Nga Melissa Parke
Kur presidenti amerikan Ronald Reagan dhe homologu i tij sovjetik Mikhail Gorbachev u takuan në Gjenevë në 1985, ata ranë dakord se “lufta bërthamore nuk mund të fitohet dhe nuk duhet të aktivizohet kurrë”. Ishte një prelud i fillimit të fundit të garës së armëve bërthamore të Luftës së Ftohtë dhe reduktimeve të mëdha pasuese të arsenaleve amerikane dhe sovjetike (më vonë ruse).
Që atëherë, pesë shtetet me armë bërthamore e kanë përsëritur këtë deklaratë, më së fundi në 2022.
Por disa nuk pajtohen dhe i referohen strategjive ushtarake të viteve 1950, të cilat parashikojnë përdorimin e armëve bërthamore në fushën e betejës për të fituar luftëra. Një shembull i fundit është ish-zyrtari i administratës Trump, David Lasseter, i cili tha se “Departamenti i Mbrojtjes (DoD) nuk po bën aq sa duhet për të siguruar që ushtari amerikan të jetë në gjendje të luftojë, të mbijetojë dhe të fitojë në fushën e betejës bërthamore”.
Momenti për komente të tilla nuk mund të ishte më i papërshtatshëm: në një kohë kur Çmimi Nobel për Paqe do t’i jepej organizatës “Nihon Hidankyo”, e cila bashkon të mbijetuarit e sulmit me bombë atomike amerikane në Hiroshima dhe Nagasaki, si përpjekje për të shfuqizuar armët bërthamore.
Një përvojë e vërtetë
Bombat atomike të vitit 1945 që vranë më shumë se 200,000 njerëz në Japoni do të quheshin sot armë bërthamore “taktike”. Njerëzit që i mbijetuan sulmit me ato armë bërthamore “taktike” janë ekspertë të vërtetë për temën e luftës bërthamore dhe çfarë do të thotë ajo. Ata po zvarriteshin nëpër rrënojat e luftës së parë, dhe fatmirësisht të vetme, bërthamore në botë. Është vërtet cinike që luftëtarët e kolltukëve, veçanërisht ata të lidhur me kompanitë e armëve bërthamore, mbrojnë strategji të bazuara në teori të paprovuara dhe jo në përvojën aktuale.
Të mbijetuarit (hibakusha) ishin fëmijë kur qytetet e tyre u shkatërruan nga bombat atomike amerikane 80 vjet më parë. Mosha mesatare e tyre tani është 86 vjeç.
Sumiteru Taniguchi, i cili vdiq në vitin 2017, ishte 16 vjeç kur Nagasaki u sulmua. Në momentin e shpërthimit ai ishte duke lëvizur me biçikletë. “Në momentin e shpërthimit,” tha ai, “fluturova nga pjesa e pasme e biçikletës dhe u përplasa në tokë”. Kur ngriti kokën, pa se disa fëmijët që po luanin disa momente më parë ishin të gjithë të vdekur.
Ai pësoi djegie të rënda dhe pak më pas plagët e tij u infektuan. Ai kaloi gati katër vjet në spital duke u shëruar nga plagët e tij, 21 muaj prej të cilave iu desh të shtrihej në bark. Ai më vonë iu desh t’i nënshtrohej dhjetë operacioneve, por dhimbja dhe shqetësimi nga plagët nuk u larguan kurrë.
Vlerësohet se 38,000 fëmijë u vranë në sulmet në Hiroshima dhe Nagasaki. Fakti që një numër kaq i madh fëmijësh u vranë, u gjymtuan dhe u dëmtuan ndryshe në sulmet i motivoi të mbijetuarit si Taniguchi, i cili për shumë vite ishte president i Këshillit të të Mbijetuarve në Nagasaki, t’i kushtonte jetën e tij punës për të siguruar që askush të mos vuajë si ai e qindra e mijëra të tjerë, shumë prej të cilëve humbën jetën .
Dëshmitë e të mbijetuarve tregojnë qartë se ideja se lufta bërthamore mund të aktivizohet dhe fitohet në fushën e betejës është marrëzi e rrezikshme dhe groteske që rrit perspektivën e luftës bërthamore. Siç e bën të qartë libri i Annie Jacobsen, i botuar së fundi, “Lufta Bërthamore: Një Skenar”, përdorimi i armëve bërthamore do të përshkallëzohej shpejt dhe do të rezultonte në një shkëmbim të madh që jo vetëm do të vriste dhjetëra mijëra njerëz aty pranë, por gjithashtu do të shënonte fundin e botës, ndoshta për disa minuta. Por më e pakta, kjo do të çonte në një dimër bërthamor që do të nënkuptonte kolaps të prodhimit të ushqimit, uri dhe vdekjen e miliarda njerëzve. Ndikimi në biodiversitetin global dhe ekonominë është pothuajse i pamundur të imagjinohet.
“Fundi i racës njerëzore”
Në përgjigje të kërcënimeve bërthamore të bëra nga Rusia gjatë luftës në Ukrainë, nënpresidenti i Nihon Hidankyo, Terumi Tanaka, i cili ishte 13 vjeç kur bomba u hodh në Nagasaki, thotë se përdorimi i armëve bërthamore do të nënkuptonte “fundin e racës njerëzore” dhe se udhëheqës të tillë si ai që Presidenti Putin “nuk është i vetëdijshëm për shkallën e dëmit që mund të shkaktohet”.
Udhëheqësit e të gjitha kombeve me armë bërthamore duhet të injorojnë sirenat që u thonë atyre se lufta bërthamore mund të aktivizohet dhe fitohet, dhe në vend të kësaj të dëgjojnë hibakusha-t që u kërkojnë atyre të eliminojnë arsenalet e tyre para se të jetë tepër vonë.
Pasi organizata “Nihon Hidankyo” u shpall fituese e Çmimit Nobel për Paqen, nënkryetari i dytë i saj Toshiyuki Mimaki, nga Hiroshima, tha se çmimi do të ndihmonte t’i jepej fund armëve bërthamore, duke thënë: “Do të ishte një forcë e madhe për t’i bërë thirrje botë se heqja e armëve bërthamore mund të arrihet… Armët bërthamore duhet absolutisht të shfuqizohen.”
Hibakusha bëri një hap të madh drejt këtij qëllimi kur ata luajtën një rol udhëheqës në krijimin e Traktatit të OKB-së për Ndalimin e Armëve Bërthamore (TPNW). Ky traktat ndalon drejtpërdrejt armët bërthamore dhe të gjitha aktivitetet që lidhen me to. Ai ka hyrë në fuqi në vitin 2021 dhe gjysma e numrit të përgjithshëm të vendeve tashmë e kanë nënshkruar ose ratifikuar.
TPNW ofron një udhërrëfyes sipas ligjit ndërkombëtar për të gjitha shtetet me armë bërthamore që disponojnë arsenalet e tyre. Çmimi Nobel i Paqes i këtij viti thekson se qeveritë e këtyre vendeve nuk kanë më justifikime, duhet të dëgjojnë “Nihon Hidankyo”-n dhe hibakusha-t, të bashkohen me marrëveshjen dhe të eliminojnë arsenalet e tyre. /tesheshi.com/
