Festivali i Filmit në Berlin shpesh ofron prodhime jo komerciale, të cilat janë punime që sjellin vështrim të ri e të thelluar mbi tema të rëndësishme të së shkuarës dhe të sotmes.
Raoul Peck është regjisori që ka marrë një nominim për Oskar me dokumentarin “Nuk jam zezaku yt”. Tani, ai vjen në Berlin me një dramë të fuqishme, të pakompromis dhe intelektuale, të fokusuar tek lindja e komunizmit në mes të shekullit të 19-të. Filmi të jep idenë e vërtetë se për çfarë bëhet fjalë kur kemi përballë politikën radikale: fjalë. Ka fjalime, fjalime dhe më shumë fjalime. Duhet të duket një punim i lodhshëm, por nuk është. Në një farë mënyre, spektakli i njerëzve vendosmërisht të zemëruar që flasin për idetë e tyre bëhet tërheqës dhe përthithës.
Pavarësisht titullit, nuk bëhet fjalë ekzaktësisht për të riun Karl Marks, por më shumë për romancën idilike midis tij dhe djaloshit të ri, Fridrih Engels. Duke pasur praninë e fuqishme të gruas së tij, Xheni, ata për pak sa nuk u shndërruan në Zhylin dhe Xhimin e së majtës revolucionare. Peck e ruan shakanë më të madhe, apo të ashtuquajturin “coup de cinema”, për në fund fare. Pas një filmi të kursyer ku shfaqen burra me kapele cilindrike dhe mustaqe të trasha, mbyllja shpërthen në një montazh të egër e madje euforik të ngjarjeve politike të shekullit të 20-të – Çe Gevara, muri i Berlinit, Ronnie dhe Maggie, Nelson Mandela, lëvizja “Occupy” – deri në përcjelljen e Bob Dilanit. Në montazh gjithsesi, nuk dalin as Stalini apo Lenini, as gulagët apo Erich Honecker.
Marx luhet nga August Diehl: zemërak, i ashpër nga indinjata dhe varfëria, i varur nga cigaret e lira, në kërkim të një shkëmbimi argumentesh dhe një beteje. Engels, luajtur nga Stefan Konarske, është fëmija i pasur, babai i të cilit është pronar mulliri, me një mënyrë të veshuri prej dandy dhe një qëndrim romantik; Asi, një Verter i ri që nuk ndjen keqardhje por është i ngazëllyer nga fitorja e ardhshme e klasës punëtore.
Në fillim takimi i tyre i parë. Marksi qëndron i ngrysur ndërsa prezantohet: ai e mban mend rioshin Fridrih nga një ndeshje e mëparshme mes tyre, i krekosur e dominues sikur në të gjithë botën, ai të kishte shpikur luftën e klasave. Djaloshi me komplekse, e megjithatë zemërak përplaset me këlyshin arrogant. Por më pas akujt thyhen: Engelsi admiron qartësinë e të menduarit material të Marksit: Marksi është një fans i madh i studimeve inovatore të Engelsit për klasën punëtore angleze. Së bashku, ata thithin në ajër një të menduar të ri, ide për të cilat pjesërisht përgjegjës është Pierre Prudo (që luhet nga Olivier Gourmet).
Dëbuar nga francezët, Marksi largohet në Londër me Engelsin, ku ata ftohen të jenë pjesë e vëllazërisë socialiste “Liga e të Drejtëve” dhe ku i japin fuqi intelektuale dhe metodologjike kësaj lëvizjeje evangjelike. Por thyerja me Prudo i trimëron të dy dhe në një stil paksa entrist, Engelsi shpall më në fund përballë audiencës së shtangur të kongresit të përvitshëm se “Liga e të Drejtëve” duhet riformatuar si Lidhja Komuniste.
Bëhet fjalë për një film që lidhet pas kredos se njerëzit që grinden për teori dhe koncepte – ndërkohë që gjithashtu, refuzojnë me zemërim, nocionin e abstraksionit të thjeshtë, është shumë interesante. Dhe Peck e Bonitzer arrijnë ta bëjnë edhe më interesant, edhe pse shfaqja ka mungesë protagonizmi nga partneret e tyre.
Filmi përmban edhe një skenë të tensionuar kur Marksi dhe Engelsi takojnë rastësisht një pronar mullinjsh të pasur që është mik i babait plutokratik të Engelsit: Marksi me ftohtësi e sfidon në lidhje me praktikën e shfrytëzimit të punës së fëmijëve dhe thotë se forcat e tregut që kërkojnë këtë praktikë, nuk janë ligje të natyrës, por çështje e sajuar “marrëdhënie prodhimi”. Burri përgjigjet me ngërdheshje se kjo frazë i tingëllonte si “hebreje”.
Aksioni në film shpaloset ne një ritëm të qëndrueshëm e intensive: në një tempo si ajo e një tenxhereje me presion, që pavarësisht se nxjerr avull herë pas here, nuk ndryshon. Por në film mund të dallosh qartë moshimin e Marksit nga mesi i të njëzetave në prag të të tridhjetave, i lodhur nga lindja e komunizmit dhe hartimi i Manifestit Komunist. Nuk duhej të funksiononte, por ja që funksionon: për shkak të inteligjencës së veprimit dhe përqëndrimit të autorëve në shkrimin dhe regjinë e filmit.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
