Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan ka njoftuar se Turqia, anëtare e NATO-s, synon të bëhet anëtare e Organizatës së Bashkëpunimit të Shangait (SCO), duke treguar se Ankaraja po kërkon alternativa për lidhjet e saj të trazuara me Perëndimin.
Erdogan, i cili bëri njoftimin pasi mori pjesë në samitin e SCO në Uzbekistan javën e kaluar, tha se takimi i organizatës vitin e ardhshëm në Indi do të ishte një ngjarje për të diskutuar anëtarësimin.
Kina, Kazakistani, Kirgistani, Rusia, Taxhikistani, Pakistani, India dhe Uzbekistani janë anëtarë të plotë të kësaj organizate politike, ekonomike dhe të sigurisë.
Afganistani, Bjellorusia, Irani dhe Mongolia janë vëzhgues në organizatë, ndërsa Armenia, Azerbajxhani, Kamboxhia, Nepali, Sri Lanka dhe Turqia janë partnerë të SCO.
“Marrëdhëniet tona me këto vende do të jenë në një pozicion krejtësisht të ndryshëm,” u tha Erdogan gazetarëve.
I pyetur nëse mendonte se Turqia do të kërkonte anëtarësimin në organizatë, ai tha: “Sigurisht, ky është qëllimi ynë.”
Sistemi rus S-400 dhe avioni amerikan F-35
SCO nuk shihet si një alternativë ndaj NATO-s, e cila është një aleancë ushtarake me përgjegjësi për mbrojtjen kolektive sipas nenit 5, sipas të cilit një sulm ndaj një anëtari konsiderohet si sulm ndaj të gjithë anëtarëve të Aleancës.
Mensur Akgun, një profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare, i tha Al Jazeera-s se SCO është një bllok hibrid, duke u përpjekur të parandalojë një vakum në Azinë Qendrore dhe Jugore përmes bashkëpunimit.
“Qëllimi i saj është të rrisë dialogun dhe bashkëpunimin, të zgjidhë problemet ndërmjet anëtarëve kur është e nevojshme dhe që anëtarët e saj të tregojnë solidaritet kur bëhet fjalë për ndërhyrjet e fuqive të huaja në rajon”, tha ai, duke shtuar se SCO është më afër Modeli i Bashkimit Evropian sesa NATO-s.
“Një organizatë që ka si anëtarë rivalë të tillë si India dhe Pakistani, ndaj nuk mund të ketë automatikisht ndërvarësi ushtarake si në rastin e NATO-s.”
Akgun tha gjithashtu se lidhjet në rritje politike dhe ekonomike midis Turqisë dhe Rusisë në vitet e kaluara kontribuojnë në pozicionin e Erdoganit për anëtarësimin në SCO, veçanërisht kur merren parasysh tensionet e shpeshta midis Turqisë dhe fuqive perëndimore.
Turqia bleu sistemin rus të raketave S-400, gjë që çoi në sanksione të SHBA-së dhe përjashtimin e Ankarasë nga programi i zhvillimit të avionëve luftarakë amerikanë F-35.
Rusia po ndërton gjithashtu centralin e parë bërthamor të Turqisë dhe të dy vendet nënshkruan një marrëveshje bashkëpunimi ekonomik në gusht.
Balancimi mes Kinës, Rusisë dhe Perëndimit
Megjithëse Turqia dhe Rusia mbështesin palët kundërshtare në Siri, të dy vendet janë koordinuar gjerësisht gjatë konfliktit.
Qeveria turke mbajti gjithashtu një qëndrim të ekuilibruar ndaj pushtimit rus të Ukrainës.
Ajo i dha Ukrainës drone, por nuk ra dakord për vendosjen e sanksioneve kundër Rusisë dhe kritikoi lëvizjet perëndimore, duke i quajtur ato “provokime”.
Ankaraja është përpjekur të ndërmjetësojë midis Rusisë dhe Ukrainës që nga fillimi i luftës dhe ka ndihmuar në rregullimin e largimit të anijeve me grurë nga Ukraina.
Galip Dalay i Chatham House, një institut britanik i mendimit, thotë se planet e Turqisë për anëtarësimin në SCO vijnë për shkak të tensioneve me Perëndimin.
“Sa herë që ka një ndërprerje të lidhjeve me Perëndimin, veçanërisht me SHBA-në, për shkak të perceptimit se marrëdhënia me Turqinë është e padrejtë, ka ide për alternativa”, tha ai për Al Jazeera-n.
“Prandaj, Ankaraja beson aktualisht se është më mirë që interesat turke të balancojnë qendrat e ndryshme të pushtetit, Kinës, Rusisë dhe Perëndimit.”
Ankaraja ka qenë gjithashtu në mosmarrëveshje me SHBA-në dhe BE-në për mbështetjen e tyre për luftëtarët kurdë sirianë, të cilët kanë bërë aleancë me Perëndimin për të mposhtur grupin e armatosur të ISIL.
Turqia i konsideron Njësitë për Mbrojtjen e Popullit Kurd (YPG) në Siri si një zgjatim të Partisë së jashtëligjshme të Punëtorëve të Kurdistanit (PKK), e cila ka luftuar kundër Turqisë për dekada.
“Një anëtar i NATO-s nuk mund të jetë pjesë e SCO”
Erdogan kërcënoi se do të bllokonte aplikimin e Suedisë dhe Finlandës për anëtarësim në NATO për shkak të asaj që ai tha se ishte mbështetja e tyre për grupet, por u tërhoq pas takimit me Presidentin e SHBA Joe Biden në qershor.
Pas kësaj, Biden shprehu mbështetjen e tij për shitjen e avionëve F-16 në Turqi, por kjo kërkon miratimin e Kongresit Amerikan.
Erdogan tha javën e kaluar se do të shqyrtonte opsione të tjera nëse SHBA nuk do të ishte në gjendje ta përmbushte atë premtim.
Tensionet e fundit në Detin Mesdhe midis anëtarëve të NATO-s, Turqisë dhe Greqisë, kanë bërë që BE dhe SHBA të dënojnë Ankaranë.
Të dy vendet kanë mosmarrëveshje për çështje të ndryshme, si statusi i ishujve, fluturimet, kufijtë detarë dhe burimet.
Akgun beson se Turqia nuk ka gjasa të fitojë anëtarësim në SCO, për disa arsye, duke pasur parasysh strukturën dhe qëllimin e organizatës.
“Anëtarësimi i Turqisë në SCO nuk duket i mundshëm si një vend anëtar i NATO-s dhe kandidat për anëtarësim në BE, por edhe sepse Turqia aktualisht është gjeografikisht dhe politikisht e parëndësishme për qëllimin e ekzistencës së SCO-së”, tha Akgun. /tesheshi.com/
