Shkencëtarët pretendojnë se kanë gjetur një ngjyrë që askush nuk e ka parë më parë, dhe zbulimi, të cilin shumë e kundërshtojnë, u arrit në një eksperiment në SHBA, në të cilin pulset lazer u lëshuan në sytë e njeriut, duke stimuluar qelizat e retinës.
Lazeri, sipas shkencëtarëve amerikanë, e ka shtyrë perceptimin e tyre përtej kufijve të tij natyrorë, shkruan The Guardian.
Përshkrimi i tyre i ngjyrës nuk është tepër mbresëlënës – pesë personat që e panë e quajnë atë blu-jeshile – por kjo, thonë ata, nuk e kap plotësisht pasurinë e përvojës së tyre.
“Që nga fillimi, ne parashikuam se do të dukej si një sinjal me ngjyra të paprecedentë, por nuk e dinim se çfarë do të bënte truri me të”, tha Ren Ng, një inxhinier elektrik në oniversitetin kalifornian Berkeley.
“Ishte e mahnitshme. E pabesueshme.”
Studiuesit ndanë një imazh të një katrori bruz për të dhënë një ndjenjë të ngjyrës, të cilën ata e quajtën “olo”, por theksuan se kjo nuancë mund të përjetohet vetëm përmes manipulimit me lazer të retinës.
“Nuk ka asnjë mënyrë për ta transferuar atë ngjyrë në letër ose një monitor,” tha Austin Roorda, një shkencëtar vizioni në ekip.
“E gjithë çështja është se olo nuk është ngjyra që shohim, thjesht nuk është. Ngjyra që shohim është një version i saj, por absolutisht zbehet në krahasim me këtë.”
Njerëzit i perceptojnë ngjyrat kur drita bie mbi qelizat e ndjeshme ndaj ngjyrave në retinë, konet. Ekzistojnë tre lloje të konëve që janë të ndjeshëm ndaj gjatësive të valëve të gjata (L), mesatare (M) dhe të shkurtra (S).
Thyerja e kufizimit natyror
Drita natyrale është një përzierje e gjatësive të valëve të shumta që stimulojnë konet L, M dhe S në shkallë të ndryshme.
Variacionet perceptohen si ngjyra të ndryshme. Drita e kuqe kryesisht stimulon konet L, ndërsa drita blu aktivizon kryesisht konet S. Por konet M janë në mes dhe nuk ka dritë natyrale për t’i ngacmuar vetëm.
Një ekip nga Berkeley u përpoq të kalonte këtë kufizim. Ata filluan duke hartuar një pjesë të vogël të retinës njerëzore për të përcaktuar pozicionet e koneve M. Më pas ata përdorën një lazer për të skanuar retinën.
Rezultati, i publikuar në Science Advances, thotë se ngjyra është jashtë gamës natyrore të syrit të lirë, sepse konet M stimulohen pothuajse ekskluzivisht në një gjendje që drita natyrale nuk mund ta arrijë, shkruan gazeta britanike.
Dhe ky pretendimi la një ekspert të hutuar.
“Nuk është një ngjyrë e re,” tha John Barbur, një shkencëtar vizioni në Kolegjin City St George, Universiteti i Londrës.
“Është një jeshile më e ngopur që mund të prodhohet vetëm në një subjekt me një mekanizëm normal kromatik kuq-jeshile, kur hyrja e vetme vjen nga konet M.”
Puna, pohon ai, kishte “vlerë të kufizuar”. A do të ketë pjesa tjetër e botës një shans për të përjetuar olo?
“Kjo është shkenca bazë,” tha Ng.
“Ne nuk do të mund të shohim olo në ekranet e smartfonëve ose te televizorët së shpejti.” /tesheshi.com/
