majzoub, izraelitët vendosën më shumë tanke dhe automjete rreth kampit. Shtimi i pranisë ushtarake erdhi dy ditë pas vrasjes misterioze të liderit të partisë Falange, Bashir Gemayel.
Në atë kohë, askush nuk e dinte se kush e vrau Gemayel. Megjithatë, anëtarët e partisë së tij fajësuan palestinezët dhe ishin të uritur për hakmarrje.
Kur filluan vrasjet në Sabra dhe Shatila, Majzoub tha se ai pa një helikopter izraelit që fluturonte mbi kamp për të sjellë luftëtarët e Falange ndërsa ata vrisnin civilë.
Ai gjithashtu kujton se ishte fshehur në xhami me vëllezërit dhe motrat e tij, ku rrinin të heshtur dhe të qetë për të mos u dëgjuar.
“Kishte rreth 200 njerëz të fshehur me ne,” i tha Majzoub Al Jazeera-s. “Më kujtohet një grup të rinjsh që dolën nga xhamia për t’u përpjekur të shpjegonin se nuk kishte luftëtarë të PLO në kamp. Të gjithë ata të rinj u vranë.”
Më vonë atë natë, Majzoub dhe vëllezërit e motrat e tij u arratisën nga kampi dhe u bashkuan me prindërit e tyre, të cilët po vizitonin të afërmit gjetkë në Bejrut kur ndodhi masakra.
Në retrospektivë, Majzoub e konsideron veten me fat në krahasim me civilët në Gaza, të cilin grupet e të drejtave e përshkruajnë si një “burg në ajër të hapur” ku 2.2 milionë njerëzve u ndalohet të largohen nga territori pa lejen izraelite ose egjiptiane, gjë që është e vështirë për t’u marrë.
Izraeli ka forcuar më tej mbytjen e tij në Gaza duke ndërprerë furnizimet me karburant, ujë dhe ushqim që nga sulmi i befasishëm i Hamasit më 7 tetor. Taktikat e Izraelit mund të përbëjnë një krim lufte, sipas ekspertëve të së drejtës ndërkombëtare humanitare.
“Palestinezët në Sabra dhe Shatila u dëbuan nga shtëpitë e tyre në vitin 1948, siç ishin palestinezët në Gaza”, tha 51-vjeçari Majzoub. “Izraelitët u përpoqën të na shuajnë në vitin 1982. Tani ata po përpiqen të bëjnë të njëjtën gjë me palestinezët në Gaza.”
Një tjetër gjenocid
Në dhjetor të vitit 1982, Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara e shpalli “akt gjenocidi” masakrën në Sabra dhe Shatila.
Sipas dëshmitarëve dhe gazetarëve, Falanga vrau gratë shtatzëna dhe ua hoqi fetusin.
Një i mbijetuar palestinez, i cili quhet Abou Ahmed, tha se i kujton gjallërisht trupat e njerëzve të grumbulluar në rrugët dredha-dredha dhe të ngushta të kampit.
Ai shtoi se rrezikoi jetën e tij duke i bartur të plagosurit me barela në Dahiya, një lagje aty pranë në Bejrutin jugor.
“Ata po vrisnin të gjithë dhe rastësisht,” tha ai për Al Jazeera-n nga shtëpia e tij në Shatila. “Unë fajësoj izraelitët. Ishin ata që duhej të mbronin kampin”.
Abou Ahmed shtoi se nëse nuk do të ishin pak gazetarë, atëherë askush nuk do ta dinte se çfarë ndodhi në Sabra dhe Shatila.
Ai gjithmonë besonte se nëse më shumë njerëz do ta dinin se masakra po ndodhte në kohë reale, bota do të ndërhynte për ta ndaluar atë. Por dhuna e vazhdueshme në Gaza ka ndryshuar mendjen e tij, tha ai.
“E gjithë bota po proteston, por askush nuk po reagon apo nuk po bën asgjë”, tha ai për Al Jazeera-n.
Presidenti i Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Joe Biden dhe presidentja e Bashkimit Evropian, Ursula von der Leyen, i kanë dhënë mbështetje të plotë diplomatike ofensivës pa dallim të Izraelit, edhe pse OKB-ja ka paralajmëruar se palestinezët përballen me një rrezik real të gjenocidit.
Saab, Majzoub dhe Abou Ahmed janë dakord me vlerësimin e OKB-së.
“Kjo nuk është një masakër në Gaza. Është gjenocid”, tha Abou Ahmed nga shtëpia e tij në Shatila. “Është dhuna më e keqe që kemi parë ndonjëherë në historinë palestineze”. /tesheshi.com/
