Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut po përpiqet të gjejë një mënyrë për “normalitet” pas katër vitesh dramë nën udhëheqjen kapriçioze të ish-presidentit amerikan Donald Trump.
Kjo do të jetë një detyrë sfiduese. NATO duket se ka humbur sharmin e saj pasi Trump shtrembëroi vizionin dhe vlerat e tij strategjike dhe vuri dyshime mbi fatin e tij të përbashkët, megjithëse retorikisht.
Por suksesi i Joe Biden, i cili është për NATO-n, po rikthen jetën dhe gjallërinë në këtë pakt, ndërsa presidenti i SHBA po përpiqet të bindë aleatët evropianë për seriozitetin e administratës së tij kur bëhet fjalë për rindërtimin e besimit dhe rivendosjen e harmonisë.
Kjo nuk është hera e parë që kjo aleancë rikuperohet nga kriza e brendshme.
Në fakt, gjatë dekadave të fundit, gjithmonë ka pasur një lloj krize të NATO-s: “krizë e thellë”, “krizë e thelluar”, “krizë themelore”, “krizë e përgjithshme”, “krizë e paparë”, madje edhe “krizë e vërtetë” . ”
Por NATO gjithmonë është rikuperuar.
Edhe para fundit të Luftës së Ftohtë, NATO kishte pjesën e saj të ndarjeve dhe mosmarrëveshjeve për shkak të Krizës së Suezit, Luftës së Vietnamit, Krizës Kubane të Raketave dhe pranisë së regjimeve autoritare në radhët e saj. Akoma, frika nga Bashkimi Sovjetik gjatë Luftës së Ftohtë ndihmoi në bashkimin e anëtarëve të tij pavarësisht mosmarrëveshjeve. Sa më i madh të jetë perceptimi i kërcënimit, aq më i thellë është uniteti.
Kur Blloku Lindor u shemb në 1989, kjo aleancë, e krijuar për të mbajtur larg sovjetikët, gjermanët poshtë dhe amerikanët në Evropën Perëndimore, humbi arsyen e ekzistencës së saj. Mosmarrëveshja brenda NATO-s vazhdoi, duke kaluar në zgjerimin drejt lindjes dhe shpërndarjet e ndryshme ushtarake në Lindjen e Mesme e më gjerë.
NATO ka arritur të ruajë unitetin e saj
Në 2001, 24 orë pas sulmeve të 11 shtatorit në Nju Jork dhe Uashington, NATO thirri Nenin 5, shtyllën kurrizore të mbrojtjes së saj të përbashkët, për herë të parë në histori. Por lufta në luftërat asimetrike jashtë fushës së saj të përcaktuar të veprimit, kryesisht në Afganistan, ka provuar të jetë një përpjekje falënderuese dhe një burim tensioni.
Gjatë 30 viteve të fundit, NATO ka arritur të ruajë unitetin e saj, duke kaluar nëpër operacione kozmetike dhe strukturore për të rifituar vitalitetin e saj. Ai madje dyfishoi numrin e anëtarëve nga 16 në 30.
Kjo aleancë ka kapërcyer në mënyrë të përsëritur mosmarrëveshjet e brendshme përmes adaptimit dhe kompromisit. Ajo bëri të njëjtën gjë përsëri në 14 qershor në Bruksel, duke shpresuar të përmirësojë pamjen dhe performancën e tij në një botë gjithnjë e më konkurruese. Popullariteti i madh i Biden në Evropë krahasuar me Trump sigurisht që do të ndihmojë.
NATO do të mbështetet edhe një herë në faktin se ka më shumë se sa i ndan anëtarët e saj.
Para së gjithash, ajo po siguron mbrojtje të interesave të tyre ekonomike dhe financiare. Me një popullsi prej gati një miliard njerëz dhe gjysmën e PBB-së në botë, NATO është pa dyshim krahu ushtarak i demokracive të privilegjuara kapitaliste perëndimore.
Sot, aleanca përballet me dy sfida të mëdha strategjike: Kina në zhvillim dhe Rusia e zgjuar, të cilat paraqesin kërcënime kibernetike, hapësinore dhe gjeopolitike, duke përfshirë edhe në “jugun global”, ku Pekini dhe, në një farë mase, Moska, po zgjerohen.
Të gjitha çështjet e tjera të përmendura në publik, të tilla si ndryshimi i klimës, siguria njerëzore dhe zhvillimi dhe të ngjashme janë thjesht një fasadë. Kjo nuk është për shkak se ato nuk janë të rëndësishme, pa dyshim që janë, por më tepër sepse ato janë më shumë materiale për G7 sesa për NATO.
Rusia është një “fuqi rajonale”
Por pas këputjes psikologjike të Trump, disa evropianë janë lodhur duke qenë shumë të varur nga SHBA për sa i përket sigurisë, siç kanë qenë për shtatë dekadat e fundit.
Anëtarët e rinj të NATO-s u traumatizuan veçanërisht nga sjellja e presidentit të paparashikueshëm, ndërsa anëtarët e vjetër të kontinentit, të tillë si Franca dhe Gjermania, ishin të kujdesshëm, por edhe të mençur në reagimet e tyre. Ata po shfrytëzojnë debatin amerikan për të kërkuar një autonomi më të madhe të sigurisë evropiane dhe një partneritet më të barabartë me Shtetet e Bashkuara.
Ata gjithashtu miratuan një pamje më pak dramatike dhe më të nuancuar të sfidave të paraqitura nga Rusia dhe Kina në lidhje me administratën e Biden. Ata preferojnë të shmangin retorikën e Luftës së Ftohtë dhe të theksojnë përfshirjen e tyre në përballjen me Rusinë dhe Pekinin.
Dhe ata kanë të drejtë.
Rusia, siç e tha ish-Presidenti Barack Obama, nuk është asgjë më shumë se një “fuqi rajonale” aktivitetet luftarake të së cilës janë një shprehje e dobësisë sesa e fuqisë.
Eshtë më mirë të shtypësh Rusinë përmes përfshirjes politike dhe ekonomike sesa ta tjetërsosh atë përmes konfrontimit strategjik.
Dhe megjithëse Kina në zhvillim përfaqëson një enigmë krejt të re gjeopolitike, nuk është Bashkimi Sovjetik.
Pavarësisht fuqisë së saj të madhe ekonomike dhe ambicies strategjike, ajo nuk promovon një vizion alternativ për botën. Që nga anëtarësimi në Organizatën Botërore të Tregtisë në 2001, Pekini ka integruar ekonominë e vet në një sistem ekonomik të udhëhequr nga Perëndimi dhe ka bërë fitime të mëdha ekonomike nga tregtia e tij me Perëndimin.
Evropianët e shohin Kinën si një konkurrencë ekonomike ose në rastin më të keq një rival dhe janë të kënaqur me një botë multipolare. Por Uashingtoni po e shikon Kinën me sy të ndryshëm. Ai beson se Kina është e vendosur të bëhet një hegjemon aziatik dhe këmbëngul që të shtypë ngritjen e saj para se të bëhet fuqia kryesore në botë. Amerika dëshiron të mbetet superfuqia botërore e padiskutueshme.
Kjo do të thotë që administrata e Biden do të duhet të sharmojë dhe detyrojë partnerët e saj evropianë të ndarë, por të prosperuar, të qëndrojnë pas saj.
Evropa gjithnjë e më shumë po distancohet nga Kina
Në fakt, një pjesë e presionit tashmë po jep fryte sepse evropianët gjithnjë e më shumë po distancohen nga Kina, veçanërisht në fushën e teknologjisë dhe investimeve, ndërkohë që Britania e Madhe ka vendosur në mënyrë demonstrative një aeroplanmbajtës në Detin e Kinës Jugore.
Duke folur praktikisht, NATO herët a vonë do të përpiqet të prezantojë një vlerësim të ri strategjik të bazuar në parimin e Vlerësimit Strategjik 2010, por një që i kushton vëmendje më të madhe kohezionit politik dhe koordinimit. Evropianët do të kërkojnë barazi më të madhe dhe do të lobojnë në Uashington për të vepruar më pak në mënyrë të njëanshme si nën Trump ose kur administrata e Biden vendosi të tërhiqet nga Afganistani pa u konsultuar deri në minutën e fundit.
Por sfida më e madhe qëndron në përcaktimin e rolit dhe misionit të ri të NATO-s në dritën e këmbënguljes së Uashingtonit për të përdorur aleancën për të bërë atë që duhet për të ruajtur epërsinë amerikane në botë, e cila me siguri do të çojë në një Luftë të Ftohtë të re me Kinën.
Nga ana tjetër, lobimi për të rritur aleancën në Ukrainë dhe Gjeorgji ose për të zgjeruar fuqinë e saj, në të ardhmen, me siguri do të provokojë Moskën dhe Pekinin dhe t’i afrojë ata, me pasoja serioze për sigurinë botërore.
Biden duhet të jetë i kujdesshëm kur bëhet fjalë për dëshirat, sepse ato mund të bëhen realitet. /tesheshi.com/
