Një pjesë kyçe e trashëgimisë islame të Madridit do të shfaqet për herë të parë në fund të këtij muaji, kur një muze i ri hap dyert për publikun në kryeqytetin spanjoll.
Një nga atraksionet kryesore të muzeut është Galeria de Colecciones Reales (Galeria e Koleksioneve Mbretërore) pjesë e murit origjinal të fortifikuar Umajad të Madridit.
Ndërsa zbulimi i këtij muri mesjetar nuk është asgjë e re, gjuha e përdorur për të promovuar këtë ekspozitë sugjeron se pas vitesh lëkundjeje, kryeqyteti spanjoll më në fund është gati të përqafojë të kaluarën e tij islame.
Duke cituar dëshmitë më të fundit arkeologjike, ky muze mbështet narrativën, e pranuar prej kohësh në qarqet akademike, se Emiri Muhamed I i Kordobës themeloi Madridin në shekullin e nëntë.
“Madridi është i vetmi kryeqytet evropian me rrënjë islame”, tha Alvaro Soler, arkeologu dhe kuratori pas kësaj ekspozite.
Soler shtoi se ky fakt është një e vërtetë e papërshtatshme: “Kur Felipe II vendosi të vendoste kryeqytetin e tij në Madrid (1561), ai u përfshi në luftëra fetare kundër turqve. Ai u përball me paradoksin e synimit për ta bërë kryeqytetin një qytet mysliman. Kështu filloi i gjithë procesi i manipulimit të historisë së këtij qyteti”.
Dëshmitë arkeologjike zbulojnë historinë e vërtetë.
Ky muze u ndërtua në vendin e murit origjinal të fortifikuar të Pallatit Mbretëror të Madridit, i cili vetë ndodhet mbi atë që dikur ishte alkazari (kështjella) e qytetit.
Në qendër të qytetit, kjo zonë është e pasur me mbetje arkeologjike.
Gjatë ndërtimit të këtij objekti në vitin 1999, u zbuluan muri dhe tre kulla së bashku me mbetjet e portës.
Arkeologët kanë zbuluar gjithashtu objekte të shumta nga periudha kur Madridi njihej si Mayrit.
Skeleti vizigotik
Por shtypi spanjoll ishte veçanërisht i magjepsur nga “Valentine”, një skelet i shekullit të tetë i gjetur në vend në 2009.
Në shkurt 2011, kryearkeologia Esther Andreu shpjegoi për gazetën El Pais se ndoshta ishte skeleti i një bariu endacak vizigot.
Në qershor, gazeta El Mundo dhe ABC publikuan këtë artikull me titullin “Skeleti i vizigotëve vë në dyshim origjinën e Madridit”.
Kjo ishte e nxituar: ajo nuk i tha Andreu-t se skeleti ishte provë se atje kishte një vendbanim.
Soler është e mërzitur që kjo histori ende po diskutohet. “Njeriu i përmendur ekziston. Por për të qenë në gjendje të themi se kishte një popullsi vizigotike në Madrid, do të duhej të kishim një bazilikë, një varrezë ose një kishë, diçka të prekshme”, shpjegon ai.
Ai theksoi se një skelet në mes të ish-katundit nuk dëshmon asgjë. “Vizigotët zakonisht varroseshin me sende varresh dhe ne nuk kemi asgjë nga këto.”
Megjithëse shtypi i djathtë e keqinterpretoi Andreu-n dhe i dha një titull sensacionalist, ajo ende i qëndron pretendimit të saj se skeleti është vizigotik, duke përmendur moshën e skeletit të përcaktuar nga metoda e karbonit: “Nuk kam asnjë dyshim. Skeleti është i shekullit të tetë”.
Daniel Gil, një profesor i studimeve arabe dhe islame në Universitetin Complutense të Madridit, kundërshtoi se “teknikisht shteti visigotik u zhduk pas sundimit islam në dekadën e dytë të shekullit të tetë”.
“Muslimanët pushtuan Toledon dhe zonën përreth në 712,” tha ai. “Megjithëse është e vërtetë që Umajadëve iu desh një kohë e gjatë për të konsoliduar këtë zonë – prandaj u themelua Madridi – nga viti 712 e tutje nuk mund të flasim më për vizigotët, por për andaluzianët, edhe nëse ata nuk ishin në marrëdhënie të mira me Emirët e Kordobës”.
Gil është i përkushtuar që t’i ndërgjegjësojë qytetarët për të kaluarën islame të qytetit dhe ka punuar me Fondacionin Spanjoll jofitimprurës Kulturor Islam (FUNCI) në projekte të ndryshme, duke përfshirë rinovimin e Emir Muhammad I Park në 2010 për të siguruar që ai të ketë bimësinë e saktë të Andalusit – zona e Gadishullit Iberik nën sundimin musliman.
Historia dhe klima politike
Parku i lartpërmendur ndodhet pikërisht pranë muzeut nën një pjesë tjetër të murit të shekullit të nëntë të Madridit, i cili u zbulua në vitet 1950.
Sipas Gil, ky mur vlerësohet periodikisht dhe shpesh braktiset në varësi të klimës politike. “Kur e hapën këtë park në vitet 1990, kishte pllaka të mëdha në spanjisht dhe arabisht që nderonin Muhamedin I si themeluesin e Madridit. Këto pllaka u hoqën kur parku u rinovua dhe janë në depo komunale. Ata [këshilli i qytetit] kurrë nuk deshën t’i kthejnë ato.”
Edhe pse ka pllaka të copëtuara për trashëgiminë islame të Madridit në rrugë pranë murit, nuk ka asgjë në vetë parkun.
Gil gjithashtu theksoi se parku zakonisht është i mbyllur për publikun: është i hapur vetëm gjatë fundjavave dhe disa hyrje mbyllen edhe atëherë.
Një tjetër vendim interesant i qeverisë lokale, këtë herë komuniteti më i madh autonom i Madridit, është që të gjitha zbulimet arkeologjike nga qyteti të shkojnë në një muze rreth 40 km larg në Alacala de Henares, dhe jo në Muzeun San Isidro në qendër të qytetit.
Një zgjedhje e pazakontë duke pasur parasysh se Muzeu San Isidro ndodhet në vendin e asaj që dikur ishte Moreria e qytetit – zona ku jetoi komuniteti musliman i Madridit pas pushtimit të krishterë në 1083.
Drejtori i muzeut, Eduardo Salas, tha: “Ka një objekt shumë të bukur që do të ishte i preferuari im, por origjinali është në Alacala de Henares”.
Objekti për të cilin ai flet është një model i portës së qytetit që mund të ishte një lodër ose një temjanicë.
“Ajo pjesë doli kur ata po gërmonin këtu në muze,” tha Salas. “Dera e vjetër maure ishte jashtë derës kryesore të muzeut dhe ky model i vogël u shfaq këtu. Edhe pse nuk është domosdoshmërisht një portë maure, ajo është një model i një porte islame, një rrethim islam. Por ne kemi riprodhim. Do të donim të kishim origjinalin”.
Muzeu San Isidro i kushtohet origjinës së Madridit dhe ka një koleksion të mirë por të kufizuar të qeramikës islame.
Disa nga këto artefakte vijnë nga gërmimet e mëparshme kur një garazh nëntokësor u ndërtua në vitet 1990 nga Pallati Mbretëror nën Plaza de Oriente.
Një kullë vrojtimi e shekullit të 11-të al-Andalus u zbulua gjithashtu në atë kohë. Edhe pse është e ekspozuar, ajo është e fshehur brenda garazhit pa asnjë shenjë.
Muzeu i ri
Gil beson se kjo tregon shqetësimin që autoritetet kanë me pranimin e rrënjëve islame të Madridit, të cilat datojnë që nga një studim i teksteve mesjetare nga shekulli 19 dhe fillimi i shekullit të 20-të.
“Kur u qarkulluan burimet arabe për themelimin e Madridit nga Muhamedi I (1938), zyrtarisht, si dhe në qarqet akademike, ishte një tregim i përhapur gjerësisht, i cili është ende i gjallë sot, i cili thotë se, ‘mirë, Muhamedi themeloi Madridin, por aty kishte një popullsi me origjinë vizigotike, romake apo çfarëdo tjetër”, thotë Gil.
“Më pas, ndërsa arkeologjia përparonte, u bë e qartë se nuk kishte asnjë gjurmë paraislame në qendrën historike të Madridit”.
Shfaqja në muzeun e ri bazohet në dëshmitë më të fundit të disponueshme.
Në një dhomë të madhe kushtuar mbetjeve të gjetura në vend, vizitorët mund të dëgjojnë për origjinën e qytetit si një nga kështjellat e ndërtuara për të mbrojtur Toledon nga sulmet nga veriu i krishterë.
Muzeu Galeria de las Coleccione Reales do të inaugurohet nga Mbreti dhe Mbretëresha e Spanjës më 25 qershor dhe muzeu do të hapë dyert për publikun e gjerë më 29 qershor. /tesheshi.com/
