“DOSJA DURRËSI”/ Qyteti që nisi të qeverisej nga një hafëz – ja rekordet që e presin në këto 'Lokale'

Nga Mark Brunga

Historia e Bashkisë së Durrësit zë fill në vitin 1909 të shekullit të kaluar kur është zgjedhur në këtë post Hafiz Ali Podgorica, të cilit i është ngritur edhe një bust bronxi pranë Bashkisë së sotme të qytetit.

Duke iu referuar listes së plotë të kryebashkiakëve, vërehet se numri total i atyre që kanë qeverisur qytetin bregdetar arrinë në 35.

Deri pas zgjedhjeve të muajit të ardhshëm mbetet në dileme nëse listës do t`i shtohet një emër i ri që të arrije shifrën 36, apo do të mbetet kryebashkiaku që konkuron për herë të tretë Dako, duke bërë që numri të mbetet në vëndnumëro po 35, ose nëse do të fitojë kandidatja e djathtë, Grida Duma, numri nuk do të jetë vetëm thjesht një numër rendor i ri 36, por do të shoqërohet nga risia se për herë të parë në zyrat e kesaj bashkie do të drejtojë një femër.

Nga shqyrtimi i listave emerore të kryebashkiakëve, rezulton se megjithëse zona e Durrësit është me shumicë myslimane, ky qytet është qeverisur thuajse gjysëm për gjysëm nga përfqësues të ndarë mes myslimaneve dhe ortodoksëve, duke përjashtuar nga ky post fare përfaqësuesit e komunitetit katolik, të cilët, duke iu referuar historikut të këtij qyteti kanë pasur një numër të konsiderueshëm me banorë të këtij besimi dhe që kanë dhënë një kontribut mjaft të madh në shpalljen e pavarësisë së vendit në vitin 1912.

Madje dihet se komuniteti mysliman dhe ai katolik i qytetit të Durrësëit ishin mjaft aktivë për të organizuar shpalljen e Pavarësisë së Shqipërisë në Durrës, por që u sabotua nga klerikët ortodoks me në krye Dhespot Jakovin. Megjithese grekët e kishin fituar pavarësinë rreth 100 vite më parë se vendi ynë, në Durrës kjo pavarësi u anatemua prej tyre. Synimi i shpalljes së pavarësisë në Durrës nga Ismail Qemali ishte për shkak se Bashkia e këtij qyteti (beledija), ishte qendër sanxhaku, qytet-port i rëndësishëm në rajon, dhe që ishte vendi ku ishin përqëndruar konsullatat e huaja që do ta shpërndanin me shpejtësi në botë lajmin e mevetësisë së Shqipërisë.

Po kjo, sipas historianit Sali Hidri, u sabotua nga elementët turkofilë e pasues të Dhespot Jakovit. Duke kërkuar mosngritjen e flamurit në Durrës, Jakovi, sipas Hidrit, deklaroi: “ Zotni, unë qysh kur jam lindur, që kur kam ardhur ndërmend e deri më sot, vetëm një flamur kam njohur, kam dashur e kam nderuar dhe ky është flamuri i osmanllisë. Nën këtë flamur kam rrojtur dhe me kët dua të vdes”…

Dokumentacionet arkivale tregojnë një jetë administrative që i përgjigjet jetës aktive ekonomike e politike të qytetit-port më të rëndësishëm në vend, i cili ka qënë ndërkohë, deri në Kongresin e Lushnjës, edhe kryeqytet, pasi Tirana në atë periudhë ishte thjesht një provincë e tij.

Duke iu referuar gjithnjë të dhënave arkivore dhe historike, një nga kryebashkiakët me të suksesshëm ka qënë Ahmet Dakli, i cili ka pasur edhe jetëgjatësinë më të madhe në periudhën e shkuar në drejtim të këtij institucioni, nga vitit 1929 deri ne vitin1937. Në kujtimet e bashkëkohësve ai është shquar duke vënë në shërbim të detyrës administrative, intelektin, zotësinë dhe ndershmërinë. Fjalë këto që për kryebashkëkët e sotëm janë futur tashmë në arkivin e fjalëve të bjerruna nga fjalorët.

Dakli e drejtoi bashkinë për 9 vite rradhazi dhe u largua si një figurë e pastër dhe e pakorruptuar. Ai luftoi rrushfetin dhe spekulatorët, aq sa shkruhet se mbeti proverbial në luftën kundër spekullantëve dhe investitorëve e sipërmarrësve të huaj që donin të zhvasnin arkën shtetërore. Dakli e kishte filluar karrierën e tij politike si nëpunës i financave të qeverisë së Ismail Qemalit. Më pas këshilltar i Aqif pashë Elbasanit, Ministër i Financave në kabinetin e Pandeli Vangjelit, pronar dhe kryeredaktor i gazetës “ Ura e Shkumbinit”.

Në periudhën e pasçlirimit, kryetarët më jetëgjatet e Bashkisë së Durrësit kanë qënë Bajram Thermia, rreth 10 vite si dhe Vangjush Dako 9 vite deri me tani. Nëse arrin të mposhtë Dumën dhe ta konsumojë derinë fund mandatin e ri, Dako mund të hyj në historikun e kryebashkiakëve më jetëgjatë të Durrësit me rreth 15 vite në këtë post.

Lista e kryebashkiakëve të Durrësit në vite

Kryetari i parë i administratës shqiptare dhe Bashkisë Durrës, ishte Hafiz Ali Podgorica. Viti 1909.

Mihal Truja 1918-1919

Periudha 1920-1924, pas Kongresit të Lushnjës

Mehmet Gruda, 1920-1921

Kost Paftali, 1922-1924

Hysen Myshketa, Qershor-Dhjetor 1924

Periudha 1925-1939, nën Zogun

Jahja Ballhysa, 1926

Abedin Nepravishta, 1927-1928

Ahmet Dakli, 1929-1937

Rustem Ymeri, 1937-1939