Shumë ushtarë rusë që morën pjesë në pushtimin e Ukrainës vuajnë nga çrregullimi i stresit post-traumatik. Ekspertët paralajmërojnë se kjo përbën një rrezik për shoqërinë ruse.
Kthimi i Alexander Mamaev nga fronti në Ukrainë përfundoi në tragjedi. Gjatë një festë, 44-vjeçari u deh dhe goditi me thikë gruan e tij në sy të fëmijëve të tyre. Ai mendoi se gruaja e tij zgjati duart për paratë në xhepin e tij. Njerëzit që e njohin Mamaev, i cili vjen nga Zavolzhye në rajonin e Nizhny Novgorod të Rusisë, i thanë gjykatës se para luftës ai ishte një person i qetë që “as që shkelte një milingonë”.
Ky është vetëm një shembull i krimeve të kryera nga pjesëmarrësit e pushtimit rus të Ukrainës pas kthimit në shtëpi. Sipas medias ruse online Verstka, e cila u lançua jashtë vendit në 2022, pjesëmarrësit në luftë kryen 190 krime në dy vjet, nga të cilat 55 ishin vrasje. Sipas psikologëve, këto janë shenja të çrregullimit të stresit post-traumatik (PTSD). Raportet tregojnë se shumë krime në Rusi janë kryer nga ish-mercenarët e grupit Wagner.
Autoritetet ruse kanë nisur një program trajtimi për pjesëmarrësit në pushtimin rus të Ukrainës, të cilët kthehen nga fronti dhe vuajnë nga çrregullimi i stresit. Nevoja është aq e madhe sa jo të gjithë të prekurit mund të ndihmohen. Përveç kësaj, shumë personel ushtarak me PTSD refuzojnë ndihmën.
Probleme mendore
Një nga problemet më të zakonshme për të cilat flasin ushtarët janë ankthet dhe rikthimet e vazhdueshme – përvoja traumatike që vazhdimisht u kthehen atyre. Për shembull, ata mendojnë se po qëllohen nga larg, zakonisht në vende ku ka shumë njerëz ose automjete.
Të tjerë humbasin durimin kur shohin fishekzjarre ose kanë frikë të dalin jashtë pa armë. “Në luftë mendon se gjithçka është në rregull me ty. Por më pas i kthehesh jetës civile dhe e kupton se sa shumë ke ndryshuar brenda”, tha një i kthyeri nga lufta për DW.
Andrej, 23 vjeç, është një ushtar rus me kontratë. Ai ka ndryshuar shumë në dy vitet e fundit të luftës, thotë gruaja e tij Svetlana. Andrej dikur ishte llafazan dhe gazmor, por tani është një mashkull i tërhequr dhe agresiv. Ata kanë një vajzë, por Andrej nuk vizitoi gruan dhe fëmijën e tij gjatë pushimeve të tij të fundit. “Një herë ai shkroi gjëra të pakëndshme, përfshirë edhe për fëmijën tonë. Mendova se marrëdhënia jonë kishte mbaruar. Por të nesërmen ai kërkoi falje me një mesazh zanor dhe tha se ishte çmendur”, thotë Svetlana. Kjo e re shpreson se mendimi i një babai të llastuar do ta ndihmojë Andrejn të gjejë stabilitet në jetën e tij.
Sipas një studimi nga Instituti i Kërkimeve Psikoneurologjike në Shën Petersburg Bekhterev, PTSD mund të zhvillohet në tre deri në njëmbëdhjetë përqind të pjesëmarrësve të luftës. Vitin e kaluar, instituti dërgoi metoda trajtimi në institucione të ndryshme dhe autoritetet ruse njoftuan krijimin e qendrave të përshtatshme rehabilitimi.
Sipas të dhënave nga Ministria ruse e Shëndetësisë, në gjashtë muajt e vitit 2023, 11,000 personel ushtarak rus që morën pjesë në luftën kundër Ukrainës, si dhe anëtarët e familjeve të tyre, kërkuan ndihmë psikologjike. Por ministrit të Shëndetësisë, Mihail Murashko, i është dashur të pranojë se në vitin 2023, vetëm 15 për qind e pacientëve mund të marrin trajtim.
Disa ushtarë të diagnostikuar me PTSD madje duhej të ktheheshin në front. Kështu ka ndodhur me 25-vjeçarin Aleksandër Strebkov, i cili përkundër diagnozës së mjekut se nuk duhet t’i jepet armë, është kthyer në zonën e luftës.
Paralajmërim për gabimet e mëvonshme
Gjatë konflikteve të mëdha ushtarake, si pushtimi i Ukrainës, numri i çrregullimeve mendore midis personelit ushtarak mund të jetë dukshëm më i lartë se sa tregoi studimi i Institutit Bekhterev, sipas një psikoterapisti rus i cili foli në kushte anonimiteti. Ai citon Departamentin Amerikan të Çështjeve të Veteranëve, i cili vlerëson incidencën e PTSD midis personelit ushtarak në konflikte të ndryshme deri në 29 për qind.
Prandaj, terapisti pret një rritje të krimeve në Rusi që i atribuohen PTSD midis ushtarëve. Ai paralajmëron se PTSD e patrajtuar mund të shkaktojë çrregullime të mëvonshme, si varësia ndaj alkoolit apo substancave psikotrope, që krijon probleme në shoqëri. Dhe sipas tij, familjet vuajnë në radhë të parë nga kjo gjë, e cila dëmton dhe shëndetin mendor të fëmijëve.
Heroizim apo mprehtësi?
Trajtimi bazohet në rijetimin e përvojave traumatike, thotë terapisti, i cili thekson se rikuperimi kërkon mesatarisht dhjetë seanca për një periudhë gjashtëmujore.
Disa psikologë që trajtojnë ushtarët me PTSD përpiqen të lavdërojnë përvojat e burrave. “Edhe pse kjo mund të jetë mbështetje emocionale gjatë terapisë, për sa i përket vlerave njerëzore mund të çojë në perceptimin e dhunës dhe agresionit si diçka normale”, paralajmëron terapisti. Në vend të heroizmit iluzion, ju duhet t’i ndihmoni të prekurit të kuptojnë situatën e tyre dhe të përballen me fajin.
Ai përmend Gjermaninë pas Luftës së Dytë Botërore si shembull. “Në atë kohë nuk kishte asnjë term PTSD, as ndonjë trajtim, por shoqëria gjermane rishqyrtoi qëndrimet e saj. Detyra kryesore e terapisë është normalizimi i jetës së pacientit për të kuptuar gabimet e tij dhe për të ndërtuar një jetë të re, për të cilën çdo person ka të drejtë”, thotë terapisti, shkruan DW.
