Si ishte një personazh që dhe Berisha ynë e kishte fort “për zemër”. Në ligjërimin e ish-kryeministrit e kreut demokrat, Mugabe, i cili ndërroi jetë në moshën 95-vjeccare, ishte mjaft i pranishëm rastet kur godiste kundërshtarët politikë.
Po kush ishte Mugabe?
Si kryeministri i parë i pavarur i Zimbabve, dhe më vonë presidenti i saj, Robert Mugabe premtoi demokraci dhe pajtim.
Por shpresa për pavarësi në vitin 1980 u shndërrua në dhunë, korrupsion dhe katastrofë ekonomike.
Presidenti Mugabe u bë një kritik i hapur i Perëndimit, veçanërisht i Mbretërisë së Bashkuar, fuqia e dikurshme koloniale, të cilën ai e dënoi si një “vend armik”.
Më gjithë trajtimin brutal të kundërshtarëve politikë dhe keqmenaxhimin ekonomik të një vendi dikur të prosperuar, ai vazhdoi të merrte mbështetjen e liderëve të tjerë afrikanë që e panë si një hero të luftës kundër sundimit kolonial.
Robert Gabriel Mugabe lindi në vendin që atëherë quhej Rodezi, më 21 shkurt 1924, djali i një marangozi i shkolluar në shkollat e misionit katolik romak, ku edhe u kualifikua si mësues.
Ai mbante shtatë diploma akademike dhe për një kohë ishte mësimdhënës në Gana, ku u ndikua nga ideja e bashkimit të shteve afrikane.
Por në vitin 1980, ai u kthye në Rodezi dhe punoi për kauzën nacionaliste afrikane, para se të formonte Unionin Kombëtar Afrikan të Zimbabves (Zanu).
Në vitin 1964, ai mbajti fjalimin e tij që e kulmoi në karrierë, duke e quajtur kryeministrin Ian Smith si qeveri “kaubojse”, fjalë që e çoi në burg pa gjykim për një dekadë.
Gjatë asaj kohe, i biri i posalindur i vdiq, ndërsa atij nuk iu dha leja të shkonte në funeral.
Teksa mbahej ende në burg, në 1973 u zgjodh president i Zanusë. Pasi u lirua, ai shkon në Mozambik për të mbledhur forcat guerrile që të ndryshojë pushtetin kolonial.
Gjatë negociatave torturuese për pavarësinë e Rodezisë, ai ishte militanti tipik i liderëve me ngjyrë- i pakomromis dhe i vendosur në qëndrime.
Në një vizitë që i bëri Londrës në 76-ën, ai tha se zgjidhja e vetmi e problemeve të Rodezisë vjen nga tyta e pushkës.
Figurë pajtuese
Aftësitë e tij negociuese i dhanë atij respektin e shumë kritikëve të tij të mëparshëm. Shtypi e përshëndeti si “guerrili e një njeriu mendimtar”.
Marrëveshja e Lancaster House e vitit 1979 vendosi një kushtetutë për Republikën e re të Zimbabve, siç do të thirrej më pas Rodezia, dhe vendosi shkurtin e 1980-tës si zgjedhjet e para për qeverinë e re.
Duke garuar në zgjedhje në një platformë të veçantë, Mugabe shënoi një fitore dërrmuese dhe, për shumicën e vëzhguesve të jashtëm, të papritur. Zanu siguroi një shumicë të rehatshme, megjithëse sondazhet u dëmtuan nga akuzat për manipulim votash dhe kërcënimesh nga të dy palët
Një Marksist i vetë-rrëfyer, fitorja e Mugabe fillimisht bëri shumë njerëz të bardhë që të paketonin çantat e tyre gati për t’u larguar nga Rodezia, ndërsa mbështetësit e tij vallëzonin në rrugë.
Sidoqoftë, toni i moderuar, pajtues i deklaratave të tij të hershme siguroi shumë nga kundërshtarët e tij. Ai premtoi një qeveri me bazë të gjerë, pa viktimizim dhe asnjë kombëtarizim të pronës private.
Po atë vit, ai e caktoi politikën e tij ekonomike, e cila ndërtoi ndërmarrje private me investimet publike.
Më pas, fillon çmendina.
Mugabe u përfshi në vrasje masive të kryera nga ushtria e Zimbabvesë, të trajnuar nga brigadat e Koresë Komuniste. Por këto vrasje kurrë nuk u gjykuan.
Pasi e braktisi postin e kryeministrit, ai u bë president në 1987-tën dhe u zgjodh për në mandat të tretë në 1996.
Po atë vit, ai u martua me Grejs Marufu, pasi gruaja e parë i vdiq nga kanceri.
Fermat zaptohen nga përkrahësit e partisë së Mugabes
Edhe pse pati sukses në ndërtimin e një shoqërie pa ndasi raciale, në vitin 1993 prezantoi Aktin e Marrjes së Tokës, duke lejuar konfiskimin e saj pa të drejtë ankese.
Plani ishte që t’ju rimbursoheshin toka dhe shpenzimet 4500 fermerëve të bardhë që ende posedonin trojet më të mira në vend.
Në fillimin e 2000-tës, presidenca e tij u kërcënua fort nga Lëvizja e re për Ndryshim Demokratik (MDC), e udhëhequr nga ish-lideri i fermerëve, Morgan Tsvangira.
Mbështetësit e Mugabes, të ashtuquajtur “veteranë lufte”, okupuan një numër të madh fermash dhe punonjësit me ngjyrë u ekzekutuan.
Vendi i përball me rënie të paparë ekonomike, dhe kriza e urisë ishte në prag.
Ndihma nga jashtë
Aksioni për ndihma shërbeu për të minuar ekonominë tashmë të mposhtur pasi industria bujqësore, dikur e vlefshme, u rrënua. Kritikët e Mugabes e akuzuan atë për shpërndarje të fermave në familjet e tij, në vend se t’ua shpërndante të varfërve rural.
Zimbabve ra me shpejtësi, nga prodhuesi më i madh i ushqimit në Afrikë, në një vend që kërkon lëmoshë për të mos vdekur populli urie.
Në zgjedhjet e 2000 për Dhomën e Asamblesë, partia opozitare MDC fitoi 57 nga 120 vendet e zgjedhura me votim popullor, megjithëse 20 vendet e mëtejshme u mbushën nga kandidatët e Mugabe, duke siguruar mbajtjen e Zanu-së në pushtet.
Dy vjet më vonë, në zgjedhjet presidenciale, Mugabe arriti 56.2% të votave krahasuar me 41.9% të kundërshtarit Tsvangirai.
Një numër i madh i njerëzve në zonat rurale ishin penguar të votojnë nga mbyllja e vendvotimeve.
Aktivistët e MDC u sulmuan në të gjithë vendin në vitin 2008
Këto zgjedhje nuk i njohu asnjë vend evropian, por vetëm Mugabe.
Në maj të vitit 2005, Mugabe e kryesoi Urdhrin e Rivendosjes së Operacionit, një goditje në tregun e zi dhe ajo që u tha të ishte “paligjshmëri e përgjithshme”.
Rreth 30,000 shitës të rrugës u arrestuan dhe qytete të plota të rrënuara u shkatërruan, duke lënë përfundimisht rreth 700,000 zimbabveas të pastrehë.
Vitet e tij të ardhshme pasuan me probleme të shëndetit. Pati shumë spekulime se kush mund ta zëvendësojë atë.
Por manovrimi midis pasardhësve të mundshëm zbuloi sesi ishte e fragmentuar administrata e Zimbabve dhe nënvizoi faktin që ajo u mbajt vetëm nga mbizotërimi i Mugabe.
Vetë Mugabe dukej se ishte kënaqur kur nxiste vartësit e tij kundër njëri-tjetrit në një përpjekje të qëllimshme për të holluar çfarëdo kundërshtimi që mund të lindte.
Me spekulimet se gruaja e tij, Grace, ishte e gatshme të merrte kontrollin në rast të vdekjes së tij në detyrë, Mugabe njoftoi në vitin 2015 se kishte për qëllim të garoj ne zgjedhjet e vitit 2018, e deri në atë kohë ai do të ishte 94.
Ai ishte fuqia e padiskutueshme në Zimbabve
Dhe, për të qetësuar çdo dyshim midis pasardhësve të mundshëm, ai njoftoi në shkurt 2016 se ai do të qëndrojë në pushtet “derisa Zoti të thotë “kaq e pate”.
Në këtë rast nuk ishte vdekja, por njësitë e Ushtrisë Kombëtare të Zimbabve që i thane “kaq e pate” Robert Mugabes.
Më 15 nëntor 2017 ai u mbajt në arrest shtëpie dhe, katër ditë më vonë, u zëvendësua si drejtuesi i Zanu-PF nga ish-nënkryetari i tij, Emmerson Mnangagëa.
I pabindur deri në fund, Mugabe nuk pranoi të jepte dorëheqjen, Por, më 21 nëntor, kryetari i Dhomës së Asamblesë njoftoi se Robert Mugabe më në fund kishte dhënë dorëheqjen.
Mugabe negocioi një marrëveshje e cila e mbrojti atë dhe familjen e tij nga rreziku i ndjekjes në të ardhmen dhe i mundësoi atij të ruajë interesat e tij të ndryshme të biznesit. Atij iu dha një shtëpi, shërbëtorë, automjete dhe status i plotë diplomatik.
Në mënyrë asketike, Robert Mugabe vishej si konservator dhe pinte alkool. Ai i shihte si mikun ashtu edhe armikun me një skepticizëm prej një paranojaku.
Njeriu që ishte krahasuar si heroi i luftës së Afrikës për të hedhur poshtë kolonializmin ishte shndërruar në një diktator, duke shkelur të drejtat e njeriut dhe duke e kthyer një vend dikur të prosperuar në një çështje “shporte ekonomike”.
Të zezat e tij ka gjasë të ndjekin Zimbabvenë me vite. /tesheshi.com/
