Gjatë jetës së tij, Einsteni (1879-1955) ishte një lloj ylli në mesin e shkencëtarëve, pasi në moshën 26-vjeçare, gjatë vitit 1905, ai botoi disa punime epokale. Njëra prej tyre – Teoria Speciale e Relativitetit – i solli atij famë botërore. Vetëm 12 vjet më vonë, Nobel-in në Fizikë. Por cili ishte frymëzimi i tij?
Motoja e tij mund të ishte “shkencë, dashuri, kafe”, sipas Jürgen Renn, profesor i gjeoantropologjisë në Institutin Max Planck në Jena dhe historian i shkencës. Koleksioni i letrave nga korrespondenca mes Einstein-it dhe gruas së tij të parë, Mileva Mariç quhet “Të puth verbalisht të dielën”. Ata shkëmbyen letra midis 1897 dhe 1903. Renn ishte një nga redaktorët për botimin e atyre letrave në 2005.
“Detyra ime ishte t’i lexoja, t’i komentoja dhe t’i vendosja në një kontekst historik”, thotë Renn, i cili duket se është magjepsur nga ato letra edhe sot e kësaj dite: “Ishte material sensacional, sepse përmbante jo vetëm deklarata dashurie, por edhe materiale shkencore nga faza më krijuese e Einstein-it, për të cilat ai shkëmbente mendime me të dashurën e tij të atëhershme dhe gruan e ardhshme.”
Shkencë dhe dashuri
Letrat dëshmojnë jo vetëm për jetën emocionale të Einstein-it të ri, por edhe për shfaqjen e teorive të tij shkencore. Einstein dhe Mileva Mariç (1875-1948) u takuan në vitin 1896 në Universitetin Teknik Zviceran në Zyrih. Ai ishte 17 vjeç dhe ajo 20. Më pas ai mbaroi shkollën e mesme në Zvicër, sepse e la shkollën e mesme në Mynih. Ajo erdhi për të studiuar nga Vojvodina, e cila në atë kohë ishte pjesë e Monarkisë së Habsburgëve. Në Zagreb ndoqi gjimnazin e djemve dhe u regjistrua në fizikë në Zyrih si e vetmja grua në moshën e saj dhe studentja e parë në përgjithësi.
‘Einsetein-it ndoshta i pëlqente që Mileva ishte unike. Në ato vite ai përpiu Shopenhauerin dhe kishte qëndrim antiborgjez. Mes tyre lindi një dashuri e veçantë: “Me të, Einsetein-i mund të lidhte dashurinë dhe jetën e tij shkencore. Ata mund të flisnin fjalë për fjalë për gjithçka”, thotë Renn.
Ata u martuan në vitin 1903. Patën tre fëmijë në martesë dhe ajo zgjati, të paktën zyrtarisht, deri në vitin 1918.
“Do të lini jashtë çdo marrëdhënie personale me mua. Ju nuk mund të prisni asnjë butësi nga unë dhe as nuk do të më akuzoni për asgjë,” shkroi Einstein-i në një letër në 1914. Në zgjidhjen e divorcit, ai pranon se ka të drejtën mbi paratë e Nobel-it.
Numri i tyre nuk dihet
Einsteini u sëmur gjatë qëndrimit të tij të gjatë në Berlin, ku jetoi pas qëndrimit në Zyrih dhe Pragë nga viti 1914. Në vitin 1933, për shkak të origjinës së tij çifute, ai u largua nga Gjermania naziste dhe u vendos në Shtetet e Bashkuara. Në Berlin për të kujdesej e afërmja e tij e ngushtë, aktorja Elsa Löwenthal. Ai jetoi me të dhe kur u divorcua nga Mileva, ata u martuan. Ajo kritikoi higjenën e tij të dobët dhe i dha një furçë flokësh. Më pas ai i shkroi asaj: “Nëse jam shumë i neveritshëm për ty, atëherë kërko një djalë që është më i pëlqyeshëm për shijet e grave”.
Letrat e tij të dashurisë tregojnë se ai e donte shkencën, miqësinë dhe – gratë. Ai nuk ishte thjesht një gjeni i admiruar. Ai ishte një njeri krejtësisht normal. Letrat origjinale të dashurisë së Albert Einstein-it janë shfaqur në një ofertë ankandi nga Christie’s në Londër. /tesheshi.com/
