Përplasja për kontrollin e arqipelagëve. Regjimi kinez ndërton porte e kazerma, Amerika paralajmëron me deklaratat e sekretarit Carter
Nga Vittorio Zucconi*
Të njohura prej shekujsh si “Deti i Rrezikut” për kapacitetin e tyre në të gëlltitjen e lundruesve të mëdhenj e të vegjël, ujrat misterioze rreth ishujve Spratly ndërmjet Vietnamit, Malajzisë dhe Filipineve po shtyjnë drejt një konflikti ushtarak superfuqitë e së kaluarës dhe së ardhmes; Kinën dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Ndërmjet deklaratave luftënxitëse të Sekretarit të Mbrojtjes së SHBA, Ashton Carter për të cilin thonë se është rimishërimi i skifterit, Donald Rumsfeld, dhe reaksioneve indinjuese të qeverisë kineze që gjithsesi dërgon topa dhe flotën detare në atë det sikur të jetë i saji, Uashingtoni dhe Pekini kanë rinisur lojën e vjetër të adoleshentëve; “Shmangu i pari për të evituar përplasjen finale”.
Diferenca është se këtu nuk kemi të bëjmë me makina në duart e djemve të papërgjegjshëm por për aeroplanmbajtëse bërthamore, nëndetëse, topa artilerie me rreze të gjatë veprimi, raketa etj. Rrugët e lundrimit lëvizin pasurinë e re të botës dhe të ardhmen e rritjes ekonomike aziatike.
Në dukje, kurrë kaq shumë kombe e tani shumë fuqi botërore, janë zënë për kaq pak. Përplasja për gërxhe, ishuj të vegjël, copa toke,
që përfshihen nga baticat e zbaticat në detin jugor të Kinës, në ujra që nuk njihen as në hartë dhe që nuk formojnë as 2 kilomentra katror det, ishujt Spratly, të pagëzuara nga admirali anglez Richard Spratly që u përplas në tokë me dy anije në vitin 1843, ata nuk kanë banorë indigjen por vetëm disa baraka të vogla ushtarake, të vendosura nga shtete, që i quajnë të tyret si: Kina, Vietnami, Filipinet, Malajzia – dhe peshkatarët që gjejnë aty strehë nga stuhitë që këtu janë veçanërisht të mëdha e të tmerrshme.
Por pozicioni i tyre gjeografik dhe rrethanat e historisë politike pas Luftës së Dytë Botërore, e kanë kthyer këtë koleksion shkëmbijsh dhe koralesh në rubinetën që mbyll Detin e Jugut të Kinës dhe do ta kthente atë, nëse Pekini do ta zaptojë ushtarakisht, në detin e brendshëm të Republikës Popullore. E nëse ndodh kjo, pra kontrolli nga ana e Kinës, në “tabelën e shahut botëror” do të përkthehej si humbje e pozitës së SHBA në Azi që u mor në vitin 1945 pas kapitullimit të Japonisë, dhe nisja e hegjemonisë së Kinës komuniste.
Nga aleanca anti-japoneze me Kinën nacionaliste të Çan Kai Shekut në luftën kundër Maos në Korenë e Veriut, nga refuzimi madje i njohjes së Kinës së Kuqe, tek ping-pongu i Kissinger, deri tek bashkëpunimi tregtar marramendës e industrial i viteve të fundit, tani Shqiponja dhe Dragoi rikthehen në përplasjen e vjetër për të vendosur se kush do të jetë lojtari kryesor, Zotëria e shekullit të 21 dhe më pas. Incidentet, lëvizjet, kundërlëvizjet dhe fjalët e dy rivalëve në fakt dhe partner, janë vetëm “boks në hije”, por çdo gjest duket se po afron momenti në të cilin goditja do të vijë në të vërtetë.
Kur radarët dhe satelitët kanë zbuluar kantieret për të ndërtuar bazat ajrore kineze me pista të gërmuara në det mbi një ishull të vogël, të mbrojtura nga bateri artilerish bregdetare- një ngjashmëri me zbulimin e raketave balistike sovjetike në Kubë, Sekretari Amerikan i Mbrojtjes, Ashton Carter, ka bërë të ditur menjëherë se do të dërgojë një flotë të madhe dhe nëndetëse përballë asaj baze në ndërtim. Dhe pak milje nga bregu, pikërisht përballë kinezëve, e bëri këtë duke shpjeguar se “SHBA synojnë të mbeten fuqia kryesore ushtarake në Azinë Orientale edhe për dekadat që vijnë”.
Një kryqëzor raketahedhës i US Navy, Ticonderoga, u dërgua për të testuar manovrat e flotës së parë të vendosur në terren pas daljes së aeroplanmbajtëses primitive kineze Liaoning, që në realitet është një vapor në fillim rus, më pas ukrainas ë më pas i riblerë, i rimorkjuar dhe i transformuar në një artileri lundruese tamam si peshkarexhat legjendare sovjetike që ndiqnin nga afër lëvizjet e flotës amerikane. Një prani që Pekini e ka kualifikuar menjëherë si një “provokacion i rrezikshëm”.
Flotilje detare amerikane, si Cowpens, një fregatë, janë rrethuar në të kaluarën nga anije të vogla ushtarake kineze në ujrat e ishujve Spratly, duke detyruar ekuipazhin që të tërhiqet për të shmangur përplasjet e forta, mbytjet apo incidente diplomatike të ngjashme me katastrofën politike të furnizuesit ajror P3 Orion, që u cek nga një gjuajtës kinez, që solli më pas uljen e emergjencës, pak pas zgjedhjes së Bush në Shtëpinë e Bardhë. Bush që kishte premtuar të “bashkëpunojë duke u përplasur” me Kinë pagoi shpejt për atë ngjarje.
Në atë që tani për tani, duket si preludi i një Lufte të Ftohtë në “salcë soje”, dhe pikërisht pranë ujrave të atij Vietnami ku 160 mijë teknikë dhe specialistë ushtarakë kinezë iu bashkuan Hanoit në luftën e vëetetë, përplasja aktuale strategjike përzihet me zhurmën e një konflikti të mundshëm financiar dhe ekonomik që do të jetë në fund të fundit, motori i larjes së hesapeve.
Kinzët kanë lëshuar në treg superbankën ndërkombëtare të investimeve, në të cilën kanë marrë pjesë gjermanët dhe rusët, mënyrë për të ndaluar hegjemoninë e dollarit, nomedhë e rezervës së botës, duke irrituar shumë SHBA.
Obama, tashmë i akuzuar se e ka injoruar Kinën për një kohë të gjatë, një refren tjetër klasik i polemikës së brendshme amerikane, ka vendosur të lejojë zgjerimin e kompetencave për forcat e armatosura japoneze, duke e ditur mirë që Japonia është armiku i përjetshëm i Kinës. Dhe pikërisht kësaj i tremben kinezët; rimilitarizimin e mundshëm të Perandorisë Yamato.
Ai varg shkëmbijsh që ndodhet në ujra të ëmbla, është pra vetëm një pretekst i pastër, e ndoshta një casus belli për përplasjet e ardhshme në një hapësire më të madhe. Një pasqyrë që shërben për të përcjellë imazhin e rënies së një fuqie jo më hegjemoniste, dhe durimin permanent të një Kine, e cila e vetmja në botë, pa skena, aneksime e aksione demonstrative, e di që koha, numrat punojnë për të. Pikë pas pike…
*Drejtori i La Repubblica online. Marrë nga repubblica.it
/tesheshi.com/
