Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) urdhëroi të premten Izraelin të bëjë gjithçka që mundet për të parandaluar vdekjen, shkatërrimin dhe çdo akt gjenocidi në ofensivën e tij ushtarake në Gaza, por nuk urdhëroi një armëpushim.
Afrika e Jugut, e cila ngriti padinë, pretendon se fushata e Izraelit në Gaza përbën gjenocid dhe kërkoi nga gjykata që të urdhërojë Izraelin të ndalojë operacionin.
Në një vendim të pritshëm, të dhënë nga një panel prej 17 gjyqtarësh, Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë (GJND) urdhëroi gjashtë të ashtuquajturat masa të përkohshme për të mbrojtur palestinezët në Gaza. Këto masa u miratuan nga një shumicë e madhe gjyqtarësh, ku dhe gjykatësi izraelit votoi për dy nga gjashtë.
Por gjyqtarja nga Uganda Julia Sebuntinde ishte e vetmja gjyqtare që votoi kundër të gjithave.
Pse veproi kështu kjo grua?
Gruaja e parë afrikane në GJND
E lindur në shkurt 1956, Sebutinde është një gjyqtare nga Uganda që kryen mandatin e saj të dytë në GJND. Ajo është gjyqtare që nga marsi i vitit 2021. Ajo është gruaja e parë afrikane që ulet në Gjykatën Ndërkombëtare.
Sipas Institutit Afrikan për të Drejtat e Grave, Sebutinde vjen nga një familje modeste dhe ka lindur gjatë një periudhe kur Uganda po luftonte në mënyrë aktive për pavarësi nga kolonia britanike.
Sebutinde ndoqi shkollën fillore Lake Victoria në Entebbe. Pas mbarimit të shkollës fillore, ajo filloi shkollën e mesme në Gayaza. Më vonë ajo u diplomua në Universitetin Makerere dhe mori diplomën e saj Bachelor në Drejtësi në 1977, në moshën 21-vjeçare.
Më vonë, si pjesë e shkollimit të saj, në vitin 1990, në moshën 34-vjeçare, ajo shkoi në Skoci ku mori titullin Master në Drejtësi me nderime nga Universiteti i Edinburgut. I njëjti universitet i dha asaj doktoraturën në drejtësi në vitin 2009, duke i vlerësuar kontributin e saj në shërbimin ligjor dhe gjyqësor.
Para se të zgjidhej në GJND, Sebutinde ishte gjyqtare në Gjykatën Speciale për Sierra Leonen. Ajo u emërua në atë detyrë në vitin 2007.
Gjatë karrierës së tij profesionale, Sebutinde nuk është e panjohur për polemika.
Në shkurt 2011, Sebutinde ishte një nga tre gjyqtarët kryesues në gjyqin e ish-presidentit liberian Charles Taylor për krime lufte të kryera në Sierra Leone.
Gjatë asaj kohe, Gjykata Speciale e shpalli Taylor-in fajtor për 11 pika, duke përfshirë krimet e luftës, krimet kundër njerëzimit, terrorizmin, vrasjen, përdhunimin dhe përdorimin e fëmijëve ushtarë, duke rezultuar në një dënim me 50 vjet burg.
Më 8 shkurt, avokatja me bazë në Londër, Courtenay Griffiths, e cila përfaqësonte Taylor-in, u largua nga çështja pasi gjyqtarët refuzuan të pranonin deklaratën me shkrim të mbrojtjes së ish-presidentit liberian.
Më 28 shkurt, Paneli Disiplinor i Censurës së Griffiths u shty për një kohë të pacaktuar pasi Sebutinde refuzoi të merrte pjesë, duke u tërhequr “në parim”. Vendimi vjen pas mosmarrëveshjes së saj të mëparshme me një urdhër që kërkon që Griffiths të kërkojë falje ose të përballet me masa disiplinore.
Çështja e GJND-së për Palestinën
Sebutinde rrëmbeu sërish titujt kryesorë sot, këtë herë pasi ishte e vetmja gjykatëse që votoi kundër të gjitha masave të kërkuara nga Afrika e Jugut në padinë e saj për gjenocid kundër Izraelit.
Në kundërshtim, Sebutinde deklaroi si vijon:
“Në mospajtimin tim të respektueshëm, mosmarrëveshja midis shtetit të Izraelit dhe popullit të Palestinës është thelbësisht dhe historikisht politike.”
“Nuk është një mosmarrëveshje juridike që i nënshtrohet zgjidhjes gjyqësore”, shtoi ajo.
Ajo tha gjithashtu se Afrika e Jugut kishte dështuar të provonte se aktet nga Izraeli ishin “kryer me qëllim gjenocidal” dhe si rezultat mund të bien nën objektin e Konventës së Gjenocidit.
Por ekspertët pohojnë se Sebutinde nuk arriti të bëjë një vlerësim të plotë të situatës.
“Si Afrika e Jugut dhe Izraeli nënshkruan Konventën e Gjenocidit në 1948 dhe pranojnë juridiksionin mbi shkeljet e Konventës së Gjenocidit dhe dështimin për të parandaluar gjenocidin,” tha Mark Kersten, një asistent profesor i specializuar në të drejtat e njeriut.
“Nuk mund të thuash thjesht se kjo ka të bëjë me historinë…”, shtoi ai.
Një mendim tjetër shprehu edhe ambasadori i Ugandës në Kombet e Bashkuara.
“Vendimi i gjyqtarit Sebutinda në Gjykatën Ndërkombëtare të Drejtësisë nuk përfaqëson qëndrimin e qeverisë së Ugandës për situatën në Palestinë”, shkroi ai në rrjetin social X. /tesheshi.com/
