Këtu janë disa fakte kyçe për Yevgeny Prigozhin, themeluesin e grupit mercenar rus Wagner Group, për të cilin autoriteti i aviacionit civil të Rusisë tha se ishte në listën e pasagjerëve të aeroplanit që u rrëzua në veri të Moskës të enjten.
Grindjet me organizimin ushtarak
Prigozhin, 62 vjeç, u bë i njohur në fillimin e pushtimit rus të Ukrainës në shkurt 2022, ku luftëtarët e tij, duke përfshirë mijëra të dënuar që ai rekrutoi nga burgu, udhëhoqën një sulm rus në qytetin e Bakhmutit në betejën më të gjatë dhe më të përgjakshme të luftës.
Prigozhin përdori mediat sociale për të përhapur fjalën për sukseset e Ëagner-it dhe për t’u grindur me establishmentin ushtarak, duke e akuzuar atë për paaftësi dhe madje edhe tradhti.
Një fytyrë e njohur globalisht plot plagë
Fytyra e plagosur e Prigozhinit, koka e rruar pastër dhe dhëmbët e dhëmbëzuar e të njollosur me duhan u bënë të njohura gjerësisht, ashtu si edhe fjalori i tij plot fyerje.
Sondazhet tregonin se ai ishte bërë personi i pestë më i njohur pas Putinit, kryeministrit Mikhail Mishustin, ministrit të Jashtëm Sergei Lavrov dhe ministrit të Mbrojtjes Sergei Shoigu.
Ai kishte krijuar një vend politik mes rusëve konservatorë që adhuronin liderin sovjetik Jozef Stalin dhe duan të fitojnë luftën në Ukrainë pavarësisht se çfarë.
“Shoku Stalin kishte absolutisht të drejtë,” tha Prigozhin në maj, duke lavdëruar dënimin me vdekje për ushtarët dhe zyrtarët që nuk mbështetën përpjekjet e lëkundura të luftës.
Rebelimi i Qershorit
Në qershor, Prigozhin udhëhoqi një rebelim në të cilin luftëtarët e Wagner-it morën kontrollin e qytetit jugor të Rostov-on-Don dhe rrëzuan disa helikopterë ushtarakë, duke vrarë pilotët, ndërsa përparonin drejt Moskës. Presidenti Vladimir Putin e quajti atë një akt tradhtie që do të përballet me një përgjigje të ashpër.
Rebelimi përfundoi me një marrëveshje në të cilën Kremlini tha se Prigozhin dhe disa nga luftëtarët e tij do të shkonin në Bjellorusi për të parandaluar gjakderdhjen dhe akuzat penale kundër tij për rebelim të armatosur do të hiqeshin.
Konfiskohen para, armë dhe pasaporta
Pasiguria rrethoi të ardhmen e Prigozhin. Kremlini tha se ai u takua me Putinin pesë ditë pas rebelimit. Televizioni shtetëror njoftoi më 5 korrik se hetimi kundër tij ishte ende në vazhdim dhe publikoi pamjet që tregonin para, pasaporta, armë dhe sende të tjera që thuhet se ishin sekuestruar në një bastisje në një nga pronat e tij. Por në fund të korrikut, Prigozhin u fotografua në Shën Petersburg, ndërsa samiti ruso-afrikan po mbahej në qytet. Këtë javë ai u shfaq në një video që sugjeroi se ishte filmuar në Afrikë, ku Wagner ka operacione në disa vende.
Në burg para karrierës së tij si furnizues ushqimor
I lindur në Shën Petersburg më 1 qershor 1961, Prigozhin kaloi nëntë vjet në burgjet sovjetike për krime, duke përfshirë grabitje dhe mashtrim. I liruar në vitin 1990 pas rënies së Bashkimit Sovjetik, ai filloi karrierën e tij si restaurator në qytetin e tij të lindjes. Besohet se në atë kohë ai u takua me Putinin, asistent kryesor i kryebashkiakut të Shën Petersburgut.
Duke përdorur lidhjet politike, Prigozhin fitoi kontrata të mëdha shtetërore, duke u bërë i njohur si “kuzhinieri i Putinit” për ngjarjet e hotelierisë në Kremlin. Së fundmi ai ka thënë me shaka se “Kasapi i Putinit” do të ishte një titull më i përshtatshëm.
Themelimi i Wagner-it dhe operacionet në Azi dhe Afrikë
Në vitin 2014, Prigozhin themeloi Ëagner-in, një kompani private ushtarake, luftëtarët e së cilës janë vendosur për të mbështetur aleatët e Moskës në vende duke përfshirë Sirinë, Libinë dhe Republikën e Afrikës Qendrore. SHBA e sanksionoi kompaninë dhe e akuzoi për krime, të cilat Prigozhin i mohoi.
Prigozhin dyshohet se përdori përfshirjen e Ëagner-it në Siri dhe vendet afrikane për të siguruar kontrata fitimprurëse të minierave. Zyrtarët amerikanë thanë në janar se kompania po përdorte akses në ar dhe burime të tjera në Afrikë për të financuar operacionet në Ukrainë.
Kompania e Prigozhin u quajt Wagner sipas nofkës së komandantit të saj të parë, Dmitry Utkin, një nënkolonel në pension i forcave speciale të ushtrisë ruse. Ai shpejt fitoi një reputacion për brutalitetin dhe pamëshirshmërinë.
Wagner u pa për herë të parë në aksion në Ukrainën lindore menjëherë pasi shpërtheu konflikti atje në prill 2014, disa javë pasi Rusia aneksoi gadishullin e Krimesë të Ukrainës.
Akuzat për krime të rënda
Vendet perëndimore dhe ekspertët e Kombeve të Bashkuara kanë akuzuar mercenarët e Ëagner-it për shkelje të të drejtave të njeriut në të gjithë Afrikën, duke përfshirë Republikën e Afrikës Qendrore, Libinë dhe Malin.
Një video në internet e vitit 2017 tregon një grup personash të armatosur, ndoshta burra të Wagner-it, duke torturuar një burrë sirian dhe duke e rrahur për vdekje me një vare përpara se ta gjymtojnë dhe djegin trupin e tij.
Autoritetet ruse kanë injoruar kërkesat e mediave dhe aktivistëve të të drejtave të njeriut për të hetuar rastin.
Ndërhyrja në zgjedhjet amerikane
Prigozhin pranoi se ka themeluar dhe financuar Agjencinë e Kërkimeve të Internetit, një kompani që Uashingtoni thotë se është një “fermë troll” që ndërhyri në zgjedhjet presidenciale të SHBA 2016. Në nëntor 2022, ai tha se ndërhyri në zgjedhjet në SHBA dhe do ta bëjë përsëri. /tesheshi.com/
