Francis Fukuyama, profesor i Shkencave Politike në Universitetin Amerikan të Stanfordit, u bë i njohur gjerësisht me librin e tij “Fundi i historisë”, botuar në vitin 1992.
Sot ai konsiderohet si një nga intelektualët kryesorë të brezit të tij. Në fund të qershorit, autoritetet ruse ia ndaluan hyrjen në vend. Së fundmi u bë e ditur se ai merr pjesë në Këshillin Shkencor të “Fondacionit për Luftimin e Korrupsionit” rus, i themeluar nga disidenti i burgosur Alexei Navalny.
Më poshtë është intervista e Francis Fukuyama për Deutsche Welle.
Tashmë ju jeni një nga personat e ndaluar të hyni në Rusi. Si ndiheni për këtë?
Jam i nderuar që jam në këtë listë. Të gjithë kritikët kryesorë të huaj të Rusisë dhe pushtimit rus të Ukrainës janë në listë, dhe në thelb po pyesja veten se si u desh kaq shumë kohë që emri im të përfshihej.
Pse vendosët të anëtarësoheni në Këshillin Shkencor të Fondacionit Ndërkombëtar Kundër Korrupsionit?
Unë jam një fans i madh i Alexei Navalny, e kam takuar atë në Varshavë në vitin 2019. Korrupsioni është një problem i madh në Rusi dhe në mbarë botën dhe jam i lumtur ta mbështes këtë fondacion në çdo mënyrë që mundem.
“Ne sapo kemi filluar,” tha Putin së fundmi, duke iu referuar luftës në Ukrainë. A po bën bllof?
Unë mendoj se ai gënjen, siç është për shumë çështje të tjera. Analistët ushtarakë perëndimorë që shqyrtojnë disponimin e forcave ruse vënë në dukje se Rusia vuan nga një mungesë e madhe e fuqisë njerëzore. Ai ka humbur gjithashtu rreth një të tretën e forcës ushtarake që mblodhi fillimisht për të nënshtruar Ukrainën. Vlerësimet e viktimave ruse nuk janë konfirmuar, por një vlerësim i mundshëm është se 20,000 njerëz u vranë dhe 60,000 të tjerë u plagosën. Për të mos folur për robërit e luftës. Për një vend me madhësinë e Rusisë, është pak a shumë një fatkeqësi në fushën ushtarake. Pra, mendoj se, duke qenë se rusët kanë fituar shumë pak terren që kur filluan të fokusohen në Donbass, ata nuk kanë as shumë rezervë. Dhe unë mendoj se Putini po bën bllof.
Cila strategji mendoni se do të ishte e përshtatshme për Ukrainën?
Aktualisht, strategjia më realiste është fokusimi në Jug, rivendosja e aksesit të Ukrainës në Detin e Zi duke rimarrë Khersonin dhe portet e tjera në Detin Azov. Kjo është më e rëndësishme se Donbassi. Mendoj se plani për të rimarrë Donbassin do të jetë i vështirë për t’u zbatuar në muajt e ardhshëm. Nga fundi i verës ne mund të shihnim një përparim në jug. Është vërtet e rëndësishme që Ukraina ta rifitojë këtë akses në mënyrë që të mund të eksportojë të gjitha produktet e saj bujqësore përmes porteve të Detit të Zi dhe të thyejë bllokadën ruse në Odessa.
Çfarë do të ndryshonte në të gjithë situatën, në rast të rizgjedhjes së Trump?
Nëse Donald Trump kthehet në 2024, kjo do të zgjidhte të gjitha problemet e Rusisë, sepse me sa duket ai vetë po kërkon të tërheqë SHBA nga NATO. Vetëm me këtë ndryshim në politikën amerikane, Rusia do t’i ketë arritur objektivat e saj kryesore. Dhe kjo është arsyeja pse unë mendoj se është me të vërtetë e rëndësishme që Ukraina të bëjë njëfarë përparimi dhe të rifitojë vrullin e operacioneve ushtarake gjatë verës, sepse uniteti i Perëndimit bazohet në pritshmërinë e botës se do të ketë një zgjidhje ushtarake të problemit në kohën e duhur.
Nëse bota merr ndjenjën se ne po përballemi me një ngërç të zgjatur, atëherë besoj se uniteti do të jetë në rrezik dhe do të ketë më shumë thirrje që Ukraina të heqë territorin për t’i dhënë fund luftës.
Si e shihni Rusinë në një këndvështrim më të gjerë? Çfarë statusi politik ka?
Aktualisht mendoj se i ngjan Gjermanisë naziste më shumë se çdo gjë tjetër. Ideologjia e saj e vetme është një lloj nacionalizmi ekstrem, por më pak i zhvilluar se ai i nazistëve. Gjithashtu, ky është një regjim me karakter institucional të zhvilluar dobët. Gjithçka sillet rreth një personi, Vladimir Putin, i cili vërtet kontrollon të gjitha levat e pushtetit.
Nëse e krahasoni me Kinën, është diçka krejtësisht ndryshe. Kina ka një Parti të madhe Komuniste me 90 milionë anëtarë dhe disiplinë të brendshme shumë të zhvilluar. Nuk ka institucione të tilla në Rusi. Pra, nuk mendoj se është një regjim i qëndrueshëm. Nuk mendoj se ka një ideologji të qartë që e sinjalizon jashtë. Mendoj se u drejtohet vetëm njerëzve që, për arsye të ndryshme, nuk e pëlqejnë Perëndimin.
Pas 30 vitesh, çfarë do t’i shtonit teorisë suaj për “fundin e histories”?
Situata sot është ndryshe nga 30 vjet më parë, ndërkohë që Demokracia është tërhequr në të gjitha frontet, madje edhe në SHBA, Indi dhe vende të tjera të mëdha vitet e fundit. Por zhvillimi i historisë nuk është kurrë linear. Ne patëm rikthime të mëdha në vitet ’30, të cilat i mbijetuam. Ne patëm një seri tjetër rikthimesh në vitet ’70 me krizën e naftës dhe inflacionin në shumë pjesë të botës. Pra, ideja e progresit historik nuk ka vdekur.
Ka rikthime herë pas here, por institucionet dhe idetë mbeten të forta. Ata kanë mbijetuar për një kohë të gjatë dhe besoj se do të vazhdojnë të mbijetojnë.
A po e lënë në hije lufta në Ukrainë apo kriza të tjera të vazhdueshme përpjekjen tonë për t’u fokusuar në krizën më globale dhe më të rrezikshme të ndryshimeve klimatike?
Me sa duket nevojat afatshkurtra për energji kanë çuar në një ringjallje të lëndëve djegëse fosile dhe po vonojnë përpjekjet për të reduktuar emetimet. Por kjo është një tërheqje e përkohshme. Dhe mendoj se të dyja këto çështje duhet të zgjidhen njëkohësisht, nuk bëhet fjalë për zgjedhjen e njërës apo tjetrës. Por kriza klimatike shfaqet ngadalë, ajo do të vazhdojë të jetë me ne për brezat që do të vijnë. Kështu që nuk mendoj se tërheqja jonë sot do të jetë domosdoshmërisht qëndrimi ynë përfundimtar për këtë çështje. /tesheshi.com/
