Murtaja që u shfaq në mes të shekullit XIV shkatërroi shoqërinë evropiane, shkruan prof. Kriston Rennie.
Kriston Rennie, një profesor i asociuar në Universitetin e Queensland, pyet veten se si Evropa mesjetare u shërua nga murtaja dhe thotë se pandemia e virusit koronar aktual mund të trajtohej në një mënyrë të ngjashme.
Në një artikull të botuar në revistën amerikane National Interest, Rennie shton se murtaja, e cila u përhap në mes 1347 dhe 1351, shkatërroi shoqërinë evropiane.
Ai shprehet se murgu dhe kronisti anglez Thomas Walsingham, duke shkruar katër dekada pas ngjarjes, theksoi se “aq shumë telashe i shoqëron këto fatkeqësi, sa që bota nuk mund të kthehet kurrë në gjendjen e saj origjinale.”
Ky koment mesjetar pasqyron një realitet të gjallë: bota është kthyer përmbys për shkak të frikës kolektive, infektimit dhe vdekjes. Megjithatë, shoqëria u rimëkëmbet dhe jeta vazhdoi pavarësisht pasigurisë.
Por pas kësaj “gjërat nuk shkuan si zakonisht” sepse kërcënimi i murtajës mbeti.
Rimëkëmbje e ngadaltë dhe e dhimbshme
Bota pas murtajës apo “Vdekjes së Zezë” nuk ishte e njëjtë si më parë. Murgu francez Guillaume de Nangis u ankua se burrat ishin gjithnjë e më të ngurtë dhe të prirur për grindje, mosmarrëveshje dhe padi.
Kishte një mungesë akute të fuqisë punëtore. Toka në Angli mbeti e pakultivuar në një botë të varur nga prodhimi bujqësor. Kjo u pasua nga një mungesë e mallrave, e cila detyroi disa pronarë të pronave në vend të ulin ose të heqin dorë nga qiratë për të mbajtur qiramarrësit e tyre.
“Nëse punëtorët nuk punojnë”, u përgjigj predikuesi anglez Thomas Wimbledon, “atëherë priftërinjtë dhe kalorësit duhet të bëhen fermerë dhe barinj”.
Ndonjëherë motivimi vinte me forcë. Në vitin 1349, qeveria angleze miratoi Aktin e Punëtorëve, i cili parashikonte që burrave dhe grave të aftë të paguheshin paga dhe mëditje në masën para murtajës në 1349.
Në raste të tjera rimëkëmbja ishte më organike, tha murgu francez Jean de Venette. Gratë ishin më të gatshme për të mbetur shtatzënë dhe u rrit numri i tyre shtatzëna. Disa lindën binjakë ose deri dhe trinjakë, të cilat nënkuptonin një epokë të re pas një niveli kaq të lartë të vdekshmërisë.
Një armik i zakonshëm dhe i njohur
Pastaj plaga u kthye. “Vdekja e Zezë” e dytë në vitin 1361 goditi përsëri Anglinë, dhe vala e tretë preku disa vende të tjera në 1369. Vala e katërt pasoi midis 1374 dhe 1379, dhe e pesta midis 1390 dhe 1393.
Murtaja ishte një tipar i vazhdueshëm në jetën e vonë mesjetare dhe të hershme moderne.
Historianët Andrew Cunningham dhe Ole Peter Grell shkruajnë se murtaja ishte një ngjarje e rregullt dhe e shpeshtë ndërmjet viteve 1348 dhe 1670. Ndonjëherë ajo prek rajone të mëdha, dhe nganjëherë vetëm zona të kufizuara lokale.
Sëmundja ka prekur komunitetet, fshatrat dhe qytetet, me një rrezik më të lartë për qendrat urbane. Londra me popullsi të dendur nuk u privua aspak nga epidemitë në shkallë të gjerë të 1603, 1625, 1636 dhe me “plagën e madhe” të 1665, në të cilën 15 përqind e popullsisë u zhduk.
Kontrolli i katastrofës
Qeveritë nuk ishin të trembura në përgjigjet e tyre. Megjithëse përvoja e tyre nuk mund të parandalonin kurrë një epidemi, menaxhimi i sëmundjes u përpoq të zvogëlonte fatkeqësitë e ardhshme.
Urdhri i Mbretëreshës Elizabeth I në luftën kundër murtajës nga 1578 çoi në zbatimin e një seri kontrollesh për të mbështetur të infektuarit dhe familjet e tyre. Një iniciativë qeveritare diktoi që personat e infektuar në të gjithë Anglinë të qëndrojnë në shtëpitë e tyre dhe të mos dalin për ushqim ose punë .
Mbreti Charles II urdhëroi që çdo qytet të jetë “në gatishmëri në rast të ndonjë infeksioni”. Nëse zbulohet një person i infektuar, ata do të hiqen nga shtëpia dhe qyteti, dhe shtëpia mbetet e mbyllur për 40 ditë. Një kryq i kuq dhe mesazhi “Ki mëshirë për ne, Zot” u vendosën në dyer.
Akti i Karantinës i vitit 1721 kërcënonte burgosje ose vdekje për ata që përpiqeshin të shmangnin karantinim të detyruar ose për refuzimin e respektimit të kufizimeve të reja.
Distancimi social ishte një pasojë e pashmangshme dhe një e keqe e nevojshme. Sidoqoftë, këto përvojat mesjetare dhe të hershme na kujtojnë se kjo që po ndodh nuk është diçka e pangjashme. /tesheshi.com/
