Autoritetet shëndetësore thonë se arma më e përhapur kundër COVID – maskat kirurgjikale – duhet të hidhen pas një përdorimi të vetëm, por shqetësimet mjedisore po detyrojnë disa shkencëtarë të rishikojnë këtë rekomandim.
Ndërsa koronavirusi vazhdon të përhapet, maskat janë bërë të detyrueshme në shumë vende. Por kostot janë bërë problem, ashtu si edhe fakti që kaq shumë maska plastike të disponueshme përfundojnë në rrugët ujore dhe oqeane.
Një nga alternativat janë maskat e ripërdorshme, por shumë njerëz preferojnë maskat e disponueshme kirurgjikale sepse ato janë më të lehta dhe individualisht më të lira.
“Maskat mjekësore janë vetëm për një përdorim”, tha Organizata Botërore e Shëndetësisë. “Hidhni maskën menjëherë, mundësisht në një kovë të mbyllur”.
Por në kontekstin e mungesave gjatë valës së parë të pandemisë COVID-19, OBSH-ja në një raport të prillit lejoi ripërdorimin e maskave kirurgjikale kur kishte një “mungesë kritike të PPE (pajisje mbrojtëse personale)”. Administrata e Ushqimit dhe Barnave të SHBA (FDA) lejoi – në rrethana të jashtëzakonshme – avujt e peroksidit të hidrogjenit për të dekontaminuar maskat N95 të veshura nga profesionistët e kujdesit shëndetësor. Metoda të tjera për pastrimin e maskave kirurgjikale përfshijnë ekspozimin ndaj temperaturave të larta ose rrezatimit ultraviolet.
Por këto metoda nuk janë shumë të përshtatshme për njerëzit në shtëpi, tha mikrobiologu francez dhe anëtar i Adios Corona, Denis Corpet.
Adios Corona – një grup shkencëtarësh të cilët japin informacion në lidhje me COVID-19 për publikun – rekomandon “të vendosni një maskë në një zarf letre me një datë të shënuar qartë që nuk do ta prekni për shtatë ditë”.
“Disa studime shkencore tregojnë se pothuajse të gjitha viruset kanë vdekur në maskë pas shtatë ditësh,” tha Corpet.
Një studim i botuar në The Lancet zbuloi se vetëm 0,1 përqind e virusit në sipërfaqen e jashtme të maskës mund të zbulohej ende pas shtatë ditësh. Megjithatë, kjo metodë nuk është e përshtatshme për punonjësit e kujdesit shëndetësor të ekspozuar ndaj ngarkesave të larta virale.
Peter Tsai, shpikësi i materialit filtrues të ngarkuar elektrostatikisht për maskat N95, pajtohet me metodën shtatë-ditore. Por ai sugjeron të lini maskat e përdorura jashtë për shtatë ditë para se të përdoren përsëri, një cikël që ai thotë se mund të përsëritet pesë deri në dhjetë herë.
Maskat e disponueshme mund të vendosen gjithashtu në furrë, tha Tsai për AFP, idealisht në një temperaturë midis 70 dhe 75 gradë Celsius – jo shumë e lartë për të shmangur djegien e plastikës, por mjaft të nxehtë për të vrarë virusin.
Por larja e tyre në lavatriçe nuk është ide e mirë.
“Larja pa detergjent mund të mos largojë virusin,” tha Tsai. “Dhe, larja me detergjent do të fshijë ngarkesat (elektrostatike)”, duke zvogëluar efektivitetin e tij.
Grupi francez për të drejtat e konsumatorit UFC-Que Choisir lau maskat kirurgjikale në 60 ° C, i vendosi në një tharëse dhe i hekurosi. Pas 10 cikleve të tilla, maskat vazhduan të filtronin të paktën 90 përqind të grimcave 3 mikronë.
“Përveç ndjeshmërisë së butë, maskat kirurgjikale të lara ishin të paktën po aq efektive sa maskat më të mira prej liri,” raportoi UFC-Que Choisir javën e kaluar.
Studiuesi Philippe Vroman nga Universiteti francez i Inxhinierisë Ensait doli në të njëjtin përfundim.
Pas pesë larjesh, “praktikisht nuk ka ndryshime (filtrime) për grimcat 3 mikronë”, tha Vroman, bazuar në rezultatet paraprake që, vëmë re, nuk janë botuar ende në një revistë shkencore të vlerësuar nga kolegët.
“Dhe unë preferoj të ndërroj maska çdo katër orë dhe t’i laj, sesa t’i mbaj me ditë të tëra siç bëjnë disa njerëz”, tha ai.
Sidoqoftë, jo të gjithë shkencëtarët pajtohen me këtë propozim.
“Larja e maskës në shtëpi mund të shkaktojë ndotje dytësore dhe përhapjen e virusit nëse larja nuk është bërë siç duhet,” tha Kaiming Ye, kreu i departamentit të inxhinierisë biomjekësore në Universitetin Binghamton në Nju Jork.
Derisa të publikohen më shumë kërkime, këshillat zyrtare të autoriteteve shëndetësore nuk do të ndryshojnë: “Maskat kirurgjikale duhet të hidhen në kosh pas përdorimit”, tha autoriteti shëndetësor francez SBS, por vuri në dukje se më shumë studime janë duke u zhvilluar. /tesheshi.com/
