Mswati III, mbreti i Eswatinit që nga viti 1986 jeton në luks dhe kënaqësi ndryshe nga njerëzit e tij.
Si është të jesh një monark absolut? Kur bëni atë që dëshironi, nuk i jepni llogari askujt dhe bëni një jetë luksoze pa u kujdesur për popullin tënd? Jo shumë njerëz mund t’i përgjigjen kësaj pyetjeje sot. Ka rreth një duzinë mbretër që ende kanë pushtet absolut brenda kufijve të shtetit të tyre, dhe i vetmi në Afrikë është Madhëria e Tij Mswati III, monarku i Eswatinit për 28 vjet.
Dikur Swaziland
Eswatini deri në vitin 2018 quhej Swaziland. Të dy emrat do të thonë “Toka e Swazit”. Atë vit, Mswati III vendosi të ndryshojë emrin e vendit nga anglisht në Siswati, gjuhën e fisit të tij. Ishte një vendim në harmoni me qëndrimin e tij të përgjithshëm jetësor, lidhur me popullin e tij: respektimi i traditave, zakoneve dhe institucioneve. Në të njëjtën kohë, megjithatë, me këto vendime, mbreti 56-vjeçar jeton krejtësisht ndryshe nga njerëzit e tij dhe nuk toleron as kritikën më të vogël. Në fund të fundit, kjo është ajo që bëjnë monarkët absolutë. Klanet e ndryshme dhe familjet e zgjeruara të Swaz-it u bashkuan nën një mbret vetëm në mesin e shekullit të 18-të. Familja Dlamini, e cila dominonte mes klaneve, ka titullin monark dhe ka marrë përsipër të udhëheqë popullin në kohët e vështira të kalimit nga kasollet me kashtë dhe luftërat me shtiza e mburoja në botën moderne. Swazi e pranoi sundimin britanik relativisht shpejt (ndryshe nga popujt fqinjë, si zulutë), rajoni i tyre u bë një protektorat britanik dhe fitoi pavarësinë në 1968.
Britanikët menaxhuan mbi 100 raste të monarkive absolute të mbrojtura në të gjithë botën në perandorinë e madhe që ata ndërtuan, por kur i dhanë pavarësinë një rajoni ata këmbëngulën që të krijoheshin edhe disa institucione demokratike. Në rastin e Eswatin-it ata u tërhoqën. Veçantia e rajonit (Eswatini është pranë Afrikës së Jugut) kërkonte një udhëheqje solide. Dhe Sobuza II, babai i monarkut aktual, garantoi se vendi i tij nuk do të bëhej “pjesë” e Afrikës së Jugut. Në këmbim, megjithatë, ai kërkoi që të lihej të qeverisë i vetëm, pa institucione të pavarura politike, parlamente dhe parti politike.
Kushtetuta e vendit i dha atij kompetenca të pakufizuara dhe në vitin 1973 u kujdes që t’i forconte edhe më shumë. Ai e shpalli vendin në “gjendje të jashtëzakonshme” dhe mori pushtetet supreme. Partitë politike të sapoformuara atëherë u shfuqizuan, në parlament mund të zgjidhen vetëm deputetë të pavarur dhe 2/3 e deputetëve emërohen nga mbreti. Ai mund të emërojë kryeministrin, të miratojë qeverinë, të emërojë gjyqtarët dhe të kontrollojë të gjitha mediat e vendit. Përveç kanaleve televizive shtetërore, ka edhe një privat, në pronësi të familjes mbretërore. Pra, ai kontrollon të gjitha fuqitë.
Mswati III me 16 gratë dhe 45 fëmijët e tij
Sobuza II u largua nga jeta në vitin 1982 dhe Mswat-i, i cili në atë kohë ishte vetëm 14 vjeç dhe studionte në Angli, duhej të priste derisa të mbushej për t’u kurorëzuar mbret. Megjithatë, që nga viti 1986, kur ai ka udhëhequr vendin, ka bërë vetëm lëshime minimale demokratike, edhe në çështjet e lirive individuale.
I rritur në pasuri, Mswati III nuk kishte ndërmend të hiqte dorë nga ky stil jetese, pavarësisht faktit se 55% e 1.3 milionë banorëve të vendit të tij jetojnë nën kufirin e varfërisë dhe 18% janë bartës të virusit HIV. Në vend ka një elitë prej 15,000 njerëzve (kryetarët e klanit dhe familjet e tyre) që zotërojnë 98% të pasurisë së vendit.
Një nga ligjet e para të miratuara ishte kontrolli absolut i nëntokës. Eswatini nuk duket se ka depozita veçanërisht të pasura gurësh dhe metalesh të çmuar (ndryshe nga Afrika e Jugut fqinje), por vlen oksimoroni i mëposhtëm: Toka mund t’i përkasë një personi pa tokë, për shembull, por nëntoka poshtë saj i përket mbretit! Pra, me dekret mbretëror çdo tokë në vend mund të shpronësohet pa kompensim, në mënyrë që familja mbretërore të shfrytëzojë nëntokën e saj. Buxheti vjetor mbretëror për “shpenzimet korente” i kalon 61 milionë dollarë, pra 0.5% e PBB-së së vendit. Dhe këtu nuk përfshihen shpenzimet për mirëmbajtjen e pallateve mbretërore apo shpenzimet për udhëtime ndërkombëtare dhe qëndrime jashtë vendit. Dhe e gjithë kjo në një shtet ku gjysma e popullatës jeton me më pak se 1.5 dollarë në ditë.
Mbreti shfaqet shumë… tradicional edhe në çështjen e grave të tij. Ndryshe nga monarkët e tjerë poligamë modernë që kanë kufizuar zgjedhjet e tyre, Mswati III deri më tani ka pasur 16 gra të ndryshme dhe më shumë se 45 fëmijë. Në fakt, sipas një ligji që ai vetë ka miratuar, për të lidhur martesë me një grua, ajo duhet së pari të mbetet shtatzënë, pra të provojë se mund të lindë të paktën një trashëgimtar. Kjo do të thotë se përveç grave të ligjshme ka edhe një numër treshifror konkubinash, të cilat kanë kontakte të shpeshta me monarkun dhe janë në pritje. Të paktëve që e këshillojnë të jetë më konservator në këto çështje, mbreti u thotë se ka shumë më pak gra se babai i tij. Sobuza II kishte mbi 70 gra dhe 210 fëmijë.
Ligji për ndalimin e fotove
Për stilin e tij luksoz të jetesës, mbreti është kujdesur që të mos provokojë. Me ligj madje është e ndaluar të fotografosh (nga kushdo, jo vetëm nga bashkatdhetarët e tij) të gjitha shtëpitë që ai përdor. Dhe ka shumë, sepse ai ka vendosur të vendosë secilën nga 16 gratë e tij legale në pallatet e tij. E gjithë kjo përveç rezidencës mbretërore, e cila është ndërtuar në stilin tradicional dhe në fakt nuk është një rezidencë e vetme, por një grup shtëpish që përbëjnë një fshat të tërë.
Makinat luksoze me të cilat ai qarkullon janë një histori tjetër. Ndalimi i fotografimit të tij u miratua kur ai u kritikua nga shtypi ndërkombëtar për blerjen e një modeli shumë të shtrenjtë Daimler-Chrysler Maybach 62, i cili kushton pak më shumë se 500,000 euro. Pasuria e tij personale vlerësohet në 200 milionë dollarë nga Forbes dhe rinovimi i fundit i ndërtesave publike mbretërore kushtoi saktësisht 19.9 milionë dollarë.
Megjithatë, traditat janë pjesë përbërëse e shoqërisë. Dy ngjarje, “umhlanga” dhe “inkuala”, në të cilat merr pjesë vetë mbreti, janë ngjarjet më të rëndësishme në Eswatini gjatë vitit. “Umhlanga” zhvillohet çdo gusht dhe është tregu tradicional i… nuseve. Të rejat veshin kostume tradicionale (që padyshim i lënë pak imagjinatës…), mblidhen dhe kërcejnë, të rinjtë shikojnë, zgjedhin nusen dhe dy familjet rregullojnë “lombolat”, pajën, zakonisht në numër lopësh. “Inkuala” zhvillohet çdo janar dhe është ceremonia e mbushjes së moshës për të rinjtë, të cilët gjithashtu vishen tradicionalisht, kërcejnë valle lufte dhe lartësojnë trimërinë e tyre. E gjithë kjo në vitin 2024, nën vështrimin mbretëror miratues. /tesheshi.com/
