Një i ri nga Sri Lanka, 21 vjeç, nuk priste që të dërgohej në front në Ukrainë kur nënshkroi kontratën me Ministrinë e Mbrojtjes Ruse. Ai mësoi për mundësinë e bashkimit me ushtrinë ruse nga një bashkatdhetar. Ai i tha se nëse do të shërbente në ushtrinë ruse për një vit, ai dhe prindërit e tij do të merrnin nënshtetësinë ruse.
“Më tha që nuk do të më dërgonte në front, por do të punoja asistent”, tha i riu. Ai ka nënshkruar kontratën në shkurt dhe menjëherë ka marrë rrogën e parë në shumën prej 2000 dollarë amerikanë. Atij iu premtuan një pagë prej 2,300 dollarë në muaj plus bonuset e mundshme.
“Për shkak të varfërisë dhe situatës përgjithësisht të keqe ekonomike në Sri Lanka”, thotë ky i ri, ai vendosi të marrë një vizë pune për në Rusi përmes Agjencisë së Punësimit. Kriza në atdheun e tij është përkeqësuar edhe më shumë për shkak të luftës që po bën Rusia, pasi bllokada e eksportit të drithit dhe mallrave të tjera ukrainase përmes Detit të Zi ka rritur çmimet e ushqimeve dhe karburanteve.
Ai punoi një vit në një kasap në Rusi dhe kur i mbaroi viza, jetoi ilegalisht për një vit tjetër në Moskë, ku punoi në një restorant të ushqimit të shpejtë. Ai përfundimisht u bashkua me ushtrinë ruse.
Pas vetëm dy muajsh të kaluar në brendësi, ai u transferua në periferi të qytetit të okupuar ukrainas të Donetskut. “I thashë komandantit se doja të kthehesha në Sri Lanka, por ai tha se ishte e pamundur dhe se sipas kontratës do të përballesha me 15 vjet burg në Rusi nëse arratisesha”, thotë i riu. Ai shton se njësia e tij përfshinte qytetarë të Nepalit, Indisë, Kirgistanit dhe Taxhikistanit. Ai ishte në front vetëm një herë – për pesë ditë. Më pas ai u plagos dhe u kap.
Siç raportoi Bloomberg në qershor, duke cituar zyrtarë evropianë, Rusia detyroi mijëra punëtorë dhe studentë të huaj t’i bashkoheshin ushtrisë së saj në luftën kundër Ukrainës. Të huajt u kërcënuan se nuk do t’u zgjateshin vizat për Rusinë nëse refuzonin.
Shumë para për shërbimin në ushtrinë ruse
“Ne jemi shumë, shumë të varfër,” thotë një 35-vjeçar nepalez në një kamp burgu në Ukrainën perëndimore. Në korrik, ai tregoi historinë e tij, por gjithashtu donte të mbetej anonim. Në bisedë mori pjesë një roje që nuk kuptonte anglisht dhe nuk ndërhynte në bisedë.
Në Nepal, ai punoi si shofer taksie për rreth 400 dollarë në muaj. Nuk mjaftonte për të ushqyer gruan, dy fëmijët dhe prindërit. Ai dëgjoi nga një mik nga India se dikush mund të fitojë “shumë para” në ushtrinë ruse. Kështu, në tetor 2023, ai mbërriti në Moskë, ku iu nënshtrua rekrutimit dhe u dërgua në qendrën e trajnimit “Avantgarde” në periferi të kryeqytetit rus, së bashku me 60 të huaj të tjerë.
Kjo qendër, sipas një raporti të CNN, shërben ekskluzivisht për trajnimin e mercenarëve të huaj. Atje, nepalezët nënshkruan një kontratë njëvjeçare me ushtrinë ruse për një pagë prej 2000 dollarë në muaj.
A Somali mercenary explains how Russia recruits foreign fighters with offers of money and a passport
They hide the fact that they will be sent to Ukraine’s frontlines and are given just 7 weeks training pic.twitter.com/uIPfwIrtB0
— Samuel Ramani (@SamRamani2) June 17, 2024
Ai thotë se fillimisht ishte vendosur prapa frontit së bashku me një kinez – si ndihmës kuzhine. Në njësinë e tij kishte 23 persona nga Nepali dhe tre nga India, ndërsa njëmbëdhjetë të tjerët ishin rusë. Të gjithë komunikuan duke përdorur një përkthyes audio.
Pas një muaji, ai u transferua në pozicione afër Donetskut. Aty i kërkoi komandantit të kthehej në shtëpi, por iu tha se nuk ishte e mundur të anulohej kontrata. Disa javë më vonë, në prill, ai u plagos dhe më pas pa ushtarët ukrainas. “Hoqa helmetën, jelekun antiplumb dhe pushkën, kërkova ndihmë dhe thashë se po vija nga Nepali”, tha ai.
Njerëz nga Jugu Global në Ushtrinë Ruse
Aktualisht, rreth një duzinë mercenarë të huaj janë në robërinë ukrainase, thotë Petro Jazenko, zëdhënës i Shtabit Koordinues për të Burgosurit e Luftës në shërbimin e inteligjencës ushtarake ukrainase HUR. “Disa të tjerë janë kapur, por ende nuk janë përfshirë në statistika”, tha Jazenko në një intervistë për Deutsche Welle. Sipas tij, në mesin e të burgosurve ka shtetas të vendeve afrikane, për shembull nga Sierra Leone dhe Somalia, si dhe nga Sri Lanka, Nepali dhe Kuba. “Këta janë kryesisht njerëz nga jugu global, nga vendet e varfra,” thotë Jazenko, duke shtuar se një kuban i tha atij se fitonte vetëm shtatë dollarë në muaj në shtëpi.
HUR nuk e di se sa të huaj po luftojnë në anën ruse. Rusia u drejtohet të huajve përmes reklamave në rrjetet sociale, si dhe drejtpërdrejt – përmes agjitatorëve, thotë Yazenko: “Ata shpesh premtojnë punë në kompani dhe kur bëhet fjalë për ushtrinë, ata thonë se do të vendosen vetëm në brendësi të vendit”.
Kjo u konfirmua edhe nga tetë të burgosur të huaj, të cilët u sollën në një konferencë shtypi në Kiev nga shërbimi i inteligjencës ushtarake ukrainase HUR në mars – pesë shtetas nepalezë dhe nga një shtetas nga Kuba, Sierra Leone dhe Somalia. Ata, siç thanë, kanë folur vullnetarisht me gazetarët. Kështu, një burrë nga Sierra Leone tha se ai tashmë kishte marrë pjesë në një luftë në vendin e tij, ishte plagosur dhe nuk kishte ndërmend të merrte pjesë në një luftë tjetër. Ai erdhi në Rusi sepse iu premtua një punë në ndërtim.
Petro Jazenko nga HUR vëren se mes të huajve ka edhe profesionistë që luftojnë për Rusinë. “Ata kanë përvojë ushtarake dhe e dinë shumë mirë se ku po shkojnë”, thotë Jazenko. Jo të gjithë janë viktima të mashtrimit, shton ai.
Mercenarët e huaj trajtohen si robër lufte
“Derisa të nisë një çështje gjyqësore ndaj tyre, ne do t’i mbajmë si ushtarë rusë të kapur”, thotë Jazenko për statusin e këtyre të huajve. Asnjëri prej tyre ende nuk është liruar. “Disa vende, veçanërisht Sri Lanka dhe Nepali, janë të interesuara për kthimin e qytetarëve të tyre. Kjo na lejon të negociojmë,” thotë zëdhënësi i HUR.
Në fillim të vitit, CNN raportoi, duke cituar burimet e veta, se Rusia kishte rekrutuar rreth 15,000 qytetarë nepalezë. Në kryeqytetin Katmandu gazetarët morën pjesë në një takim të familjeve të mercenarëve nepalezë, të cilët kërkuan nga autoritetet kthimin e të dashurve të tyre. Qeveria nepaleze përmendi vetëm 200 qytetarë të saj në ushtrinë ruse, 13 prej të cilëve vdiqën. Megjithatë, ata i ndaluan qytetarët e tyre të shkonin për të punuar në Rusi. Kësaj i parapriu një thirrje për t’i dhënë fund rekrutimit të qytetarëve nepalezë nga Rusia. Policia në Katmandu arrestoi 18 persona të dyshuar si të përfshirë në rekrutim.
Ndihma e arratisjes edhe për të huajt
Janë të njohura edhe raste të ushtarëve të huaj që janë larguar nga pozicionet ruse. Në maj, HUR njoftoi, pa specifikuar shifrat e sakta, se kishte pasur një ikje masive të mercenarëve nepalezë të vendosur në rajonin e pushtuar të Luhansk. Në qershor, France 24 raportoi se 22 mercenarë nga Sri Lanka ishin arratisur nga ushtria ruse.
Aktivistët e organizatës ruse të të drejtave të njeriut “Idite lesom” (“Kaloni nëpër pyll”) ndihmojnë në arratisjen nga ushtria ruse – kryesisht rusë dhe ukrainas, të cilët u rekrutuan me forcë në territoret e pushtuara. Ata gjithashtu ndihmojnë qytetarët e vendeve të tjera.
Ivan Čuviljajev, përfaqësues i kësaj organizate, konfirmon në një intervistë për DË se aktivistët e tyre, ndër të tjera, kanë ndihmuar qytetarët e vendeve afrikane dhe të Afganistanit për të ikur. Sipas tij, mënyra se si Rusia rekruton të huajt për ushtrinë e saj nuk ndryshon nga qasja e tyre në rekrutimin e qytetarëve të vet. “Ata shfrytëzojnë faktin që njerëzit nuk i njohin ligjet dhe janë në gjendje të vështirë financiare”, përfundon ky aktivist i të drejtave të njeriut.
