Nga Joe Macaron
Nuk është sekret që PresidentiTrump është i fiksuar për të zhbërë ose imituar trashëgiminë e paraardhësit të tij, Barack Obama. Trump tani dëshiron të mposhtë pasardhësin politik të Obamës, Joe Biden, në zgjedhjet e ardhshme presidenciale dhe dëshiron të bëjë marrëveshje të mjaftueshme paqeje për të fituar Çmimin Nobel për Paqe, të pakapshëm ashtu si Obama në 2009.
Ndërsa numrat e sondazheve të tij filluan të bien, “fitoret” e politikës së jashtme u bënë edhe më të nevojshme për të larguar vëmendjen nga problemet politike në vend dhe për të përmirësuar imazhin e tij. Prandaj, Trump udhëzoi këshilltarët e tij të kërkonin mundësi për të arritur marrëveshje në të gjithë botën para zgjedhjeve presidenciale të vitit 2020.
Akordimi në Izrael është në zemër të fiksimit të presidentit për mbledhjen e marrëveshjeve të politikës së jashtme si trofe, postimin e tyre në Twitter dhe pozimin me palët e përfshira në foto në Zyrën Ovale, kështu që votuesit amerikanë mund ta shikojnë atë duke treguar aftësitë e tij tw “artit tw marrwveshjeve”.
Në javët e fundit, presidenti amerikan ka qenë mjaft i zënë. Më 13 gusht, ai pati një telefonatë trepalëshe me udhëheqësit e Emirateve dhe Izraelit për të nënshkruar marrëveshjen për normalizimin e marrëdhënieve. Më pak se dy javë më vonë, duke shpresuar për të arritur një marrëveshje të madhe për normalizimin arabo-izraelit, ai dërgoi Sekretarin e Shtetit Mike Pompeo në një turne në Sudan, Bahrein dhe Oman.
Trump më pas u bëri thirrje udhëheqësve të Serbisë dhe Kosovës më 4 shtator për një marrëveshje mbi normalizimin ekonomik që mund të përfundojë në komplikimin e mëtejshëm të situatës në Ballkan, ndërsa të dy vendet çuditërisht pranuan Izraelin pa një arsye të qartë politike. Administrata e tij po shtyn gjithashtu Libanin e brishtë për të nënshkruar një marrëveshje të shënjimit të kufirit me Izraelin në javët e ardhshme.
Shtëpia e Bardhë ka tërhequr gjithashtu disa lidhje për ta bërë Bahreinin shtetin e dytë të Gjirit për të normalizuar marrëdhëniet me Izraelin.
Kjo ofensivë diplomatike përpara zgjedhjeve në SHBA është një ilustrim i mirë i prirjes së Trump për të përzier politikëbërjen me fushatën dhe për të drejtuar një makinë propagande me një qasje kulti të personalitetit pavarësisht nga pasojat negative brenda ose jashtë vendit. Dhe pasoja të tilla janë mjaft të sigurta.
A janë të rëndësishme marrëveshjet e normalizimit?
Normalizimi i marrëdhënieve midis Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Bahreinit nga njëra anë dhe Izraelit nga ana tjetër, është kulmi i një procesi kumulativ që është mbajtur kryesisht me dyer të mbyllura për vite me rradhë.
Kur Trump erdhi në pushtet në 2017, ai miratoi një strategji për të ndërtuar një afrim të vazhdueshëm prapa skenave midis disa shteteve të Gjirit dhe Izraelit. Ai donte të përfundonte një “marrëveshje paqësore” midis izraelitëve dhe palestinezëve për të mundësuar një koalicion zyrtar arabo-izraelit kundër Iranit.
Pasi përmbyti Izraelin me dhurata falas, siç ishte njohja e Jeruzalemit si kryeqytet dhe ndëshkimi i palestinezëve për refuzimin e tij, faza e parë e kësaj strategjie filloi të lëkundet. Ndërkohë, Netanyahu zhvilloi zgjedhje njëra pas tjetrës për të shmangur presionin amerikan për të bërë disa lëshime ndaj palestinezëve.
Prandaj administrata Trump u detyrua të braktisë përpjekjet për të zgjidhur konfliktin palestinezo-izraelit dhe të kalojë në fazën e dytë të njoftimit zyrtar të aleancës arabo-izraelite, pasi zgjedhjet e nëntorit po afroheshin shpejt. Nën pretekstin e parandalimit të aneksimit izraelit të territoreve shtesë në Bregun Perëndimor, Emiratet njoftuan se do të normalizonin marrëdhëniet me Izraelin. Pastaj, pas një muaji, ata u ndoqën nga Bahreini.
Pasoja kryesore e këtij procesi nuk është strategjike por reflektohet në thyerjen e tabusë ideologjike, morale dhe kulturore të angazhimit publik arab me Izraelin, i cili pritet të bëhet një çështje e diskutueshme në diskursin rajonal arab. Lidhja Arabe, puna e vetme e të cilës për dekada ka qenë të dënojë aktivitetet izraelite, nuk i ka kritikuar hapat e ndërmarrë drejt normalizimit arabo-izraelit.
Fakti është se në disa shtete të Gjirit, një gjeneratë e re e sundimtarëve në pushtet nuk kanë afinitetin e njëjtë për çështjen palestineze si paraardhwsit dhe që kanë përparësi të tjera brenda dhe jashtë vendit. Këto marrëveshje normalizimi janë gjithashtu një kujtesë se ekuilibri i fuqisë në botën arabe ka kaluar nga forcat tradicionale pro-Izraelit, të tilla si Siria dhe Iraku, në fuqi më të vogla në periferi.
Popullatat e Bahreinit dhe Emiratet e Bashkuara Arabe marrin pjesë me pak më pak se dy milion (pa llogaritur punëtorët e huaj) nga 422 milion arabë. Natyra e sistemeve politike në të dyja këto shtete lejon elitat në pushtet të lidhin marrëveshje të tilla normalizimi, me forcë nëse është e nevojshme, me mbështetjen amerikane dhe tani me miratimin e forcuar të drejtpërdrejtë të Izraelit.
Duke pasur parasysh rolin e saj simbolik në Islam dhe presionin e mundshëm politik në vend, Arabia Saudite nuk është ende gati për normalizim, por duke pasur parasysh se sa udhëheqja saudite i detyrohet Trump-it për mbijetesën e saj diplomatike pas vrasjes së Jamal Khashoggi, ajo e ndihmoi Bahrainin ta bënte atë për të.
Kjo qasje nga lart-poshtë për normalizimin është një zgjidhje e shpejtë ose një përpjekje për të arritur një fitore të shpejtë dhe nuk ka gjasa të ndryshojë qëndrimin e publikut arab ndaj Izraelit. As Bahreini dhe as ushtarët e Emirateve nuk kanë luftuar Izraelin në fushën e betejës, dhe për këtë arsye normalizimi i tyre nuk ka ndonjë ndikim të rëndësishëm në dinamikën e konfliktit arabo-izraelit.
Sidoqoftë, marrëveshjet e normalizimit kanë për qëllim të mbështesin autoritarizmin arab dhe të rikthejnë rolin e SHBA-së para Pranverës Arabe si një mbrojtës i regjimeve arabe që i bëjnë lajka Izraelit. Këto janë marrëveshje simbolike që vetëm do të thellojnë ndarjet rajonale në vend që t’i zbusin ato. Emiratet e Bashkuara Arabe mund të përpiqen të sjellin regjime të tjera arabe në këtë bosht për të zgjeruar koalicionin kundër Iranit, dhe kështu Turqisë. Kjo mund të rrisë tensionet rajonale nga Levanti në Afrikën e Veriut.
Përpjekjet e hershme arabe për normalizimin me Izraelin nga lart poshtë ishin plotësisht të pasuksesshme dhe përfunduan me konflikt, siç ishte rasti me Libanin, ose paqe të ftohtë në rastin e Jordanisë.
Ndikimi në politikën e jashtme amerikane
Në kontekstin e procesit të normalizimit, ekziston një bashkim i qartë i interesave midis Trump dhe atyre që morën pjesë në ceremoni në Shtëpinë e Bardhë, pasi të dy palët duan që Biden të mundet më 3 nëntor. Disa shtete të Gjirit dhe Izraeli janë të shqetësuar se nëse demokratët kthehen në pushtet, ata ka të ngjarë të rivendosin marrëveshjen bërthamore iraniane dhe biznesin e SHBA me Teheranin. Prandaj, ata e parandalojnë këtë veprim duke krijuar një realitet të ri në terren.
Netanyahu dhe disa sundimtarë të Gjirit janë gjithashtu duke i kthyer shërbime Trump-it që i ndihmoi ata në betejat e tyre politike brenda dhe jashtë vendit. Afrimi me Trump dhe Izraelin potencialisht mund të mbrojë Emiratet e Bashkuara Arabe nga çdo presion për t’u pajtuar me Katarin. Pasja e Izraelit si një aleat do t’i japë Abu Dhabit një avantazh më të madh në Uashington edhe nëse Biden fiton.
Ky normalizim i sponsorizuar nga SHBA tregon gjithashtu një kontradiktë në strategjinë e administratës Trump për Lindjen e Mesme, e cila lëkundet midis mbështetjes së politikave turke në Siri dhe Libi dhe forcimit të aleancës arabo-izraelite, e cila është po aq kundër Ankarasë sa është kundër Teheranit. Kjo qasje selektive provokon tensione në Mesdheun lindor dhe tani në rajonin e Gjirit në vend që të ruajë stabilitetin dhe të inkurajojë reformat.
Në të njëjtën kohë, normalizimi nuk ka gjasa ta bëjë strategjinë e SHBA më efektive në frikësimin e Iranit dhe madje mund të forcojë narrativën e regjimit iranian në politikën arabe.
Në fund të fundit, ndikimi i vërtetë i normalizimit arabo-izraelit do të varet kryesisht nga fitorja e zgjedhjeve të Trump dhe evolucioni i politikës izraelite. Sidoqoftë, është e rëndësishme të theksohet këtu se Netanyahu gjithmonë do të zgjedhë të kënaqë koalicionin e djathtë që e mbajti atë në pushtet në vend që të kënaqte aleatët e tij të rinj të Gjirit të cilët sigurisht nuk mbajnë çelësat e luftës dhe paqes në konfliktin arabo-izraelit.
Pra, kur dritat e kamerës fiken ose kur Trump largohet nga zyra presidenciale, ata që kanë hedhur hapa drejt normalizimit mund të kuptojnë se ata kanë hequr dorë nga karta e negociatave si një dhuratë falas pa marrë asnjë lëshim në këmbim dhe se fuqia e madhe marrëveshjet rajonale janë bërë përsëri në dëm të tyre.
Ndërkohë, Trump mbase duhet të normalizojë marrëdhënien e tij me realitetin. Në fund të mandatit të tij të parë, presidenti aktual i SHBA-së vepron si ministri i Jashtëm izraelit de facto. Narcisi, i cili pëlqen të besojë se është shumë i mirë në bërjen e marrëveshjeve, nuk mund të nxitojë ndryshimin historik nga interesi vetjak pa shkaktuar konflikte që mund të zgjasin më shumë sesa dëshira e tij për të qëndruar në pushtet. /tesheshi.com/
