Në mbrëmjen e hershme të asaj të hëne, 15 prill 2019, ndërsa mesha po mbahej në Katedralen Notre Dame në Paris për të shënuar fillimin e Javës së Shenjtë, papritur ra një alarm.
Ishte 18 orë e 17 minuta. Një roje sigurie që punonte me dy turne në ditën e tij të parë në punë, lajmëroi menjëherë kolegët e tij dhe shkoi të hetonte atë që mendonte se ishte një zjarr në papafingo. Por ai nuk gjeti asgjë. Njoftimi për evakuim u hodh si një alarm i rremë dhe adhuruesve iu kërkua të ktheheshin në ndërtesë.
Por kishte ende një zjarr – jo në sakristi, por në zonën e papafingo të nefit kryesor, në një vend të njohur si “pylli” ku trarët e lisit 900-vjeçar mbanin çatinë. Pas një vonese prej katër orësh, kohë gjatë së cilës turistët jashtë kishës kishin parë dhe kishin filluar të filmonin tymin që ngrihej mbi katedrale, u zbulua se ku po digjej vërtet zjarri.
Pa një sistem spërkatës dhe pa mure për të ngadalësuar përhapjen, zjarri shpejt doli jashtë kontrollit. Presidenti Emmanuel Macron mbërriti në kohë për të parë shembjen e kullës së shekullit të 19-të përmes qemerit. Para syve të publikut, zjarr u përhap edhe në kambanoret, ndërsa shkatërrimi i plotë i një prej ndërtesave më të famshme në botë dukej i pashmangshëm, shkruan Telegrafi britanik.
Por për mrekulli, falë një grupi të vogël zjarrfikëssh të guximshëm që dolën vullnetarë për të hyrë në ferrin e nxehtë – temperaturat në kishë arritën 1200 gradë Celsius – Katedralja Notre Dame u shpëtua pa asnjë jetë të humbur.
Filmi i ri i regjisorit Jean-Jacques Annaud i ka kthyer këtë ngjarje të vërteta në një nga dramat më të vështira të vitit. Edhe pse fillimisht donte të bënte një dokumentar, 78-vjeçari fitues i çmimit Oskar, i njohur për filmat si “Emri i trëndafilit”, “Shtatë vjet në Tibet” dhe “Armiku në derë”, e pa të madh potencialin e kësaj historie kur ai filloi të bënte një kërkim të vogël se çfarë ndodhi në të vërtetë. 
“Lexova shkrimet e para dhe kisha ndjesinë se kisha të bëja me gazetarë shumë të talentuar që paraqisnin elemente shumë të ngjashme me ato në skenarët e filmave të Hollivudit. Ndonjëherë thosha me vete: Epo kjo është e sajuar, kjo nuk mund të jetë e vërtetë. Është e pamundur”, tha ai.
Annaud filloi të kontaktonte me të gjithë të përfshirë në atë ngjarje fatale dhe kreu më shumë se 150 intervista. Ajo që zbuloi, thotë ai, ishte shumë më e çuditshme dhe e pabesueshme nga sa mund ta imagjinonte. E megjithatë, gjithçka ishte e vërtetë.
“Për më tepër, dolën aq shumë detaje të reja, saqë m’u kërkua të kontaktoja me Ministrinë e Drejtësisë, të cilën e refuzova sepse jam regjisor, jo oficer policie. Por ne zbuluam shumë gjëra të reja. Ndonjëherë njerëzit i thonë gjëra një regjisori nuk do t’u tregonin oficerëve të rendit”, theksoi ai.
Ndër gjërat e reja të zbuluara janë dokumentet e një kimisti francez nga Universiteti i Shangait, që tregonin se një vit më parë trarët prej druri ishin spërkatur me fungicidin Xilix Gel Fongi+, gjë që i bënte ato jashtëzakonisht të ndezshme.
“Fqinjët e pallateve përreth kujtojnë se kishin nuhatur një erë shumë të fortë kur po aplikonin atë agjent. Nga fabrika më thanë se kishte një paralajmërim për atë agjent: “Në rast zjarri mos përdorni ujë”. Domethënë, uji në kontakt me atë do të thotë rritje e intensitetit të zjarrit. Kështu u thashë zjarrfikësve. Kisha përshtypjen se ata nuk e kishin idenë, se askush nuk ua kishte thënë”, shtoi Annaud.
“Kishte kaq shumë gabime, aq shumë elementë që nuk funksionuan. Gjithçka që mund të shkonte keq, ndodhi”, tha ai.
Trafiku në Paris pothuajse u ndal pasi ekipet e zjarrfikësve u përpoqën të arrinin në katedrale. Kur më në fund arritën në Île de la Cité në Seine, ku ndodhet Notre Dame, zjarrfikësit luftuan me presionin e pamjaftueshëm të ujit, shpuan zorrët e ujit në shkallët spirale aq të ngushta sa dy njerëz nuk mund të kalonin njëri-tjetrin mbi to.
Ndërkohë, njeriu me çelësin e nevojshëm për të shpëtuar një nga reliket më të vlefshme në të gjithë të ashtuquajturin Krishterim, Kurorën e Gjembave, të blerë në vitin 1238 nga Mbreti Louis IX për 13,134 copë ari, po darkonte në Versajë me çelësin e përmendur.
“Për të marrë kurorën nga tregtarët venecianë, mbreti pothuajse shkaktoi falimentimin e Francës. – Kjo e hodhi vendin në borxhe të pabesueshme për 35 vitet e ardhshme, sepse kurora kushtonte sa buxheti i përgjithshëm vjetor i mbretërisë”, shpjegoi regjisori.
Në paratë e sotme, kjo do të ishte rreth 2.3 miliardë euro
“Për sa i përket autenticitetit të vetë kurorës, nuk munda të bëja intervista me dëshmitarë të vërtetë, por mund t’ju them se kjo kurorë është përmendur edhe në shekullin II kur, me sa dihet, ruhej në Jeruzalem”, tha drejtori.
Një tronditje shtesë për Annaud ishte kur ai zbuloi se relikti i shpëtuar nga flakët në Notre Dame ishte në të vërtetë një kopje e asaj të sjellë nga Kostandinopoja.
“Nuk mund ta besoja që për 30 vjet vijnë njerëz nga e gjithë bota dhe luten përpara një kopjeje që kërkon pak tela dhe sprej ari të blerë për Krishtlindje dhe se e gjitha kushton jo më shumë se dy euro. Kjo më ka befasuar”, nënvizoi ai.
Kurora e vërtetë ishte në kasafortë, çelësi i së cilës, pra kombinimi për ta hapur, ishte te menaxheri Laurent Prades, i cili po kthehej me nxitim nga Versaja për të dorëzuar kodin. Domethënë, të paktën ai kishte ndërmend ta bënte nëse do të arrinte të çante bllokadën e policisë (nuk do ta lejonin) dhe të kujtonte kombinimin për të hapur kasafortën (nuk i kujtohej). Atij iu desh të luftonte dhe të vraponte, më pas të thërriste mbajtësin tjetër të kodit të kasafortës dhe të arrinte në vetë kasafortën pasi, siç e përshkroi ai, copa druri të ndezura ranë rreth tij.
“E gjitha digjej nga trarët e djegur, kupola u thye”, shtoi drejtori.
Annaud kapi shkëlqyeshëm tensionin që ishte në ajër në film, duke trajtuar gjithashtu një nga elementët më të diskutueshëm të betejës për të shpëtuar Notre Dame.
Gjesti i Macron
U bë e qartë se katedralja mund të shpëtohej vetëm duke shuar zjarrin në kambanoret, të cilat datojnë në vitin 1163 dhe që i mbijetuan Revolucionit Francez dhe nazistëve. Shumica ishin të bindur se do të shembet. Komandantët e zjarrit nuk ishin të përgatitur të sakrifikonin jetën e njerëzve të tyre në atë që dukej të ishte një mision vetëvrasës. Por më pas dolën vullnetarë të cilët, me sa duket, kërkuan miratimin nga vetë presidenti Macron.
“Kështu më thanë”, tha regjisori.
“Unë kam regjistrimet origjinale me zjarrfikësit dhe me Macron, me kryeministrin, me shefin e policisë”, shtoi ai.
Ai përdor pamje reale për të treguar atë moment.
“Përfundoi ashtu siç përfundoi. Është ndryshe nga ajo që u shfaq në televizion dhe nga ku mund të konkludohet se Macron tha ‘Po’. Ai nuk e tha kurrë këtë”, tha regjisori.
Annaud ishte i vendosur t’i përmbahej fakteve. Filmi fillon me një citim të epigramistit të shekullit të 18-të, Antoine Rivaroli: – Gjithçka është e vërtetë, sado e pabesueshme të duket.
Megjithatë, drejtori e lejoi veten të spekulonte për shkakun e mundshëm të zjarrit: një bisht cigareje e pashuar e hedhur nga një prej punëtorëve në skelat në katedrale(‘policia e di saktësisht se kush pinte duhan, edhe pse është rreptësisht e ndaluar, sepse kanë gjetur cigare dhe kanë analizuar ADN-në e disa personave’); pastaj një pëllumb që çukat kabllot elektrike….Megjithatë, Annaud nuk bën një përfundim përfundimtar për shkakun e zjarrit. Gjithashtu, me mundësi të kufizuara për të xhiruar në vendndodhje, filmi u xhirua në katedralet e Sens, Bourges dhe Amiens, si dhe në një set të ndërtuar posaçërisht përballë vetë Katedrales Notre Dame.
Për Annaud, i cili studioi artin dhe historinë mesjetare, bërja e këtij filmi u kthye në një pasion të përjetshëm. /tesheshi.com/
