Një ekip shkencëtarësh çekë kanë zbuluar në jugun e Shqipërisë një liqenen termal nëntokësor që sipas tyre cilësohet si më i madhi në botë. Ata e kanë quajtur liqeni Neuron, sipas fondacionit që financoi ekspeditën.
Ky liqen ndodhet brenda luginave të zonave kufitare malore midis Greqisë dhe Shqipërisë, pranë krahinës së Leskovikut, aty shkencëtarët çekë kanë eksploruar prej disa vitesh situatën komplekse nën tokë.
Më saktë, në rajonin e Vromonerit, në anën shqiptare të kufirit, ata hasën në një sistem të gjerë shpellash në vitin 2021, të cilat që atëherë i kanë studiuar në detaje.
Sistemi përmban shumë burime të nxehta që lëshojnë vrunduj të larta avulli dhe ku gjurmimi i burimit të avullit i çoi ata të gjenin një humnerë mbi njëqind metra të thellë, të cilën e quajtën Atmos.
Në fund të asaj humnerë, ekipi tani ka konfirmuar zbulimin e liqenit termal nëntokësor më të madh në botë deri më sot.
Ai është i një gjatësie prej 138 m, me një gjerësi prej 42 m dhe një perimetër 345 m. Mund të mbajë gjithashtu 8,335 m3 ujë të nxehtë.
Richard Bouda, një fotograf dhe speleolog, përshkruan se si u bë zbulimi:
“Gjatë eksplorimit fillestar, ne krijuam një hartë bazë duke përdorur pajisjet që kishim. Ne e dinim që atëherë se kishim zbuluar diçka vërtet të veçantë.
Falë Fondacionit Neuron, kemi blerë një skaner celular LIDAR, i cili na lejon të matim të gjithë shpellën dhe të gjithë zonën e liqenit.
Ne do të bashkëpunojmë edhe me hidrologët të cilët do të matin pjesën nënujore të atij liqeni duke përdorur sonar.”
Procesi me të cilin është bërë shpella që përmban liqenin është gjithashtu e pazakontë.
Uji mineral i liqenit është i ngopur me sulfur hidrogjeni, i cili, në kontakt me ajrin, oksidohet dhe prodhon acid sulfurik që e kthen vazhdimisht shkëmbin gëlqeror në gips të butë.
Puna e ekipit çek në Shqipëri do të kontribuojë në kuptimin e këtij lloji të rrallë të formimit të shpellave dhe ka më shumë punë për të bërë atje, siç shpjegon Richard Bouda:
“Falë shkencëtarëve me të cilët punojmë, ne e dimë se burimet përreth ushqehen me ujë nga liqeni.
Ne besojmë se ky zbulim mund të kontribuojë gjithashtu në mbrojtjen e të gjithë zonës dhe në një kuptim më të mirë të hidrologjisë së saj, sepse deri më sot askush nuk e di se si janë të lidhura saktësisht këto ujëra nëntokësore me sipërfaqen”, thotë Richard Bouda.
