“Papa: Heminguej në Kuba” mban shenjën dalluese se është prodhimi i parë hollivudian xhiruar në ishullin e izoluar që prej vitit 1959. Por producentët e tjerë nuk kanë pse të nxitojnë për të lënë edhe ata gjurmën e tyre, pasi ka ende një mundësi të hapur për të xhiruar një film amerikan në Kubë që kur Fidel Kastro erdhi në pushtet dhe që nuk është një sikletosje e tmerrshme e poshtëruese.
“Papa” është një tjetër rrëfim biografik përmes lenteve të një asistenti të ri, i ngjashëm me fiaskon e fundit “Nina” edhe pse këtë herë skenari është shkruar nga vetë dëshmitari.
Giovanni Ribisi është Ed Myers, gazetar në Majemin e fundit të viteve 1950. I braktisur nga i ati në një moshë të re, sikundër vihemi në dijeni përmes narracionit të tij të zymtë, ai u fiksua pas librave të Heminguejit në kërkim të figurës së babait. Ai i shkruan një letër plot pasion Ernest Heminguejit dhe një ditë merr një telefonatë ku i thuhet: “E mora letrën tënde, ishte një letër e mirë”. Ishte Adrian Sparks që luan Heminguejin, fjalë që duket se nuk e kuptojnë parodinë e Heminguejit në filmin e Woody Allen “Mesnatë në Paris” apo më keq, sikur e kuptojnë por e përdorin si një udhërrëfyes. “Të pëlqen të peshkosh?”
Me këtë telefonatë, Ribisi shkon në Kubë për të kërkuar perlat e mençurisë dhe kujdesin nga mentori i tij. Por bashkë me këto, ai bëhet dëshmitar kur Papa grindet me bashkëshorten e tij të katërt, Merin, ndërsa dhunshëm kalon nga njëra gjendje në tjetrën, nga krijimi tek impotenca.
Shkrimtari me mjekrën e gjatë, më i madh-se-jeta mund të jetë një bashkëbisedues i shkëlqyer gjatë darkës, por përballet me faqet e zbrazëta herë pas here, e qëndron me vështrim të fiksuar pas armëve të zjarrit, që praktikisht i shkelin syrin kameras.
Regjisori i filmit, shkruajnë kritikët, një producent veteran, Bob Yari që rikthehet me një regji pas 25 vjetësh, mund të ketë kaluar shumë peripeci derisa ka marrë lejen për të xhiruar në Kuba, mirëpo kur ia ka dalë mbanë, ai nuk ka bërë asgjë interesante atje.
Ka një montazh të shpejtë të jetës së rrugës në Havana dhe disa skena të pakta të xhiruara në anijen e famshme të peshkimit të shkrimtarit, Pilar, por në pjesën më të madhe të filmit xhirimet ngecin brenda shtëpisë së Heminguejti, Finca Vigia. Sigurisht, Yari ka qenë në gjendje të xhirojë në lokacionin aktual –shtëpia tashmë është një muze – por hapësira e kufizuar ndjehet me pak si një vështrim në jetën e një prej artistëve më të mëdhenj të shekullit të 20-të e më shumë si një darkë e lirë në teatër.
Pjesa më e madhe e fajit, sipas kritikëve, qëndron në dorëshkrimin e pashpresë të autorit. Kur ai së pari, takoi “Papa”-n, ai ishte i përfshirë tërësisht nga humori grek i stilit Zorba, një burrë i moshuar që shpërthen nga dashuria për jetën, por një gjë e tillë shpejt shndërrohet në rutinën e lodhshme të një gjeniu mendje-errët.
Pasi ka qenë dëshmitar i disa luftërave guerrile, Papa e merr nxënësin e tij të ri në një bar dhe i ofron pak mençuri të urtë: “Zot, lufta e mallkuar!”. Më pas kur ai dhe Meri grinden, dhe ai i thotë: “shko në ferr”, ajo i përgjigjet : “Atje jam tashmë”. Vetëm pse filmi vendoset në fund të viteve 1950, thonë kritikët, kjo nuk do të thotë se dialogët duhet të krijohen nga mënyrat telenoveleske të kohës.
Në shfaqjen njëorëshe, filmi ka edhe një kthesë ekstra me një komplot të panevojshëm. Papa ndodhet nën syrin vëzhgues të FBI-së dhe Ribisi thirret për një takim me një personazh në hije, Santo Trafficante. “Përse kreu i mafias do të donte të takohej me mua?”, pyet ai me zë të lartë, në rast se emri i personazhit nuk do t’u kujtonte asgjë shikuesve. Por është me vlerë të ndjekësh takimin pasi prej aty vjen pohimi se Ernest Heminguej përndiqet nga qeveria e Shteteve të Bashkuara për shkak se vënies në dijeni të shijes së Edgar Hoover për të veshur rroba grash. Një gjë e tillë vihet në skenë me aq ashpërsi e i jepet një rëndësi e dorës së parë saqë dikush duhet të mendojë se duhet të duartrokasë kolonën zanore që mbulon atë që përndryshe do të ishte një set plot me turfullima.
Krimi më i madh i filmit është paraqitja e vizitave të Myers si origjina e tregimit të shkurtër (me gjasa i tij) “Për shitje, këpucë foshnje, të paveshura”. Në frymën e një imitimi të zbehtë të Heminguejit, thonë kritikët, mund të ofrohet një shkrim me gjashtë fjalë: lejet kubaneze nuk garantojnë filma të mirë!
Përgatiti: Juli Prifti- /tesheshi.com/
