Konfliktet e interesit në Mesdheun lindor po ndodhin në një rajon të ngarkuar me një numër çështjesh të pazgjidhura, duke përfshirë alokimin e burimeve natyrore, statusin e Qipros, caktimin e detit, statusin e ishullit, luftërat në Libi dhe Siri dhe beteja të tjera për pushtet.
Duke dobësuar ndikimin amerikan dhe duke krijuar një vakum të sigurisë, vendet evropiane si Franca po përpiqen të plotësojnë këtë boshllëk. Turqia, si vendi me vijën më të gjatë bregdetare në Mesdhe, dëshiron më shumë të drejta për veten e saj dhe beson se vendet fqinje duan ta margjinalizojnë atë.
Ka më shumë se 2,000 ishuj midis Greqisë dhe Turqisë, dhe disa janë destinacione të njohura turistike. Të gjithë këta ishuj i përkasin Greqisë, megjithëse disa janë vetëm dy kilometra larg bregdetit turk. Gjithashtu, pothuajse i gjithë deti Egje dhe hapësira ajrore i përkasin Greqisë.
Nëse një anije turke dëshiron të lundrojë nga Stambolli në Izmir, ajo duhet të kalojë përmes ujërave territoriale greke. Eshtë e njëjta gjë me hapësirën ajrore, e cila ndodhet afër bregdetit turk.
Me fjalë të tjera, Turqia, vendi me vijën më të gjatë bregdetare në Mesdhe, ka daljen më të ngushtë në det.
Situata e sotme midis dy vendeve rregullohet nga Marrëveshja e Lozanës e vitit 1923, kur Turqia, si pasardhëse e Perandorisë Osmane të mundur, nënshkroi një marrëveshje paqeje, e cila rregullonte kufijtë e saj.
Ishujt e tjerë, të njohur si Ishujt Dodekanezë, ishin nën kontrollin italian deri në 1947, kur iu dorëzuan Greqisë pas nënshkrimit të Traktatit të Parisitnë të njëjtin vit.
Kështu, ishulli i Kastellorizo, i cili ndodhet vetëm dy kilometra nga Turqia dhe pothuajse 600 kilometra nga bregdeti grek, i përkiste Greqisë. Situata është e njëjtë me ishujt e tjerë si Lesbos dhe Kos.
Kjo është një nga arsyet kryesore të zemërimit turk sot, pavarësisht nga orientimi politik ose ideologjik.
Një arsye tjetër për tensionet e gjata midis Turqisë dhe Greqisë është Qiproja.
Pas një grushti shteti ushtarak nga grekët qipriotë në 1974 që synonte aneksimin e të gjithë Qipros në Greqi, Turqia dërgoi një ushtri për të mbrojtur pakicën turke në veri të ishullit. Kështu, pas luftës, u krijua Republika Turke e Qipros Veriore, dhe në jug, Republika e Qipros, e cila është kryesisht greke.
Qeveritë e njëpasnjëshme turke janë indinjuar për dekada që Republika greke e Qipros njihet ndërkombëtarisht dhe është një anëtare e Bashkimit Evropian, ndërsa Republika Turke e Qipros Veriore nuk njihet nga askush përveç Ankarasë.
Arsyeja e tretë për tensionin në Mesdhe janë zonat ekskluzive ekonomike, dmth interpretimet e ndryshme të së drejtës ndërkombëtare detare.
Greqia pretendon se secili prej ishujve të saj ka jo vetëm një brez detar territorial 12 milje detare nga bregu, por edhe një zonë ekonomike ekskluzive deri në 200 milje detare nga bregu.
Sipas këtij interpretimi, ishulli grek i Kastellorizo do të kishte të drejtë për një zonë ekonomike ekskluzive që është sa 4,000 herë më e madhe se zona e vetë ishullit dhe e cila do të ngushtonte ndjeshëm zonën ekonomike ekskluzive të Turqisë.
Turqia e kundërshton atë, duke thënë se ishujt kanë të drejtë vetëm për ujëra territoriale, jo zona ekskluzive ekonomike sepse është llogaritur nga brigjet e vendit.
Ushtritë
Sa i përket kapaciteve ushtarake bazë, Turqia është më në avancë se Greqie, pa llogaritur dhe një industri të fuqishme ushtarake të sajën.
Kështu, trupa aktive, Turqia ka 355 mijë, ndësa Greqia ka 107.593 mijë.
Avionë luftarakë, Turqia ka 293, ndërsa Greqia ka 228.
Anije luftarake, Turqia ka 35, ndërsa Greqia 32.
Fregata, Turqia ka 16, ndërsa Greqia ka 13.
Tanke, Turqia ka 2.535, ndërsa Greqia ka 1.353.
Psikologjike
Pos këtyre të dhënave, Turqia ka dhe epërsi psikologjike ndaj Greqisë, pasi jo vetëm e ka patur nën vete gjatë Perandorisë Osmane, por dhe e ka mundur në disa luftra në fund të perandorisë, ku veçon ajo e Izmirit. Greqia nga ana e saj, jo vetëm përballë Turqisë, nuk ka asnjë luftë frymëzuese në historinë e vet si shtet.
Turqit thonë se grekët as kanë qenë e as janë armiqtë e tyre, duke shtuar në finale, se “ata(grekët), janë shumë të vegjël për të qenë armiqtë tanë!”. /tesheshi.com/
