Për shumë kohë, analistët kanë shkruar artikuj dhe analiza që kanë parashikuar kryengritje të reja në Egjipt, e njëri ndër ta isha edhe unë.
Të premten, egjiptianët nga shumë provinca dolën në protesta kundër regjimit aktual të presidentit Abdel Fetah al Sisi.
Brohoritjet në rrugët dhe shehet kryesor të vendit kujtonin Pranverën Arabe, atë që largoi diktatorin e kamotshëm, Hosni Mubarak.
Protestat e së premtes madje përdorën edhe slogane të ngjashme me atë të 2011 –tës: “Populli e do rënien e regjimit.”
Protestat vazhduan edhe në kryeqytet, pjesa më e rrezikshme e vendit nëse rastis të jesh kundërshtar i regjimit.
Si nisi e gjitha
Demonstratat e fundjavës erdhën pas nxitjes nga Mohamed Ali, aktor, regjisor, biznesmen dhe ish-kontraktues ndërtimor që jeton në azil të vetë-imponuar në Spanjë. Në fillim të këtij muaji, ai filloi të publikonte video kritike për regjimin, në të cilat dha detaje të ndërlikuara të korrupsionit, përfshirë shpenzimet e harlisura nga Presidenti el-Sisi dhe familja e tij.
Ali punoi me ushtrinë për më shumë se një dekadë. Duke pasur parasysh statusin e tij të brendshëm, shumë egjiptianë besojnë se pretendimet e tij janë të besueshme.
Videot janë klikuar miliona herë, dhe rrjetet sociale e bënë punën e vet: egjiptianët dolën në rrugë.
Ali më pas ka publikuar disa regjistrime, duke i kërkuar ministrit egjiptian të Mbrojtjes Mohamed Zaki të arrestojë Sisin, dhe ushtria të qëndrojë pranë njerëzve. Ai gjithashtu bëri thirrje për një marsh milionësh.
Përgjigja e regjimit
Më 14 shtator, në një akt të paparë të mbrojtjes, el-Sisi iu përgjigj drejtpërdrejt pretendimeve të Ali gjatë një fjalimi në një Konferencë Kombëtare të Rinisë. Presidenti dukej se konfirmoi, në vend se t’i mohonte pretendimet se ai urdhëroi ndërtimin e pallateve të lavdishme të presidentit. “Po, unë kam ndërtuar pallate presidenciale dhe do të vazhdoj ta bëj këtë,” tha ai.
Qeveria fillimisht u përpoq të diskreditojë Ali si një simpatizant të Vëllazërisë Myslimane, grupi tashmë i jashtëligjshëm që fitoi zgjedhjet në Egjiptin pas revolucionit. Por ato përpjekje dështuan. Rrymat e dëshmive të besueshme nga historia politike, e biznesit dhe personale e Ali bëjnë të qartë se ai nuk është aspak nga linja fetare, siç janë VM-ja.
Atëherë qeveria ndërroi qasje, duke u përpjekur ta paraqiste Aliun si një tradhtar grash dhe maçomen. Kjo strategji gjithashtu dështoi. Edhe mediat me qendër jashtë dolën simpatizuese te ish-kontraktuesit ushtarak, duke e quajtur atë “hero” dhe duke i kërkuar popullit të anashkalojnë jetën e tij personale.
Përgjigja e së premtes në thirrjet e Ali për protestë duket se konfirmon se, për shumë egjiptianë, detaje të tilla janë të parëndësishme.
Një atmosferë frike
Siç mund të mendohej, mediat e el-Sisit minimizuan protestat e së premtes duke i quajtur si “të vogla dhe të parëndësishme”. Kjo ishte e njëjta strategji e përdorur nga regjimi Mubarak në 2011.
Por imazhet dhe pamjet e protestave, të cilat u zhvilluan pranë zonës simbolike të Sheshit Tahrir dhe gjithandej në Kajro, ashtu si në Aleksandri, Mansura dhe Suez, u përhapën gjerësisht në mediat sociale dhe tërhoqën vëmendjen e mediave të huaja.
Duke pasur parasysh kontekstin më të madh të politikës egjiptiane, demonstratat janë mjaft domethënëse, edhe nëse ato janë akoma më të vogla se protestat anti-Mubarak të 2011.
Protestat u ndaluan në Egjipt në vitin 2013 pasi forcat e sigurimit sulmuan protestuesit më 14 gusht 2013, duke vrarë më shumë se 900 protestues vetëm në Kajro. Në një raport pasues, Human Right Watch tha se shpërndarja e dhunshme ishte potencialisht “krime kundër njerëzimit”.
Duke pasur parasysh autoritarizmin dhe brutalitetin e dukshëm të regjimit el-Sisi dhe rrezikun e përgjithshëm që lidhet me të gjitha format e mosmarrëveshjeve publike, është e vështirë të hidhen poshtë protestat aktuale, apo të quhen si të vogla ose të parëndësishme. Nëse asgjë tjetër, egjiptianët kanë thyer një pengesë të frikshme.
Çfarë tregojnë protestat?
Egjiptianët kanë qenë prej kohësh të pakënaqur me aspektet kryesore të sundimit të el-Sisi. Presidenti ka ndaluar edhe komisionet në votim, kështu që nuk ka asnjë mënyrë për të ditur me saktësi sa ka mbështetje ai.
Nga pikëpamja e revolucionarëve që dolën në rrugë për të protestuar kundër Mubarak në Janar 2011, el-Sisi ka dështuar në të gjitha frontet. Në veçanti, sot liritë janë shumë më pak sesa që ishin nën Mubarak, dhe situata ekonomike është përkeqësuar.
Projektet kryesore ekonomike të El-Sisi – një kryeqytet i ri me një park ujor dhe një kullë masive, dhe zgjerimi i Kanalit Suez – shihen nga ekspertët si veprime të shpenzimeve të kota ku nuk do të përfitojnë as Egjipti as egjiptasit.
Në të njëjtën kohë, ai perceptohet të ketë keqmenaxhuar krizën ujore, keqtrajtoi infrastrukturën e shkatërruar të vendit dhe veproi kundër interesit kombëtar duke i dhuruar Arabisë Saudite dy ishuj në Detin e Kuq.
Sot, rreth një e treta e Egjiptianëve jetojnë në varfëri, me më pak se 1.50 dollarë në ditë. Treguesit më realë të varfërisë sugjerojnë se niveli i varfërisë në Egjipt është shumë më i lartë se ai.
Shkalla e inflacionit dhe masat shtrënguese, përfshirë shkurtimet e subvencioneve, e kanë bërë të vështirë për egjiptianin mesatar që të lëvizë punën, të vendosë ushqim në tryezë ose të kërkojë trajtim mjekësor.
Përballë varfërisë, keqadministrimit politik dhe çrregullimit ekonomik dhe referencave të vazhdueshme të el-Sisi në fjalimet e tij publike se sa është Egjipti “shumë i varfër”, përrallat e rrëfyera të Aliut për shpenzimin e harlisur të parave të tatimpaguesit nga presidenti, familja e tij dhe konfidencialët e afërt kanë nxiti zemërimin e publikut.
Pavarësisht se si zhvillohen gjërat në të ardhmen e afërt, protestat e tanishme mund të sinjalizojnë fillimin e fundit për sundimin e el-Sisi. Në ditët dhe javët në vijim, presioni ka gjasa të vazhdojë të rritet.
Nëse protestat bëhen të mëdha, dhe veçanërisht nëse ato zgjaten, ushtria mund të detyrohet të ndërhyjë për të eliminuar presidentin nga skena politike. Duke pasur parasysh frakturat brenda strukturës së energjisë, mund të ketë disa në aparatin ushtarak që “kruhen” për një mundësi të tillë.
Nëse kjo do të ndodhë, dhe kur do të ndodhë, pyetjet më të mëdha dhe më të rëndësishme do të rrotullohen rreth asaj se si egjiptianët që aspirojnë për demokraci mund të kapërcejnë një sistem autoritar, i cili shtrihet shumë më larg se tek një njeri i vetëm. /tesheshi.com/
