(Shënime për romanin “Kronika e zogut kurdisës”, Haruki Murakami, Skanderbeg Books)
Agim Baçi
A janë reale ato që besojmë për ditët tona? Ndoshta vetëm kur e bëjmë këtë pyetje nisim turin e dyshimit brenda kohës sonë, duke u rrotulluar në cepat e gjithë historive që na kanë ndodhur, se mos shohim diçka që e kishim harruar, që nga një detaj i dikurshëm, është kthyer në qendër historie për ne vetë. Haruki Murakami është një udhëtim i nëndheshëm i përditshmërisë njerëzore. Me ngjarje thuajse që mund t’i lëmë mënjanë, me njerëz që ndoshta s’do të na bënin përshtypje kurrë, me histori që shpesh i kemi harruar në çast, ai vjen e ndërthur pikëpyetjet më më të mëdha të Njeriut. Çfarë duhet të besojmë? A ka diçka përtej reales që shohim? A mund të jetë vetëm ajo që shohim? A mundet që t’i besojmë vetëm realitetit apo edhe ëndrrës, parashikimeve, hamendjeve?
Përmes 647 faqeve të romanit “Kronika e zogut kurdisës” Murakami arrin të ngrejë një trill përshkrues, ku e lidh si një fill të shkuarën dhe të tashmen, e ku njohja e vetvetes dhe tjetrit mbetet sfida e përhershme që nuk ka kohë, por ka gjithnjë nevojë për përgjigje.
“Fundja, një qenie njerëzore, a mund të arrijë ta kuptojë në mënyrë të përkryer një qenie tjetër njerëzore? Mund të harxhojmë kohë dhe energji të tepërt në përpjekje për të njohur dikë, por, në fund të fundit, vetëm sa i afrohemi thelbit të vërtetë të tij? Mund të bindim veten se dikë tjetër e njohim shumë më mirë, por a ia njohim vërtet gjërat e rëndësishme?”. (“Kronika e zogut kurdisës”, Hauki Murakami, Skanderbeg Books, përkthim nga Etta Klosi).
Okada, një 30 vjeçar ish jurist, i dalë i papunë, nis të quhet nga fqinjia e tij 16 vjeçare May Kasahara si “Zogu kurdisës”, një “zog” i cili më pas me “këngën e tij” na përcjell kronikat e ngjarjeve, njerëzve, historive, e sidomos atë të një marrëdhënie të pakuptueshme edhe pse dashurore me të shoqen, Kumikon. Kjo e fundit e braktis për një dashuri të pamenduar. Në fakt, një çmenduri seksuale. Por ky është veçse prologu. Marrëdhënia e saj me të vëllain, Noburu Wataya, është rrënja e thellë e perverses që kërkon të dalë në sipërfaqe. Përndryshe, mbetet një plagë që mund të të infektojë shpirtërisht për sa kohë nuk ke mundur ta pranosh se dëshiron të shërohesh. Noburu është një politikan, emrin e të cilit Okada i ka vënë maçokut si një shenjë moskuptimi me të. Madje, i gjithë përshkrimi i tij për kunatin nuk është veçse një protestë ndaj kotësisë dhe paturpërisë, që ka zënë rrugën drejt majave, si pjesë e një realiteti të trishtë, por fatkeqësisht të kudondodhur e kurdoherëndodhur.
Kreta Kano dhe Malta Kano janë dy personazhet ndërkaq që shëtisin shpirtërisht, njëra si parashikuese e tjetra si praktikuese e imagjinatës dhe banales njëkohësisht. Kreta është ëndrra që Okada nis ta shohë kur ende s’ish mësuar me braktisjen e së shoqes. Kreta ka të shkuarën, ka dhimbjen, ka dhunën, por ka edhe mbijetesën.
Hurakami vjen edhe në në një intermexo që përfshin parashikim, tradhëti e mbijetesë. Kjo është historia e përshkruar nga togeri Tokutaru Maiya, i cili sjell Okadës amanetin e ish fqinjit të tij, Hondës. Një histori më pas që përshkruan luftën dhe mbijetesë dhe jetën e çuditshme pas kësaj mbijetese. Maiya dhe Okada duken sikur vijnë nga e shkuara, por në fakt, nuk janë veçse një lidhje e përhershme me të tashmen, ashtu siç do të munden të udhëtojnë në kohë, ashtu siç udhëtojnë edhe nga Japonia e Nakamurës drejt jetëve tona, a thua se jetojmë të gjithë në një ishull. E për Nakamurën, toka është veçse një ishull, ku reales duhet të dimë t’i lexojmë nëntokën e saj, atë që qëndron fshehur në këmbët tona. A duhet të ëndërrojmë apo të ndjekim veç realitetin? Nëse bëjmë vetëm të parën rrrezikojmë të mbetemi pa kuptim. Nëse i dorëzohemi vetëm të dytit, veçse duhet të pohojmë vdekjen e ngadalshme përmes moskuptimit. Atëherë, a mundemi të ruajmë një vallzim plot ritëm brenda nesh mes ëdrrës dhe realitetit?
Duke vendosur edhe Okadën në një fund pusi, siç kish ndodhur me togerin Maiya përpara se të shpëtohej nga Honda prej vdekjes pas kapjes rob nga mongolët, Murakami jepe paralelen e pikës së fundme shpirtërore, ku për t’u ringritur kemi nevojë gjithnjë për një dorë, për një forcë të madhe, për një besim të madh. Dhe dora për Okadën vjen përmes letrave të 16 vjeçares Maya, me përshkrimet e saj për botën, që hapin derën e së ardhmes, madje edhe të dashurisë.
Haruki Murakami përshkruan dhe gjykon, rrëzon dhe ngren, jep gjirizet e fundme të botës njeriut, por harruar kurrë të shohë larg, e të besojë, se sa i fortë është ai që di të dojë veten dhe të tjerët. Përmes një stili të jashtëzakonshëm ai ndërfutet në ndjesitë më intime, duke sjellë përshkrime të jashtëzakonshme, herë perverse e herë plot jetë, plot ashpërsi e besim. Eshtë një arkitekturë e botës me fjalë, e ndërtuar sipas stilit të tij, por ku mund të jetojë kushdo. E siç thotë përmes një prej personazheve parashikuese (Malta Kanos), ajo që i ndodh Okadës “nuk është nga ato gjërat që kanë fillim dhe fund, të majtë dhe të djathtë, para dhe mbrapa” ( f 223). Rrëfimi i Murakamit, që vjen përmes kronikave të “Zogut kurdisës”, e ndarë në kapituj paralajmërues të asaj që ndodh, i përket vetëm “Kohës së Njeriut”. /tesheshi.com/
