Që jetojmë në një kohë krize të thellë dhe disapërmasore, kjo ndihet dhe në gjuhë. Dhe për më tepër në gjuhën e atyre janë njohur e kanë qenë të njohur për elegancën e saj, bashkë me mendimin që e ka përcjellë, pavarësisht se për çfarë.
E tillë ka qenë ajo e Lubonjës ndër vite. Themelues i mendimit kritik shqiptar, së bashku me ish-miqtë e ngushtë Rama e Klosi (i ndjerë), Lubonja ka ofruar ndër vite atë që vërtet i ka munguar dhe i duhej publikut shqiptar; një gjuhë e aftë për të elaboruar probleme të mprehta shqiptare, të së djeshmes e aktualitetit gjithashtu, të politikës apo aspekteve sociale, të artit apo filozofisë. Madje dhe oponencën politike e ka bërë me një lloj gjuhe e mendimi prej së cilës edhe shënjestra e saj mund të përfitonte. E tillë ka qenë ajo ndaj Berishës – Berishës së parë – prej nga dhe nisi të formësohej figura dhe mendimi i tij publik.
Edhe pse përballë një politikani me natyrë mujshare, ku ajo çfarë është filozofike apo etike nga një vesh i hyn e nga tjetri i del, Lubonja iu qas gjithnjë si kritik i moderuar, pa e lëshuar kurrë gjuhën, edhe pse përballja me të qe nga më të vështirat, ku pa tepri mund të thuhet se “të ikte koka”. Bëhej fjalë për vitet ’96 – ’97, ku Lubonja, së bashku me Daut Gumenin e Kurt Kolën, me Forumin e tyre Për Demokraci, do dilnin në rrugë për t’u përballur me regjimin e Berishës. Megjithatë, asgjë e ngjashme me gjuhën e sotme kundër Ramës. Përballë ish-mikut të tij, ajo ka shqyer të gjitha “zinxhirët” e etikës duke ngjarë me atë të militantëve të rëndomtë.
Madje ndodh që e lëshon atë – gjuhën – me mallkime e kërcënime, në thirrje më shumë se revolucionare, duke qenë dhe krah të birit të Fahri Balliut, njeriu që e denonconte në vitet post-‘97 si gjuha komunisto-revanshiste e PD-së në opozitë.
Krah tij janë dhe të tjerë ish-të afërt me Ramën, jo aq miq me të sa Lubonja, por të përbashkët brenda një familjeje shijesh politike, etike e estetike mendimi, duke qenë njëherësh anti-berishistë. Dallojnë ndër ta Bushati, Bejtja apo Zheji, që po ashtu si Lubonja – me pak përjashtime – siç Bejtja – gati e kanë militantizuar gjuhën kundër Ramës. Veçon Bushati, i cili duke qenë dhe krah Lubonjës në një hapësirë televizive, ndër më të rëndomtat nga mënyra se si artikulohet një kritikë politike, bën thirrje gjithashtu për revanshizëm në përmbysjen e Ramës – dorëzimi i mandateve nga opozita, është dhe një investim i tij.
Po pse ky shndërrim kaq paradoksal, ku pra me Berishën, apo dhe me Nanon më vonë, e sërish me Berishën në të dytin pushtet të tij, kanë qenë më “intelektualë” në kritika apo oponencë, e me Ramën kaq harbutër, ndërkohë që duhej të ishte e kundërta, gjersa ky i fundit iu ofron dhe sfidën e një intelektualiteti, në gjuhë e mendim, edhe kur ia fut kot? Me gjasë, e kjo është më tepër psikologjike, paaftësia për t’u përballur intelektualisht me Ramën në kritikën ndaj tij, apo në aftësinë për t’a zhbiriluar keqqeverisjen e tij profesionalisht, i çon te rruga më e shkurtër dhe njëherësh e vetmja e mbetur, ajo e kundërshtimit apriori me gjuhë militantësh, ku akuzat hidhen qesim, e bashkë me to dhe thirrjet e tipit revolucionar për ta përmbysur jashtë “rrugës demokratike”.
Po te ishte ndryshe dhe që duhej të ishte, edhe në emër të një sfide të hapur, Lubonja, Bushati e të ngjashëm me ta, do ishte mirë ta provonin politikisht një përballje me Ramën, aty ku ai e meriton e ku ata do provonin se mund ta shembin fasadën e tij. Përndryshe, duhet të pajtohen së paku me një disavantazh në raport me Ramën: ky i fundit bënte dikur këtë që bëjnë ata, ndërsa këta nuk e kanë bërë kurrë atë që vendosi ta bëjë Rama; marrjen e një përgjegjësie.
Askush prej kastës së kritikëve ndaj tij, prej atyre pra që deri dje ishin në një familjeje shijeje politike e intelektuale me të, nuk njihet për marrjen e një përgjegjësie – në kuptimin shtetëror apo qeverisës të fjalës – prej së cilit të provonin se përtej kritikës, kanë diçka për të ofruar edhe në veprim, në funksion të një konkurrence aftësish e vlerash.
Nuk fillon e mbarron protagonizmi për të mirën shoqërore duke qenë një jetë e 24 orë në 24 “i paekspozuar”. /tesheshi.com/
