Propozimi që ka sjellë trazim e pështjellim: A mund të anëtarësohet Ukraina në NATO gjatë luftës?

NATO ka premtuar që nga viti 2008 se Ukraina një ditë do të bëhet anëtare e kësaj aleance ushtarake. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky ka kërkuar vazhdimisht, pa sukses, një premtim të përditësuar se Kievi do të jetë në gjendje të bashkohet me NATO-n kur të përfundojë lufta.

Tani ish-sekretari i përgjithshëm i NATO-s Anders Fogh Rasmussen, i cili ka qenë një këshilltar me pagesë i politikanëve ukrainas për gati një dekadë, ka dalë publikisht me një propozim që ka bërë shumë vëzhgues të tundin kokën.

Duke qenë se fundi i luftës nuk është në dukje, Rasmussen thotë se aleanca duhet t’i ofrojë Ukrainës anëtarësimin pa i kthyer Krimenë, Donbasin dhe territoret e tjera të aneksuara ilegalisht nga presidenti rus Vladimir Putin.

Rasmussen argumenton se mbulimi i Ukrainës sipas nenit 5, i cili u jep anëtarëve të NATO-s garanci kolektive të sigurisë, do ta pengonte Putinin nga përpjekjet për të kapur territore të tjera ukrainase.

Megjithatë, edhe për ata liderë që mbrojnë fuqishëm anëtarësimin e shpejtë të Ukrainës në NATO, formula e Rasmussen është e papranueshme. Ministri i Jashtëm lituanez Gabrielius Landsbergis as nuk dëshiron të marrë në konsideratë opsionin e një armëpushimi me Putinin, duke e quajtur idenë “të turpshme”.

“Çdo lloj negocimi është një prelud i Ditës së Fitores në Moskë,” tha ai në një takim të ministrave të jashtëm të Bashkimit Evropian të hënën, 13 nëntor, duke shtuar: “Dhënia e territorit është në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare. Integriteti territorial është diçka që duhet të jetë e shenjtë.”

Kundër “kompromisit me të keqen”

Në një intervistë për DW, parlamentari ukrainas Andrii Osadchuk thotë se ky nuk është një opsion që do të ishte i mirë për Ukrainën. “Çdo armëpushim, çdo ngrirje e konfliktit, çdo kompromis me të keqen do t’i japë Rusisë vetëm kohë për të rimbushur bateritë e saj,” tha ai, duke vënë në pikëpyetje nëse NATO do të konsideronte bashkimin me një vend që nuk ka kontroll të plotë mbi territorin e vet.

Osadchuk beson gjithashtu se Rusia do ta refuzonte një propozim të tillë dhe do t’i përmbahej oreksit të saj për përfitime më të mëdha. “Ata ende besojnë se mund të gëlltisin ngadalë të gjithë Ukrainën, si një gjarpër i madh,” thekson Osadchuk. “Vetëm mungesa e gatishmërisë së Perëndimit për të luftuar – jo për Ukrainën, por për vetveten – u jep të gjithë atyre ‘ekspertëve’ bazën për ide të tilla ‘të pabesueshme’, të cilat nuk kanë të bëjnë fare me realitetin”.

Një tullumbace provë?

Kjo nuk është hera e parë që shfaqet një ide e tillë. Në një konferencë në Norvegji në gusht, Stian Jensen, shefi i shtabit të Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, Jens Stoltenberg, sugjeroi se një rezultat i mundshëm mund të ishte që Ukraina të heqë dorë nga një pjesë e territorit të saj në këmbim të anëtarësimit në NATO.

Kur këto komente, fillimisht në gjuhën norvegjeze, arritën në shtypin ndërkombëtar, pati një protestë të menjëhershme si nga Kievi, ashtu edhe nga një numër aleatësh ukrainas. Brenda 24 orëve, Stoltenberg duhej të konfirmonte se NATO-ja mbështet Ukrainën për të rifituar integritetin e saj territorial; Stian Jensen duhej të deklaronte se ishte shprehur gabimisht.

Po thënia “Krimeja është Ukrainë”?

Analisti Edward Hunter Christie, një ish-ekonomist i mbrojtjes në NATO, thotë se ky është vetëm një shembull i gabimeve që po bëhen ndaj Ukrainës, jo vetëm me fjalë, por edhe me veprime.

“Ka një hendek midis qëndrimeve zyrtare që shprehin rezultatin ideal të luftës në Ukrainë, pra kthimin në kontroll të të gjithë territorit të saj, dhe nivelit aktual të ndihmës – veçanërisht ushtarake – që aleatët janë të gatshëm të ofrojnë,” tha Christie për DW.

“Është krejt e pazakontë dhe, të jem i sinqertë, e çuditshme që ne dhe diplomacia jonë të mbajmë qëndrimin se Krimea është Ukrainë dhe se Ukraina ka të drejtë të rimarrë të gjithë territorin e saj, dhe në të njëjtën kohë ne vazhdimisht refuzojmë t’u japim ukrainasve më gjatë armë me rreze. Ata kanë nevojë për një arsenal të tërë armësh në mënyrë që të kenë një shans real për të ndryshuar situatën në terren dhe pastaj të shohim se ku të çon diplomacia.”

Analistët: Fillimisht tanket, pastaj bisedimet

Bruno Lete i fondit gjerman Marshall është po aq i hutuar dhe pyet nëse Rasmussen beson se garancitë e sigurisë do të funksiononin për Ukrainën. “Si do ta pengoni Rusinë të sulmojë Ukrainën, kur Ukraina është në NATO? A do të thotë kjo që NATO-ja do të duhet të dërgojë linja tokësore në atë vend? A do të thotë kjo që ne duhet të mendojmë për një brigadë shumëkombëshe për Ukrainën, e ngjashme me atë që është tani, themeluar në Balltik?”

Lete pajtohet me Hunter Christie se rruga drejt paqes është përmes supremacisë ushtarake të Kievit. “Vetëm atëherë Ukraina do të jetë në gjendje të negociojë një marrëveshje që nuk do ta dëmtojë atë,” tha ky ekspert nga Fondi Gjerman Marshall.

Pavarësisht se propozimi vjen nga dikush (Rasmusen) që nuk është në NATO, “nuk mund të mohohet se ky opsion është pjesë e një pakete idesh, për të cilat aleanca po diskuton. Mendoj se edhe NATO është gjithnjë e më shumë nën presion për të përmbushur premtimin e dhënë Ukrainës në vitin 2008 – se një ditë do të bëhet anëtare e NATO-s”, thotë Lete. Ai shton megjithatë se receta e Rasmussen “nuk do të ishte një fitore për Kievin, as një fitore për Perëndimin”.

Nga ana tjetër, Hunter Christie thekson se NATO është zotuar të ndihmojë në rivendosjen e integritetit të plotë territorial të Ukrainës. “Strategjikisht, ushtarakisht, ligjërisht dhe për shkak të reputacionit dhe prestigjit ndërkombëtar të aleancës, duhet të shkojmë deri në fund”, theksoi ai.

Por me shenjat në rritje se mbështetja për luftën e Ukrainës po zbehet, ndoshta, aq e pakëndshme sa duket tani, presidenti Zelensky do të duhet të konsiderojë heqjen dorë nga pjesë të vendit të tij dhe ta quajë atë një “marrëveshje paqeje”. /tesheshi.com/