Nga Entela Canaj
Një fenomen i ri ka prekur së fundmi Shqipërinë sa i përket emigrimit. Nëse vite më parë ishin meshkujt ata që emigronin për një jetë më të mirë, tani janë femrat ato që po largohen më së shumti nga Shqipëria. Specialistë të INSTAT e shpjegojnë këtë me rritjen e kërkesave për bashkim familjar, ku meshkujt kanë ikur më herët dhe tani janë gratë që iu bashkohen atyre. Nisur nga ky tregues edhe numri i popullsisë ka pësuar një rënie me 4 % gjatë periudhës 2005-2014; dhe kjo rënie sipas gjinisë është 2 % për meshkujt dhe 5 % për femrat.
Emigracioni i femrave
“Gjatë viteve të fundit është vënë re një emigracion më i lartë tek femrat, dhe ky emigracion i lartë mund të konsistojë si një nga arsyet kryesore fenomenin e bashkimit familjar. Po ashtu edhe sa i përket treguesit të popullsisë sipas vendbanimit; në vitin 2014; 57 % e popullsisë jeton në zonat urbane, dhe kjo është më e theksuar te femrat; ku 59 % e femrave jetojnë në zonat urbane, kundrejt 55 % të meshkujve. Zakonisht meshkujt zgjedhin të transferohen në Tiranë, dhe Elbasan, dhe Durrës, ndërsa femrat preferojnë edhe Vlorën. Pra në zonat urbane popullsia është gjithnjë në favor të femrave,” thotë Emira Galanxhi, specialiste pranë INSTAT, ndërsa prezanton studimin e ri të këtij institucioni që flet për raportin gjinor meshkuj-femra.
Martesa dhe lindjet
Sa i përket raportit gjinor në lindje; lindin më shumë meshkuj se sa femra; kjo vërtetohet dhe nga raporti gjinor në lindje 109 meshkuj për 100 femra të lindura gjallë. “Ndërsa numri i vdekjeve në total është më i lartë për meshkuj se sa për femrat, dhe për këtë rrjedhojë edhe jetëgjatësia e femrave është afërsisht 4 vite më e lartë se sa e meshkujve, pra jetgjatësia e femrave është 80.3 vjeç në vitin 2014,” tha specialistja Emira Galanxhi. Ndërsa sa i përket moshës mesatare të martesës; femrat martohen rreth moshës 24-25 vjeç, ndërsa meshkujt rreth moshës 29-30 vjeç. Edhe sa i përket arsimit dominojnë femrat; ku 65 % e diplomave universitare janë marrë nga femrat; por edhe në arsimin e mesëm 53 % janë vajza.
Abortet
Studimi i INSTAT thotë se numri i aborteve gjatë periudhës 2004-2013 pothuajse është përgjysmuar në vlerë absolute. Kështu nëse në vitin 2009 ky numër ishte afërsisht 9 mijë ndërkohë që në vitin 2013 ishte afërsisht 6,6 mijë; treguesi i numrit të aborteve për 1000 lindje të gjalla ka pësuar një ulje nga 257 në vitin 2004, në 186 në vitin 2013. Sa i përket kriminalitetit për vitin 2014 kemi rritje të ndjeshme të numrit të dënuarve burra, rreth 59 % të dënuar më shumë krahasuar me vitin 2013. Numri i të dënuarve meshkuj është rritur 2 herë krahasuar me vitin 2009, ndërkohë të dënuarat femra mbeten pothuaj konstante. Një detaj interesant tregohet në raportin e INSTAT, sa i përket të burgosurve femra-meshkuj; për vitin 2014, nga numri i personave të burgosur ishte: 98,6% Meshkuj; 1,4 % Femra, por 4.3% e të burgosurave femra janë me arsim të lartë.
Parlamenti
Një tjetër tregues me interes sipas qarqeve është përfshirja e femrave në parlament sipas qarqeve. Qarqet që nuk përfaqësohen nga deputete femra janë: Kukësi, Dibra; Gjirokastra. Përfaqësimin më të madh e ka qarku i Tiranës me 24 % deputete femra; në qarqet e tjera vihet re një shpërndarje pothuajse e barabartë.
Diferenca mes pagave
Por Shqipëria ka diferencë të lartë gjinore edhe sa i përket pagave. Për herë të parë në një studim të publikuar sot Instituti i Statistikave, tregoi për diferencën e pagave meshkuj-femra në Shqipëri, ku vihet re se për të njëjtën punë femrat paguhen më pak se burrat. Sipas studimit të INSTAT, paga mesatare mujore bruto për një të punësuar në Shqipëri, është 45.539 lekë; për të punësuarit meshkuj paga mesatare mujore bruto është 47.664 lekë dhe për femrat 42.852 lekë; pra me një diferencë prej 5 mijë lekësh të reja. Në sektorin privat, hendeku gjinor në paga është 10 %, që nënkupton se meshkujt mesatarisht kanë një pagë mesatare mujore bruto 10 % më të lartë se femrat. Madje në ndërmarrje private me pronësi të huaj, meshkujt marrin një pagë dyfish më të lartë se femrat.
Sektori privat dhe shtetëror
“Në sektorin privat meshkujt mesatarisht kanë një pagë mujore bruto rreth 10 % më të lartë se femrat. Në ndërmarrjet me pronësi shqiptare hendeku është vetëm 8 %, nëdërsa në ndërmarrje të përbashkëta, ku pronësia është mikse, ky tregues arrin në nivelin e 37 %. Sa i takon meshkujve të punësuar në ndërmarrjet e huaja, meshkujt kanë një pagë mesatare mujore deri në dyfish më të lartë se sa femrat. Ndërkohë nga ana tjetër në sektorin publik situata është e kundërt. Për të punësuarit me pagë në sektorin shtetëror hendeku në paga është minus 1 %, pra ndonëse në terma të vogla është në favor të grave,” tha Gjergj Filipi, drejtor i INSTAT. Sipas INSTAT femrat janë më pak aktive në tregun e punës me një hendek prej 20,9 pikë përqindje, dhe pikërisht shkalla më e lartë e papunësisë te meshkujt shpjegohet se femrat janë me pak aktive në tregun e punës.
/tesheshi.com/
