Gazeta izraelite Haaretz publikoi një intervistë të realizuar nga gazetari Itay Mashiach me historianin amerikan me origjinë palestineze Rashid Khalidi. Intervista mbuloi tema të shumta që përfaqësojnë një pikë kthese në natyrën e konfliktit palestinezo-izraelit dhe rezultatet e mundshme të tij.
Khalidi, i cili doli në pension muajin e kaluar pas 22 vitesh si profesor në Universitetin e Kolumbias, është i bindur se izraelitët thjesht nuk e kuptojnë konfliktin sepse, thotë ai, ata jetojnë në një “flluskë të vetëdijes së rreme”.
Khalidi u përshkrua në intervistë si intelektuali i shquar palestinez i gjeneratës së tij dhe historiani më i gjallë i Palestinës, dhe shpesh përshkruhet si trashëgimtari i mendimtarit dhe kritikut letrar palestinezo-amerikan të ndjerë Edward Said.
Në librin e tij “Lufta njëqindvjeçare kundër Palestinës: Historia e kolonializmit dhe rezistencës së kolonëve”, i cili u botua në vitin 2020, Khalidi u fokusua për disa ngjarje që ai i sheh si pika kryesore kthese në konfliktin izraelito-palestinez.
Gazeta Haaretz thekson se pas operacionit “Al-Aqsa Flood” më 7 tetor 2023, libri i tij hyri në listën e bestsellerëve të New York Times dhe qëndroi në atë listë për gati 39 javë rresht.
67-vjeçari Khalidi pretendon se lufta që po zhvillohet nga ushtria okupatore izraelite në Rripin e Gazës nuk është “11 shtatori i Izraelit”, duke aluduar në sulmet në New York në 2011-ën, as një “Nakba” e re, drama e parë palestineze nga Izraeli në sapoformimin e shtetit sionist.
E vetmja mënyrë për të kuptuar luftën e ndezur në Rripin e Gazës, shton Khalidi, është ta shohim atë përmes kontekstit të konfliktit që ka vazhduar në Palestinë për një shekull.
“Izraelitë më të mëdhenj se izraelitë”
Khalidi ishte këshilltar i delegacionit palestinez në bisedimet e paqes në Madrid dhe Uashington në periudhën 1991-1993. Ai kritikon ashpër rolin e Shteteve të Bashkuara në negociatat në librin e tij të botuar më parë, “Brokers of Deceit”, nga viti 2013, duke argumentuar se përpjekjet diplomatike të SHBA në Lindjen e Mesme e kanë distancuar më tej mundësinë e arritjen e paqes.
Khalid kritkon SHBA-në, duke thënë se amerikanët “ishin (gjatë negociatave) “më shumë izraelitë se vetë izraelitët”. “Nëse izraelitët po flisnin për ‘sigurinë’, amerikanët përkuleshin dhe përplasnin kokën në tokë”, thotë ai.
Ai është veçanërisht i ashpër ndaj presidentit amerikan Joe Biden, duke e përshkruar atë si “udhëheqës i propagandës izraelite (hasbar), duke pretenduar se pozicioni i tij ishte më ekstremi sepse ai ‘flet sikur të ishte zëdhënësi i ushtrisë izraelite, Daniel Hagri”.
Megjithëse kritikat ndaj SHBA-së dhe shtetit pushtues mund të duken shqetësuese për audiencën izraelite, sipas Mashiach, Khalidi zemëron një brez më të ri dhe më “ekstrem” të aktivistëve pro-palestinezë në Amerikën e Veriut me përgjigjet e tij delikate ndaj ngjarjeve të 7 tetorit 2023. Megjithatë, historiani shton se “nuk i intereson kjo”.
Edhe pse ai e cilësoi sulmin e vitit të kaluar nga Hamasi ndaj Izraelit si një “krim lufte”, sot ndjen zemërim dhe thotë se është prekur nga ngjarjet në të gjitha nivelet.
Gazetari tha se gjatë intervistës, e cila u zhvillua online në fund të tetorit dhe në mes të nëntorit, ishte e qartë se marrëveshja e Khalidi-t për të biseduar buronte nga dëshira e tij për të mbajtur të hapura dhe të qarta kanalet e komunikimit me izraelitët, duke e parë këtë si një element në rrugën drejt fitores.
Sipas Khalidi-t, izraelitët jetojnë në një “flluskë të vogël të vetëdijes së rreme” të krijuar për ta nga mediat dhe politikanët e tyre dhe ata nënvlerësojnë se sa pjesa tjetër e botës është e vetëdijshme për atë që po ndodh në të vërtetë.
“Tenxherja me presion”
Lidhur me “Furinë Al-Aksa” më 7 tetor të 2023-shit, Khalidi tha se nuk priste që Hamasi të ishte në gjendje të organizonte një sulm kaq të madh. Ai ia atribuoi sulmin presionit të vazhdueshëm që palestinezët kanë duruar për dekada. Ai e krahasoi atë me një tenxhere me presion, duke shtuar se shpërthimi do të ndodhte herët a vonë.
Khalidi argumenton se është shumë e qartë se në të gjithë spektrin politik izraelit, nga fundi në fund, nuk kishte vullnet për të pranuar idenë e një shteti palestinez plotësisht sovran dhe plotësisht të pavarur që përfaqësonte të drejtën për vetëvendosje.
I pyetur për negociatat që u zhvilluan në qytetin egjiptian Taba në vitin 2001 dhe Annapolis në shtetin amerikan të Maryland në 2007, të cilat prekën çështjen e sovranitetit, historiani palestinez tha se është e pamundur që një shtet sovran të mos ketë një regjistrim të popullsisë, hapësirën e tij ajrore dhe burimet ujore sepse ato janë nën kontrollin e fuqive të huaja, dhe kjo është “jo sovranitet”.
Ai kritikon gjithashtu Organizatën për Çlirimin e Palestinës (PLO), për të cilën ai pretendon se ka devijuar nga qëllimi i saj i shpallur për të çliruar të gjithë Palestinën. Ai vuri në dukje se kundërshtarët brenda PLO përfundimisht iu bashkuan lëvizjes Hamas, Frontit Popullor për Çlirimin e Palestinës dhe të tjerëve.
Lidhur me lëvizjen BDS, e cila kërkon bojkotimin e mallrave izraelite, tërheqjen e investimeve të huaja dhe vendosjen e sanksioneve kundër Izraelit, Khalidi tha se 20 vjet më parë, lëvizjet studentore në SHBA nuk mund të merrnin vendime të tilla në kampuset universitare, por se sot situata është krejt ndryshe.
Ai shton se izraelitët e akuzojnë këdo që guxon të flasë për këtë gjenocid në Rripin e Gazës për antisemitizëm, “sepse nuk kanë argumente të tjera”.
“Të ngopur me Fatahun”
Po roli i fesë dhe aspiratat islame të palestinezëve? Historiani përgjigjet se, kur PLO ishte në kulmin e famës së saj, islamistët ishin në gjendjen e tyre më të dobët dhe përfshirja e tyre politike ishte pothuajse inekzistente. Ndërsa situata ndryshoi, ai tha se e dinte se disa të krishterë nga Betlehemi votuan për Hamasin në zgjedhjet e vitit 2006 “sepse ata ishin ngopur me lëvizjen Fatah”.
Duke folur për rolin e diasporës palestineze, Khalidi shpreh besimin se ata e kanë integruar dhe përshtatur plotësisht kulturën politike të vendeve ku ndodhen dhe se do të luajnë një rol të rëndësishëm në të ardhmen.
Sa i përket mendimit të tij për luftën e armatosur nga pikëpamja etike, Khalidi thekson se dhuna lind dhunë, duke e cilësuar dhunën e “kolonizatorit” shumë më të rëndë se dhuna e të kolonizuarve, e cila është tre deri në 20 dhe madje 100 herë më e fortë.
Nga pikëpamja juridike, shton Khalidi, kombet nën pushtimin kolonial kanë të drejtë të përdorin të gjitha mjetet në dispozicion për t’u çliruar, brenda kufijve të së drejtës ndërkombëtare humanitare.
Kur u pyet për krijimin e një qeverie palestineze në mërgim, Khalidi tha se ka nevojë për udhëheqje jashtë vendit, por se në të ardhmen një pjesë e kësaj strukture duhet të vendoset jashtë dhe tjetra brenda Palestinës.
Ai kritikon vendimin e liderit të ndjerë palestinez Yasser Arafat për të zhvendosur të gjithë udhëheqjen palestineze jashtë vendit, duke e konsideruar atë një nga gabimet e shumta që bëri Arafat. Ai gjithashtu vuri në dukje se këta liderë kishin nevojë të madhe të largoheshin nga Tunizia dhe vendet e tjera ku ata jetonin, për shkak të “gabimit” që ata bënë në mbështetjen e presidentit irakian Sadam Husein në vitet 1990-1991. /tesheshi.com/
