Vazhdimi dhe përshkallëzimi i konfliktit ushtarak mbi rajonin e Nago-Karabakut për të tretën javë me radhë midis forcave armene dhe azerbajxhanase, si dhe dështimi për t’i dhënë fund luftimeve nga dita e parë, kanë hapur derën për të parashikuar skenarët e mundshëm që mund të çojë në kriza, bazuar në kronologji, zhvillimi i situatës dhe pasojat aktuale të ngjarjeve të tilla, si dhe lidhja e tyre me aleancat rajonale.
Të hënën, ministri turk i Mbrojtjes Hulusi Akar bëri thirrje për tërheqjen e separatistëve armenë nga Nago-Karabak, në një bisedë telefonike me homologun rus, i cili është mbrojtësi i armëpushimit i shpallur të shtunën në rajon dhe i cili u shkel shumë shpejt.
“Azerbajxhani nuk mund të presë edhe 30 vjet që të arrihet një zgjidhje,” tha Akar, duke aluduar në armëpushimin e parë në vitin 1994, kur konflikti “ngriu” pas një lufte që vrau rreth 30,000 njerëz.
Zona e luftës së ndërmjetësimit
Haber Turk tregon se nuk është realiste të përjashtohet Ankaraja nga çështja e konfliktit midis Azerbajxhanit dhe Armenisë, duke theksuar se Moska mund të vendosë forcat e saj në rajon duke përdorur trazira si një justifikim, si pjesë e përpjekjeve të saj për të fituar pavarësinë e Nago-Karabakut.
Gazeta turke shpjegon se rajoni është bërë një zonë e luftës së ndërmjetësimit, të cilën askush nuk mund ta kontrollojë plotësisht dhe vakumi i krijuar nga Shtetet e Bashkuara i hap rrugën Rusisë për të rritur ndikimin e saj.
Lufta, e cila rifilloi në 27 shtator, ka dimensione të rrezikshme për sa i përket armatimit, politikës së brendshme dhe situatës gjeopolitike, shtoi gazeta.
Saeed Al-Haj, një studiues mbi Turqinë, komenton nga Stambolli se “dështimi i Azerbajxhanit dhe Armenisë për t’iu përgjigjur thirrjeve të Rusisë për paqe dhe dialog, sugjeron që përplasjet midis dy palëve ka të ngjarë të vazhdojnë, veçanërisht pasi Turqia tregon njëanshmëri të plotë ndaj Azerbajxhanit”. Rusia dhe Irani po bëjnë thirrje për një armëpushim. Në të kundërt, mungesa pothuajse e plotë e Shteteve të Bashkuara dhe heshtja e Bashkimit Evropian janë të dukshme “.
Ai nuk përjashton mundësinë që konflikti të përshkallëzohet në një luftë të hapur, sepse ajo më pas mund të shndërrohet në një luftë rajonale në një shkallë më të gjerë, të cilën Rusia nuk do ta lejojë, për shkak të rëndësisë gjeopolitike dhe ekonomike të rajonit, por edhe për shkak të ndërthurjes dhe kompleksitetit të sistemit të aleancës.
Haj i tha Al Jazeera-s se “Baku-js aktualisht është duke u mbështetur në sukseset e shpejta në terren që mund të bëhen shkak për të bërë presion mbi Armeninë në çdo proces politik të mëvonshëm, pasi natyra e zonës malore dhe rrugët e saj të pabarabarta e bëjnë të vështirë arritjen e një fitoreje vendimtare ushtarake”. .
A mund të “kalojë” skenari nga Idlibi?
“Grupi i Minskut, i ngarkuar me zgjidhjen e konfliktit në rajonin e Nago-Karabakut midis Azerbajxhanit dhe Armenisë, nuk ka gjasa të luajë një rol më me ndikim në zgjidhjen e krizës në këtë moment, ndërsa Turqia kritikon grupin dhe Kombet e Bashkuara për dështimin për të bërë ndonjë përparim, në zbatimin e rezolutave të Këshillit të Sigurimit të KB “, shtoi ai.
Studiuesi beson se “Turqia po përfiton nga mungesa e Shteteve të Bashkuara dhe po përpiqet të krijojë një kornizë alternative rajonale ose ndërkombëtare për të kontribuar në një zgjidhje, me atë që të jetë pjesë e saj.”
Prandaj, Haj beson se do të ketë një kuptim turko-rus të krizës së Kaukazit, e ngjashme me marrëveshjet e arritura midis dy vendeve në Siri dhe Libi në mungesë të Shteteve të Bashkuara, pasi të dy vendet kanë aftësinë të ndikojnë në të dy palët e konfliktit.
Bazuar në këtë, skenari i ruajtjes së status quo-së dhe lëkundjeve midis periudhës së qetësisë dhe përshkallëzimit aktualisht duket më i sigurti, ndërsa zhvillimet në terren mund të inkurajojnë të dy palët të negociojnë në një periudhë afatmesme me ndërmjetësimin rus ose ruso-turk, thotë studiuesi Saeed Al-Haj.
Në 30 shtator, ministri i Jashtëm turk Mevlut Cavusoglu propozoi idenë e zgjidhjes së konfliktit të Nago-Karabakut në një “mënyrë siriane” duke krijuar një korridor sigurie dhe kryerjen e patrullimeve të përbashkëta në zonat e propozuara për të tërhequr linjat e demarkacionit midis forcave.
Në këtë kontekst, eksperti ushtarak turk Ismail Hakki beson se baza ushtarake ruse në Rusi në Armeni, shtëpia e rreth 5,000 trupave, mund të luajë rolin e bazës Hmeimim në Siri dhe të bëhet një garantues për një dialog paqësor për të zgjidhur konfliktin e Nago-Karabakut.
Superioriteti i ushtrisë azerbajxhanase
Hakki i tha Al Jazeera-s se “Turqia dhe Rusia kanë një rol kryesor në arritjen e një zgjidhjeje të konfliktit midis Azerbajxhanit dhe Armenisë. Prandaj, mënyra e vetme për të arritur një zgjidhje të problemit të Kaukazit të Jugut është përmes negociatave, në përputhje me rezolutat e KB, të cilat kërkojnë rivendosje e sovranitetin e Azerbajxhanit mbi Nago-Karabakun, për të respektuar të drejtat e armenëve që jetojnë në rajon dhe për të lejuar kthimin e refugjatëve, gjë që e bën skenarin e Idlibit më shumë të ngjarë kur bëhet fjalë për një shans për të arritur një kompromis midis Azerbajxhanit dhe Armenisë në një të ardhme të parashikueshme”.
Ai beson se Armenia ka të ngjarë të miratojë këtë skenar në rast se ushtria azerbajxhanase vazhdon të rimarrë kontrollin mbi zonat më të mëdha në rajon, falë epërsisë së ushtrisë së saj, e kjo për shkak të mbështetjes ushtarake turke. /tesheshi.com/
