Thelbi i një sistemi modern politik është padyshim legjitimiteti i cili i buron nga vullneti i pastër dhe i patransformuar i zgjedhësve prej ndërhyrjeve jashtë këtij vullneti. Edhe pse buron nga ky vullnet, legjitimiteti është përherë në luftë për mbijetesë pasi kërcënohet nga ilegjitimja dhe pasiguria.
Filozofi dhe sociologu gjerman Niklas Luhmann e përshkruan më saktë gjendjen e legjitimitetit në shoqëritë moderne: “Legjitimiteti – thotë ai – është një formë në të cilin sistemi politik pranon bashkëjetojë me pasigurinë e tij”.
Nëse ky formulim i legjitimitetit flet për demokracitë e konsoliduara, çfarë duhet të themi për sistemet hibride në të cilat demokracia dhe autoritarizmi takohen në një pikë të vetme, që është absurdi?
Pra, çfarë mund të thuhet për këto demokraci totalitare të cilat legjitimitetin e kanë jashtë kutit të duhur, ku eliat politike mundohen të qëndrojnë në pushtet përmes keqpërdorimit të ideologjisë, të nacionalizmit, historisë dhe fesë duke i sherbetosur me karizëm e populizëm? Pasiguria atëherë kthehet në thelbin e këtyre sistemeve dhe tashmë ajo nuk duhet thjesht të bashkjetojë me legjitimen, ajo thjesht e gëlltit atë.
Ajo që ka kohë që ndodh tek ne në Shqipëri, është pikërisht tentativa për të ndërtuar drejtësi sociale me anë të padrejtësive zgjedhore.
Prandaj shoqëria jonë në thelb ka vuajtur dhe tranzicioni ka zgjatur në mënyrë të dhimbshme, sepse ajo që shitej si drejtësi sociale përmes sistemit politik, në fakt ishte një padrejtësi e ndërtuar shpesh mbi elementë të rrejshmë zgjedhorë të cilët nga ana e tyre prodhuan institucione të lëkundura përsa i përket besueshmërisë, legjitimitetit dhe përcaktueshmërisë si vullnet popullor.
Më ironikja e të gjithë historisë tonë të tranzicionit është fakti se padrejtësia sociale që u shpërfaq që nga ciklika zgjedhore e 1996-tës e cila vazhdoi për pothuaj dekada të tëra, u trajtua si amalgam shpirtëror i popujve politikë për të shëruar një popull politik nga rreziku i ardhjes në pushtet të popullit tjetër politik brenda së njëjtës Shqipëri të vogël.
Për këtë arsye u hartuan kode zgjedhore me masa sigurie juridike të lartë, u ndërtua një infrastrukturë zgjedhore brenda një sistemi super të kyçur dhe një botë e pafund kodesh e kyçesh, u investua në sistemin e transmetimeve në kohë reale, pikërisht për të sulmuar direkt skepticizmin dhe mosbesueshmërinë që gëzonin partitë politike dhe popujt politikë respektivë ndaj njëri –tjetrit.
Në këtë prizëm, ku edhe shoqëria jonë shijon këtë lloj pasigurie, burimi kryesor i saj përmblidhet tek korrupsioni si formë më eksplicite e padrejtësisë sociale, e cila nga ana e saj prodhon destabilitet. Korrupsionit jo vetëm në kuptimin material, por edhe korrupsionin e qëllimeve dhe vullneteve politike.
Kështu, ne si shqiptarë kemi plotësuar trekëndëshin perfekt: korrupsion-padrejtësi-destabilitet nga i cili buron tranzicioni ynë, sepse tashmë ai është kthyer në gjënë më legjitime, tashmë tranzicioni nuk është në formatin i “ikshëm”, jo, ai është aty, ai është vetë legjitimiteti i sistemit në të cilin ne gjallojmë sot.
Tranzicioni na duhet sepse ai të lejon të bësh çdo gjë; të siguron përfitime të mëdha, të menjëhershme dhe të pagjurmueshme, si tentative e grupeve të mëdha të interesit. Për të (tranzicionin), ja vlen që të luftohet politikisht sepse ai të pajis me narrativën e heroit për të dalë prejt tij por pa e bërë kurrë një gjë të tillë. Ai na duhet sepse siç edhe Huntigton e përmend: “Korrupsioni transformohet në mirëmbajtësin e një sistemi politik ashtu siç edhe reformat janë. Korrupsioni mund të kthehet në zëvendësuesin e reformave, dhe të dyja, korrupsioni dhe reformat, mund të kthehen në zëvendësuesin e revolucionit.”
Prandaj, ne na duhet tranzicioni sepse ai të pajis me bashkëjetesën perfekte mes korrupsionit dhe reformave, pra, mes progresit dhe regresit duke qëndruan në mënyrë perfekte në të njëjtin vend për dekada. Kështu revolucioni, në kuptimin e ndryshimeve sociale kundra padrejtësive dhe të keqes, bëhet i kotë në thelbin e tij kthehet i panevojshëm sepse bashkejetesa e reformave me korrupsionin, e ka zëvendësuar tashmë ndryshimin duke e legjitimuar tranzicionin.
Ne, nuk po arrijmë të ndajmë luftën politike nga lufta për mbijetesë. Problemi i qeverisjes shqiptare nuk është problem thjesht politik, por është problem i përhershmërisë së të bërit të të njëjtit gabim.
Kështu, situata e emergjencës politike i kaloi caqet e të arsyeshmes dhe tashmë është kthyer në një sistem. Mirëpo, kjo formë e ekzistencës së identiteve të dyfishta politike dhe kufinjve të dyfishtë të ndarjes morale, në fakt ka prodhuar në formë ciklike të këqija dhe tani pas tre dekadash jemi përsëri në të njëjtën situatë.
Në fund fare, ti si qytetar gjendesh i vetmuar në hallakatjen tënde sociale mes mijëra vogëlsish që nuk ndreqen kurrë, me sytë nga e ardhmja që shkëlqen gjithmonë por që kurrë nuk bën dritë, me shpresën se kësaj radhe e kanë seriozisht, por që skandalet pranë territorit tënd vetjak vetëm se përforcojnë ndjenjën e frikës dhe pakënaqësisë. Duket sikur ka një kusur kohe që ti kërkon diçka, por që për ty është e pamundur.
Në fakt, ajo që t’i kërkon është thjesht të jesh i qeverisur drejt dhe ndershëm por që të kthehet ty në mijëra forma të stërholluara politike e shantazhesh të cilat përfundojnë me shtetrrethim krimi. E ti vazhdon me optimizmin tënd të zverdhur, se vërtet kësaj radhe të përhershmit e tranzicionit, ndoshta e kanë seriozisht. /tesheshi.com/
