Njoftimi i Kosovës se planifikon të paraqesë një proces gjyqësor për gjenocid ka shkaktuar një stuhi reagimesh negative në Serbi, një vend i akuzuar nga autoritetet e Kosovës për kryerjen e krimeve më të urryera të njohura për njerëzimin.
Përfaqësuesit politikë të Serbisë nuk ishin më pak të zëshëm, dhe siç pritej, më i zëshmi nga të gjithë ishte Presidenti serb Aleksandar Vuçiç, i cili në një shfaqje disi teatrale u tha përfaqësuesve të autoriteteve të Kosovës “t’i luten Zotit që mos ta bëjë atë”.
Duke folur në Pink TV, presidenti serb tha se Kosova mund të ngrejë një proces të tillë gjyqësor vetëm përmes një shteti tjetër, duke përmendur menjëherë Shqipërinë si një aplikant potencial:
“Ju mund të paraqisni një proces gjyqësor për gjenocid kundër shtetit të Serbisë, i cili gjithmonë ka qenë dhe ekziston legalisht në Kosovë dhe Metohi, vetëm përmes një shteti tjetër, Shqipërisë. Kjo do të nënkuptojë fillimin de facto të bashkimit me Shqipërinë. Unë ju tërheq vërejtjen dhe ju lutem të mos e bëni atë,” theksoi Vuçiç.
Po ç’thotë avokati nga Prishtinës Taulant Hodaj, iangazhuar më parë në institucione të ndryshme ndërkombëtare.
Shumë në rajon u befasuan nga lajmi se Kosova synon të padisë Serbinë për gjenocid. A keni informacion se sa kohë ka marrë vendim ai?
Unë nuk kam informacion në lidhje me kornizën kohore në të cilën është planifikuar kjo ide, por jam i vetëdijshëm që është diskutuar për disa kohë. Tani është bërë e ditur se qeveria ka në plan të padisë Serbinë për gjenocid ose qëllim për të kryer gjenocid.
A e dini cilat ngjarje specifike do të mbulohen nga procesi gjyqësor?
Unë besoj se provat e siguruara nga ICTY, ku vërtetohet se kishte një plan të institucioneve në Serbi për dëbimin sistematik të shqiptarëve nga Kosova, përfshirë fshehjen e trupave dhe transportimin e tyre në Serbi. Çështje të tilla dhe çështje të tjera të ngjashme përbëjnë bazën për një proces gjyqësor. Ka prova të tjera dhe ngjarje të tjera që do të dokumentohen mirë dhe që kanë të bëjnë me procesin gjyqësor.
Si do të ndikojë padia e mundshme në negociatat e statusit midis Kosovës dhe Serbisë?
Unë besoj se kërkimi i drejtësisë dhe ndëshkimi i atyre që kanë kryer krime lufte, përfshirë gjenocidin, nuk duhet të jetë pengesë për faktin se një çështje e tillë do të trajtohet dhe vendoset nga një forum ndërkombëtar, në këtë rast GJND.
Në të kaluarën, Serbia ka paraqitur një kërkesë në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë kundër Kosovës dhe Kosova është përfshirë në një çështje të tillë (Opinion Këshillues). Në këtë kontekst, iniciativa që do të ndërmerret nga qeveria e Kosovës duhet të shihet në të njëjtën mënyrë, duke pasur parasysh se këtu po flasim për krimin më të rëndë që potencialisht ka ndodhur në Evropë në 1999 dhe për zgjidhjen e kësaj çështje, të gjitha palët duhet të jenë të interesuar.
Meqenëse Kosova nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara, avokatët thonë se ata duhet të gjejnë një vend për të ngritur një aktakuzë në emër të saj. A do të jetë ai vend Shqipëria?
Pajtohem me mendime të tilla sepse Kosova nuk është anëtare e Kombeve të Bashkuara. Sidoqoftë, çështja e lartpërmendur e Kosovës (Opinioni Këshillues) duhet të konsiderohet si një precedent që Kosova të jetë palë në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë. Për më tepër, vërej se ekzistenca e një Shteti Anëtar që vepron në emër të Kosovës e bën çështjen më të fortë dhe shmang rezultatet e pasuksesshme për shkak të hapave proceduralë.
Në këtë kuptim, Shqipëria mund të jetë zgjedhja e parë, por vendet si Hollanda ose Britania e Madhe me më shumë përvojë ose një traditë më të madhe në të drejtën ndërkombëtare do të konsiderohen zgjedhje më të dëshirueshme.
Sipas mendimit tuaj, si duhet të reagojnë bashkësia ndërkombëtare dhe gjykatat ndaj aparteidit që pësuan shqiptarët e Kosovës gjatë qeverisjes së Sllobodan Millosheviçit?
Siç e kam thënë tashmë, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë në çështjen e padisë së Kosovës do të duhet të merret me temat e aparteidit, dëbimit të shqiptarëve të Kosovës dhe transportimit të trupave, duke përfshirë krime të tjera të kryera në Kosovë nga institucionet serbo-jugosllave.
Sa i lirë është Millosheviçi personalisht përgjegjës për shkatërrimin e Kosovës dhe institucioneve politike dhe kulturore shqiptare dhe sa ishte ai vetëm një zgjatim i një politike raciste më të ngulitur në të cilën viktimat ishin shqiptarë të Kosovës?
Fatkeqësisht, ICTY nuk mund të merrte një vendim në çështjen Millosheviç. Unë besoj se në rast të një vendimi ai do të shpallet fajtor për të gjitha krimet për të cilat u gjykua. Sidoqoftë, ka prova të mjaftueshme të aplikuara në çështjen kundër Millosheviçit, ku baza e planifikimit të zhvatjes dhe dëbimit të shqiptarëve të Kosovës nga Kosova filloi edhe para Millosheviçit.
Për më tepër, do të vërehet se Millosheviçi arriti kulmin e zbatimit të planeve të tilla, por shqiptarët e Kosovës ishin me fat që bota i kuptoi qëllimet e tij në kohën e duhur dhe e ndaloi atë.
Shqiptarët janë demonizuar në shumë prej shtypit serb për dekada. A jeni në dijeni që me këmbënguljen për padi për gjenocid, këto stereotipe do të jenë edhe më të mëdha?
Kombësitë e tjera që jetuan në ish-Jugosllavi e kuptojnë mirë se si shtypi serb, qeveria dhe politika e tyre kanë demonizuar shqiptarët vazhdimisht. Një sjellje e tillë ka rezultuar në krime të kryera në Kosovë.
Besoj se Kosova është imune ndaj sjelljes së tillë sepse është mësuar me të. Në fakt, një proces gjyqësor për gjenocid dhe suksesi përfundimtar i kësaj padie do të ndihmonte shoqërinë serbe të kapërcejë stereotipet e saj. /tesheshi.com/
